Bieg terminów w prawie i procedurze administracyjnej w związku z COVID-19

Zmiany w biegu terminów w prawie i procedurze administracyjnej w związku z COVID-19 mają istotne konsekwencje dla ochrony praw i obowiązków stron oraz organów. Podczas stanu zagrożenia epidemicznego terminy są zawieszane, co może wpłynąć na rozstrzygnięcia w postępowaniach. Przepisy szczegółowo regulują sytuacje, w których bieg terminów ulega zawieszeniu oraz warunki skutecznego dokonywania czynności w tym okresie.

Tematyka: bieg terminów, prawo administracyjne, COVID-19, zawieszenie terminów, postępowanie administracyjne, pandemia, skuteczność czynności, procedura administracyjna

ZmKoronawirusU20 wprowadzono zmiany co do biegu terminów istotnych dla prawa i postępowania
administracyjnego. Przepisy obowiązują w ramach KoronawirusU od 31.3.2020 r.
Bieg terminów materialnego prawa administracyjnego
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19
bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega
zawieszeniu na ten okres. Chodzi o terminy:
1. od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem,
2. do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,
3. przedawnienia,
4. których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności,
a także popadnięcie w opóźnienie,
5. zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony,
6. do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru
czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te
podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju.
Jednakże właściwy organ, sąd lub podmiot może wezwać obowiązanego do dokonania czynności wynikających
z przepisów prawa, w oznaczonym terminie i w zakresie, w jakim przepis ten zobowiązuje do dokonania czynności,
jeżeli niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt,
poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. W takim
przypadku obowiązany powinien wykonać obowiązek w oznaczonym terminie.
Co istotne, czynności dokonane w celu wykonania uprawnienia lub obowiązku w okresie wstrzymania rozpoczęcia
albo zawieszenia biegu terminów są skuteczne.
Tak wynika z przepisu art. 15zzr ust. 1, 3 i 5 KoronawirusU.
Zawieszenie biegu terminów, o których tu mowa nie dotyczy terminów procedury, których dotyczy z kolei przepis art.
15zzs KoronawirusU omówiony w dalszej kolejności. Terminami prawa materialnego są na przykład terminy
wskazane w przepisie art. 146 § 1 KPA, art. 156 § 1 KPA, art. 34 GospNierU. Ustawa zastrzega jednak, że
dokonanie czynności w czasie zawieszenia biegu terminu materialnego jest skuteczne.
Dopowiedzieć należy, że zgodnie z przepisem art. 15zzt KoronawirusU przepisu art. 15zzr nie stosuje się do
terminów związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 oraz wywołanych nimi sytuacji
kryzysowych.
Bieg terminów w postępowaniu administracyjnym
Gdy chodzi z kolei o terminy w procedurze administracyjnej, to zgodnie z przepisem art. 15zzs ust. 1 KoronawirusU
w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID bieg terminów
procesowych i sądowych w postępowaniach sądowoadministraycjnych i postępowaniach administracyjnych nie
rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.
W okresie tym strona, uczestnik postępowania, kontrolowany i ich kontrahent oraz organ, do którego zwrócono się
o zajęcie stanowiska w trybie art. 106 KPA, są obowiązani, na żądanie organu, sądu lub podmiotu, prowadzących
odpowiednio postępowanie lub kontrolę, w wyznaczonym przez nich terminie, do dokonania czynności określonej
w tym żądaniu, jeżeli niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub
zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną
(art. 15zzs ust. 4 KoronawirusU). W żądaniu, o którym mowa w ust. 4, organ, sąd lub podmiot, prowadzące
odpowiednio postępowanie lub kontrolę, wskazują przyczyny wystąpienia z żądaniem (ust. 5).

Zgodnie natomiast z art. 15zzs ust. 7 KoronawirusU czynności dokonane w okresie, o którym mowa w ust. 1,
w postępowaniach i kontrolach, o których mowa w ust. 1, są skuteczne.
Nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu także bieg terminu:
1. na milczące załatwienie sprawy,
2. w innej sprawie, w której brak wyrażenia przez organ sprzeciwu, wydania decyzji, postanowienia albo innego
rozstrzygnięcia uprawnia stronę lub uczestnika postępowania do podjęcia działania, dokonania czynności albo
wpływa na zakres praw i obowiązków strony lub uczestnika postępowania,
3. na wyrażenie przez organ stanowiska albo wydanie interpretacji indywidualnej, z wyjątkiem interpretacji
indywidualnej, o której mowa w OrdPU (art. 15zzs ust. 8 KoronawirusU).
Zgodnie z przepisem art. 15zzs ust. 9 KoronawirusU w okresie, o którym mowa w ust. 1, organ lub podmiot może
z urzędu wydać odpowiednio decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony lub uczestnika postępowania,
zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu, wyrazić stanowisko albo wydać interpretację indywidualną.
W okresie, o którym mowa w ust. 1 nie stosuje się m.in. przepisów o bezczynności organów (ust. 10).
Czyniąc krótki komentarz do powyższego, obszernego przepisu, wskazać należy, że jest to przepis o podstawowym
znaczeniu dla postępowań administracyjnych. Stanowi o zawieszeniu biegu terminów procesowych (a nie
postępowania), które rozpoczęły bieg przed wejściem w życie ZmKoronawirusU20, tj. 31.3.2020 r. z mocy prawa –
brak zatem konieczności podejmowania działań po stronie organu informujących o zawieszeniu. Przepis wstrzymuje
też bieg terminów, który rozpoczął się po wejściu w życie zmiany specustawy COVID (a więc po 31.3.2020 r.).
Przez terminy procesowe trzeba rozumieć zarówno terminy ustawowe (np. do wniesienia odwołania, zażalenia,
skargi do WSA), jak i wyznaczone przez organ (do zapoznania się z aktami sprawy, do uzupełnienia braków
formalnych, do złożenia wyjaśnień).
Zawieszenie postępowania jest instytucją szerszą od zawieszenia biegu terminów procesowych (co wynika na
przykład z przepisu art. 103 KPA, zgodnie z którym: zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów
przewidzianych w kodeksie).
Ustawa zastrzega jednak, że dokonanie czynności w czasie zawieszenia lub wstrzymania biegu terminu
procesowego jest skuteczne; ustawodawca dopuszcza zatem możliwość podejmowania określonych czynności
(przez organ i stronę) w okresie zawieszenia biegu terminów – nie jest to bowiem zawieszenie postępowania.
W okresie zawieszenia lub wstrzymania możliwe jest podjęcie rozstrzygnięcia, ale tylko uwzględniającego
w całości żądanie strony (dotyczy to także możliwości załatwienia sprawy przed rozpoczęciem biegu terminów
procesowych).
W okresie obowiązywania stanu epidemii możliwe jest milczące załatwienie sprawy w sprawach, w których przepis
szczególny to przewiduje, poprzez wydanie zaświadczenia o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu.
W okresie obowiązywania stanu epidemii niezałatwienie przez organ sprawy w terminach określonych w art. 35 i 36
KPA nie wymaga powiadomienia stron o niemożności załatwienia sprawy w terminie.
Także i w tym przypadku, zgodnie z przepisem art. 15zzt KoronawirusU przepisu art. 15zzs nie stosuje się do
terminów związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 oraz wywołanych nimi sytuacji
kryzysowych.

Zmiany wprowadzone w biegu terminów zarówno w prawie materialnym, jak i procesowym, mają na celu zapewnienie skuteczności postępowań administracyjnych w czasie pandemii. Konieczne jest ścisłe przestrzeganie przepisów dotyczących zawieszenia terminów oraz możliwości podejmowania czynności w określonych sytuacjach.