Udostępnianie informacji publicznej pod rządami specustawy COVID-19

Specustawa COVID-19 reguluje kwestię terminów załatwiania spraw związanych z dostępem do informacji publicznej. Nowelizacja ustawy z 31.3.2020 r. wprowadziła regulacje proceduralne dotyczące wstrzymania i zawieszenia biegu terminów procesowych i sądowych.

Tematyka: Specustawa COVID-19, informacja publiczna, dostęp do informacji, terminy procesowe, stan epidemii, postępowanie administracyjne, sąd administracyjny, decyzje z urzędu

Specustawa COVID-19 dwojako reguluje kwestię terminów załatwiania spraw związanych z dostępem do
informacji publicznej. Ustawa z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem,
przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji
kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.; dalej jako: KoronawirusU), zwłaszcza jej nowelizacja, która
weszła w życie 31.3.2020 r. (ustawa z 31.3.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach
związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz
wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2020 r. poz. 568 ze zm.; dalej
jako: ZmKoronawirusU20), nie wprowadziła żadnych materialnoprawnych regulacji dotyczących dostępu do
informacji publicznej, zarówno ograniczających dostęp do niej (np. ze względu na braki kadrowe
w podmiotach publicznych, koncentracja, zwłaszcza w szpitalach, na walce z SARS-Cov-2), jak i też
ułatwiających (np. ze względu na konieczność ułatwienia obywatelom dostępu do informacji publicznej
w czasie epidemii). Wprowadziła natomiast w art. 15zzs KoronawirusU regulację proceduralną odnośnie
wstrzymania i zawieszenia biegu terminów procesowych i sądowych w postępowaniach wskazanych w ust. 1
tego przepisu.
Wstrzymanie i zawieszenie biegu terminów w procedurze udostępniania informacji publicznej
Artykuł 15zzs ust. 1 pkt 10 KoronawirusU stanowi, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii
ogłoszonego z powodu COVID bieg terminów procesowych i sądowych w innych postępowaniach prowadzonych na
podstawie ustaw - nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres. Stwierdzić należy, że procedura
udostępniania informacji publicznej jest taką inną procedurą uregulowaną w ustawie z 6.9.2001 r. o dostępie do
informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1429 ze zm.; dalej jako: DostInfPubU). Niewątpliwie bowiem przepisy
tej ustawy regulują swoiste postępowanie o udostępnienie informacji publicznej (np. poprzez określenie terminów
rozpoznania wniosków, możliwość wezwania np. do wykazania, że uzyskanie informacji przetworzonej jest
szczególnie istotne dla interesu publicznego), które nie jest postępowaniem administracyjnym. Przepisy KPA
znajdują bowiem - z mocy art. 14 DostInfPubU - zastosowanie jedynie do wydawania decyzji odmawiających
udostępnienia informacji publicznej.
Powyższe oznacza więc, że:
1) jeżeli wniosek o udostępnienie informacji publicznej został złożony przed 31.3.2020 r., termin na jego rozpoznanie
ulega zawieszeniu o okres trwania epidemii bądź stanu zagrożenia epidemicznego, a po ich ustaniu „odżywa”;
2) jeżeli wniosek o udostępnienie informacji publicznej został złożony po 31.3.2020 r., termin na jego rozpoznanie nie
rozpoczyna biegu w okresie trwania epidemii bądź stanu zagrożenia epidemicznego, a dopiero po ich ustaniu.
W związku z tym zastosowanie w tym wypadku znajduje również art. 15zzs ust. 10 pkt 1 KoronawirusU, zgodnie
z którym w okresie, o którym mowa w ust. 1 przepisów o bezczynności organów oraz o obowiązku organu i podmiotu,
prowadzących odpowiednio postępowanie lub kontrolę, do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania
o niezałatwieniu sprawy w terminie nie stosuje się. Zgodnie jednak z art. 15zzs ust. 7 KoronawirusU, czynności
dokonane w okresie, o którym mowa w ust. 1, w postępowaniach i kontrolach, o których mowa w ust. 1, są
skuteczne. Oznacza to więc tyle, że podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej może, ale nie
musi rozpoznać wniosku o udostępnienie informacji publicznej, a wnioskodawca może, ale musi
odpowiedzieć na wystosowane przez ten podmiot wezwanie. Wnioskodawca nie może jednak złożyć ponaglenia
na nierozpoznanie wniosku w terminie i w konsekwencji zaskarżyć bezczynności podmiotu w udostępnieniu
informacji publicznej.
Przepis art. 15zzs ust. 9 KoronawirusU stanowi, że w okresie, o którym mowa w ust. 1, organ lub podmiot może
z urzędu wydać decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony lub uczestnika postępowania. Autorki tego
opracowania skłaniają się ku interpretacji, że przepis ten dotyczy możliwości wydawania decyzji w postępowaniach
wszczynanych na wniosek, bo tylko w takich postępowaniach można mówić o żądaniu strony lub uczestnika
postępowania (a więc podmiotu na prawach strony). Za taką interpretacją przemawia również przyjęta przez Sejm
nowelizacja KoronawirusU, która zmienia ten przepis. W kontekście postępowania o udostępnienie informacji
publicznej należy po pierwsze zauważyć, że decyzje administracyjne wydawane są tylko wówczas, gdy podmiot
zobowiązany odmawia udostępnienia informacji publicznej. W tym kontekście należałoby więc rozumieć ten przepis
tak, że podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej w okresie stanu epidemii albo stanu

