Przesłanka negatywna nałożenia kary pieniężnej na członka zarządu spółki

Publikacja omawia przesłanki negatywnego nałożenia kary pieniężnej na członka zarządu spółki w kontekście rażącego naruszenia obowiązków informacyjnych przez spółkę. Analizuje stan faktyczny, argumenty WSA, zarzuty Skarżącego oraz uzasadnienie NSA dotyczące instytucji sankcji sprzężonej. Omawiane są również przesłanki nałożenia kary pieniężnej, w tym aspekty temporalne regulacji i terminy decyzyjne

Tematyka: przesłanka negatywna, kara pieniężna, członek zarządu, rażące naruszenie, obowiązki informacyjne, sankcja sprzężona, decyzja administracyjna, odpowiedzialność, NSA, OfertaPublU, temporalność, terminy decyzyjne, zmiana ustawy, II GSK 2372/17

Zakres regulacji art. 96 ust. 7 OfertaPublU ogranicza się wyłącznie do zagadnienia temporalnego. Stanowi on
jednocześnie trzecią spośród przesłanek wydania decyzji, o której mowa w ust. 6 art. 96 OfertaPublU,
mianowicie termin, w którym wymieniona kara pieniężna może być nałożona - orzekł NSA (wyrok z 20.9.2019
r. II GSK 2372/17).
Stan faktyczny
Wobec Skarżącego zostało wszczęte z urzędu postępowanie administracyjne w przedmiocie nałożenia na niego kary
pieniężnej za rażące naruszenie obowiązków informacyjnych przez Spółkę, w okresie pełnienia przez niego funkcji
członka zarządu tej Spółki. Wszczęcie tego postępowania stanowiło konsekwencję nałożenia przez Komisję Nadzoru
Finansowego, na podstawie art. 96 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29.7.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach
wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U.
z 2019 r. poz. 623 ze zm., dalej: OfertaPublU), kary pieniężnej na ww. Spółkę w związku z rażącym naruszeniem
obowiązków informacyjnych określonych w art. 56 ust. 1 pkt 2 lit. a) OfertaPublU. Nakładając ww. karę stwierdzono,
że działania Spółki stanowiły rażące naruszenie obowiązków informacyjnych, przejawiające się nieterminową
publikacją sporządzonych nienależycie raportów okresowych. Spółka wielokrotnie przekazywała do publicznej
wiadomości raporty okresowe po terminie, załączając do nich sprawozdania finansowe, co do których nie
zakończono badania bądź przeglądu prowadzonego przez podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych
oraz bez części wymaganych dokumentów - pism prezesa lub osoby zarządzającej, sprawozdania z działalności
grupy kapitałowej.
Argumenty WSA
Sąd I instancji wskazał, że zastosowanie sankcji administracyjnoprawnej wobec emitenta papierów wartościowych
(bądź wprowadzającego), czyli sankcja podstawowa, stanowi podstawę do zastosowania sankcji sprzężonej
w stosunku do określonego kręgu osób (sankcja wtórna) odpowiedzialnych za wadliwe (niezgodne z prawem)
działanie emitenta papierów wartościowych. W przypadku rażącego naruszenia przez emitenta (lub
wprowadzającego) sankcjonowanych obowiązków administracyjnoprawnych Komisja może nałożyć na osobę, która
w tym okresie pełniła funkcję członka zarządu spółki publicznej karę pieniężną do wysokości 100.000 złotych na
podstawie art. 96 ust. 6 OfertaPublU.
Sąd I instancji zwrócił także uwagę na treść Statutu Spółki. Zgodnie z przeanalizowanym dokumentem, zarząd Spółki
(którego członkiem był skarżący) prowadzi bieżącą działalność spółki i reprezentuje ją na zewnątrz. Ponadto WSA
podkreślił, że w aktach sprawy brak dokumentu, z którego wynikałoby wyłączenie odpowiedzialności skarżącego za
działania Spółki w okresie, w którym pełnił on funkcje członka zarządu. Również Statut Spółki nie przewidywał, aby
jakakolwiek kategoria spraw z zakresu prowadzenia spraw spółki została zastrzeżona do wyłącznej kompetencji
jednego z członków zarządu. Faktyczny podział obowiązków pomiędzy członków zarządu nie modyfikuje natomiast
zasady odpowiedzialności wynikającej z przepisów zawartych w KSH.
Zarzuty Skarżącego
W skardze kasacyjnej Skarżący domagał się uchylenia decyzji w całości. Swoje stanowisko argumentował błędną
wykładnią i niewłaściwym zastosowaniem art. 96 ust. 6 OfertaPublU poprzez m.in. przyjęcie, że ocena dokonana
w formie decyzji administracyjnej, iż doszło do rażącego naruszenia obowiązków informacyjnych z art. 56
OfertaPublU, odnosi się do oceny skutku działania Spółki, a nie konkretnego działania lub zaniechania członka
zarządu, a także utrzymanie w mocy decyzji mimo upływu terminu 6 miesięcy.
Z uzasadnienia NSA
W ocenie NSA, istota przywołanej regulacji prawnej, gdy w tym kontekście uwzględnić również treść art. 96 ust 1
OfertaPublU, wyraża się w ustanowieniu na jej gruncie instytucji sankcji sprzężonej polegającej na tym, że nałożenie
na emitenta kary pieniężnej, o której mowa w wymienionym przepisie prawa za rażące naruszenie
określonych nim obowiązków, które adresowane są do emitenta (sankcja podstawowa), stanowi podstawę
zastosowania sankcji z nią sprzężonej w stosunku do określonego kręgu osób – a mianowicie kary pieniężnej,
o której mowa w art. 96 ust. 6 OfertaPublU (sankcja wtórna) – odpowiedzialnych za wadliwe (niezgodne z prawem)
działanie emitenta, zaistniałe w czasie pełnienia przez te osoby funkcji członka zarządu spółki publicznej (lub
towarzystwa inwestycyjnego będącego organem funduszu inwestycyjnego zamkniętego).
NSA podkreślił, że odpowiedzialność wymienionych osób, jako członków zarządu spółki, pozostaje w ścisłym
funkcjonalnym związku ze stwierdzeniem rażącego naruszenia przez emitenta obowiązków, o których mowa w art.