zagrożenia epidemicznego nie może wydać decyzji odmawiającej udostępnienia informacji publicznej, gdyż
taka decyzja nie byłaby zgodna z wnioskiem strony.
Postępowanie sądowoadministracyjne związane z udostępnieniem informacji publicznej
Zgodnie z art. 15zzs ust. 2 KoronawirusU, wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów, o których mowa
w ust. 1, nie dotyczy m.in. terminów w rozpoznawanych przez sądy sprawach wskazanych w art. 14a ust. 4 i 5
KoronawirusU. Zgodnie z treścią tego przepisu: „Sprawami pilnymi, o których mowa w ust. 3, są sprawy,
w przypadku których ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz sprawy wniosków o wstrzymanie
wykonania aktu lub czynności”. Sprawami, w których ustawa wskazuje wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu
termin ich rozpoznania jest art. 21 pkt 2 DostInfPubU (do skarg rozpatrywanych w postępowaniach o udostępnienie
informacji publicznej stosuje się przepisy PostAdmU, z tym że skargę rozpatruje się w terminie 30 dni od dnia
otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę). Powyższe oznacza, że jeżeli w okresie trwania epidemii albo stanu
zagrożenia epidemicznego wpłynie do sądu administracyjnego skarga na decyzją wydaną w przedmiocie odmowy
udostępnienia informacji publicznej (zwłaszcza jeśli decyzja została wydana przed 31 marca), organ II instancji, za
pośrednictwem którego wpływa skarga, ma obowiązek przekazać ją do sądu wraz z odpowiedzią na skargę
w terminie ustawowym, a sąd w wyznaczonym jemu terminie ustawowym ma obowiązek tę skargę rozpoznać.
W razie wydania przez sąd wyroku w ww. okresie, stronom tego postępowania biegnie termin zarówno na złożenie
wniosku o uzasadnienie, jak i termin na wniesienie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Jednocześnie wskazać należy, że również art. 64d § 1 PostAdmU przewiduje dla sądu termin na rozpoznanie
sprzeciwu od decyzji organu odwoławczego wydanej na podstawie art. 138 § 2 KPA (a więc uchylającej decyzję
organu I instancji i przekazującej sprawę do ponownego rozpoznania) w terminie 30 dni od dnia wpływu sprzeciwu.
Wobec tego uznać należy sprawy rozpoznawane przez sądy administracyjne w wyniku sprzeciwu za sprawy pilne
w rozumieniu art. 14a ust. 4 i 5 w zw. z art. 15zzs ust. 2 KoronawirusU. Na gruncie spraw związanych z udzieleniem
informacji publicznej oznacza to, że ilekroć organ II instancji wyda decyzję w trybie art. 138 § 2 KPA, adresatowi
decyzji biec będzie termin na wniesienie sprzeciwu od tej decyzji w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia. Mając
jednak na uwadze specyfikę postępowań ws. informacji publicznej, takie sytuacje zdarzać się będą rzadko albo
wcale.

W związku z wprowadzonymi zmianami, procedura udostępniania informacji publicznej podlega specjalnym zasadom w okresie stanu zagrożenia epidemicznego. Decyzje w sprawach związanych z udostępnianiem informacji publicznej mogą być wydawane z urzędu. Postępowanie sądowoadministracyjne związane z udostępnieniem informacji publicznej wymaga szczególnej uwagi w kontekście pandemii.