96 ust. 1 OfertaPublU oraz z nałożoną na niego w związku z tym sankcją administracyjną. Jest to zdaniem NSA
uzasadnione tym, że działania emitenta manifestują się określonymi zachowaniami jego organu zarządzającego,
które polegają na składaniu stosownych oświadczeń woli lub oświadczeń wiedzy lub (nawet) na braku ich składania,
mimo istnienia po temu prawnie uzasadnionych podstaw lub oczekiwań odnośnie do ich złożenia. Co przy tym nie
mniej istotne, zasadą jest – jak wynika to z kolei z art. 371 KSH - że jeżeli zarząd jest wieloosobowy, to wszyscy jego
członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że statut stanowi inaczej.
Przesłanki nałożenia kary pieniężnej
NSA zauważył, że w świetle przywołanej regulacji prawnej oraz wynikających z niej konsekwencji, przesłanki
nałożenia kary pieniężnej, o której mowa na jej gruncie zostały ukształtowane w ten sposób, że:
pierwszą z nich stanowi wydanie przez KNF decyzji, o której mowa w art. 96 ust. 1 OfertaPublU, to jest decyzji
o nałożeniu sankcji administracyjnej w związku ze stwierdzeniem rażącego naruszenia obowiązków przez emitenta,
drugą z nich stanowi stwierdzenie wymienioną decyzją zaistnienia rażącego naruszenia obowiązków emitenta
w czasie, gdy osoba, o której mowa w ust. 6 art. 96 pełniła funkcję członka zarządu spółki publicznej,
trzecią przesłanką, określoną w art. 96 ust. 7 OfertaPublU – temporalną i o charakterze prekluzyjnym – jest termin,
w którym wymieniona kara pieniężna może być nałożona, i który determinuje tym samym możliwość dochodzenia
i egzekwowania odpowiedzialności administracyjnej członka zarządu spółki, albowiem upływ tego terminu skutkuje
wygaśnięciem kompetencji organu nadzoru do nałożenia sankcji.
W odniesieniu do kwestii terminu, w którym adresowana do strony skarżącej decyzja o nałożeniu kary pieniężnej
mogła być wydana NSA stwierdził, że termin realizacji przez organ nadzoru kompetencji, o której mowa w art. 96 ust.
7 przywołanej ustawy, został zachowany i nie może być co do tego żadnych wątpliwości. NSA wskazał, iż na gruncie
tego przepisu prawa mowa jest o tym, że kara nie może być nałożona, jeżeli od wydania decyzji o której mowa w art.
96 ust. 1 OfertaPublU – to jest decyzji adresowanej do emitenta – upłynęło więcej niż 6 miesięcy. W związku z tym za
uzasadniony trzeba uznać wniosek, że zakres jego regulacji ogranicza się wyłącznie do zagadnienia temporalnego,
stanowiącego jednocześnie trzecią spośród powyżej wymienionych przesłanek wydania decyzji, o której mowa w ust.
6 art. 96 przywołanej ustawy.
Ten też właśnie przepis prawa – gdy uwzględnić treść ustanowionych na jego gruncie pierwszych dwóch przesłanek
nałożenia kary pieniężnej na członka zarządu spółki publicznej (emitenta) – reguluje kwestię zakresu
odpowiedzialności administracyjnej, o której w nim mowa oraz kwestię odnoszącą się do warunków jej przypisania
konkretnej osobie. Odpowiedzialność ta ustalana jest w oparciu o stwierdzenie rażącego naruszenia przez emitenta
obowiązków, o których w art. 96 ust. 1 OfertaPublU oraz okres zaistnienia tego naruszenia w relacji do czasu
pełnienia funkcji członka zarządu spółki.
Termin 6 miesięcy, o którym mowa w art. 96 ust. 7 OfertaPublU zastąpiony został terminem 12 miesięcy. Zmiana ta
nastąpiła w drodze ustawy z 31.3.2016 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 615), która weszła w życie 4.6.2016 r.
Upływ terminu z art. 96 ust. 7 OfertaPublU, tj. upływ 12 miesięcy od dnia wydania decyzji pierwszoinstancyjnej niesie
za sobą daleko idące konsekwencje. Powoduje przede wszystkim skutek w postaci wygaśnięcia kompetencji organu
nadzoru do nałożenia na osobę fizyczną, która w danym okresie pełniła funkcję członka zarządu spółki kary
pieniężnej w drodze decyzji administracyjnej.
wyrok z 20.9.2019 r. II GSK 2372/17

NSA podkreślił istotę przesłanek nałożenia kary pieniężnej, uwzględniając temporalny charakter decyzji i związek odpowiedzialności członka zarządu z rażącym naruszeniem obowiązków emitenta. Zmiana terminu z 6 na 12 miesięcy wprowadza istotne konsekwencje. Wyrok z 20.9.2019 r. II GSK 2372/17 stanowi ważny punkt odniesienia