Kto płaci karę za samowolne zajęcie pasa drogowego: właściciel kontenera czy remontujący mieszkanie?

Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że odpowiedzialność za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia powinna obciążać podmiot faktycznie zajął pas drogowy. Umowa cywilnoprawna nie ma wpływu na legitymację w postępowaniu o nałożenie kary. Sąd wskazał, że osoba faktycznie władająca obiektem ponosi odpowiedzialność za pas drogowy.

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, pas drogowy, zajęcie pasa drogowego, umowa cywilnoprawna, kara pieniężna, NSA, odpowiedzialność administracyjna, zezwolenie, właściciel kontenera

Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że obowiązek ponoszenia opłaty za zajęcie pasa drogowego jest
konsekwencją faktycznego jego zajęcia, dlatego nie w każdym przypadku do jej uiszczenia jest właściciel
kontenera. W konkretnym stanie faktycznym kształtowanym przez umowę cywilnoprawną, według
postanowień której to najemca kontenera wskazuje, w którym miejscu umieścić obiekt oraz zobowiązuje się
do uzyskania zgody na zajęcie pasa drogowego, kara może zostać nałożona na najemcę a nie na
przedsiębiorcę dostarczającego kontener zgodnie z umową.
Stan faktyczny
W pasie drogowym umieszczono bez zezwolenia zarządcy drogi kontener na gruz. Po ustaleniu, że w ciągu
następnych dni obiekt w dalszym ciągu zajmował pas drogowy, Prezydent Miasta G. nałożył na właściciela kontenera
karę pieniężną. L.Z. w odwołaniu wyjaśniał, że nie był dysponentem kontenera, a jedynie dostarczył go we wskazane
miejsce na podstawie umowy najmu. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. uchyliło zaskarżoną decyzję
i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji z uwagi na to, że dokumentacja zdjęciowa
obejmowała jedynie dwa dni, a kara została obliczona przy przyjęciu 4-dniowego okresu zajęcia pasa drogowego.
Jednocześnie jednak organ odwoławczy stwierdził, że kara za zajęcie pasa drogowego powinna obciążać podmiot,
który faktycznie zajął pas drogowy bez zezwolenia, czyli przedsiębiorcę dostarczającego kontener. W ocenie organu,
umowa cywilnoprawna nie może mieć wpływu na kwestię legitymacji do bycia stroną w postępowaniu o nałożenie
sankcji o charakterze publicznoprawnym, wynikającej z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Umowa
najmu, jako instrument prawa cywilnego, co do zasady wiąże tylko strony, które ją zawarły a nie organ administracji
publicznej.
Z uzasadnień WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim uchylił decyzje organów obu instancji.
W uzasadnieniu podkreślono, że odpowiedzialność za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia powinna obciążać
podmiot, który faktycznie zajął pas drogowy bez zezwolenia. Fakt, że umowa cywilna wiąże jedynie strony i nie
można nią kształtować stosunków administracyjnych, nie oznacza, że nie może w sposób prawnie skuteczny
kształtować stanu faktycznego sprawy. W rezultacie Sąd stwierdził, że jeśli obiekt zajmujący pas drogowy pozostaje
we władaniu innej osoby niż jej właściciel, na podstawie określonego stosunku prawnego, wówczas podmiotem
zobowiązanym do zapłaty kary pieniężnej powinna być osoba władająca obiektem, nawet jeśli to właściciel kontenera
dostarczył go na teren pasa drogowego. Sąd wskazał, że L.Z. przedstawił umowę najmu, na podstawie której
zobowiązał się do dostarczenia kontenera, a następnie do jego odbioru wraz z odpadami. Z treści umowy
jednoznacznie wynika, że to zleceniodawca miał wskazać miejsce na postawienie kontenera a w przypadku
ustawienia go w pasie drogowym posiadać zezwolenie zarządcy w formie decyzji. W rezultacie Sąd zobowiązał
organy do prawidłowego ustalenia strony postępowania.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu. Dla rozstrzygnięcia kwestii
odpowiedzialności administracyjnej za zajęcie pasa drogowego najistotniejsze jest dokonanie ustalenia tego,
kto i w jakim zakresie dokonał faktycznego zajęcia pasa drogowego na cele niezwiązane z ruchem
drogowym, bez uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 40 ust. 1 i 2 ustawy z 21.3.1985 r. o drogach
publicznych (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 470 ze zm.; dalej jako: DrPublU). W uzasadnieniu podkreślono, że faktyczne
zajmowanie pasa drogowego może być konsekwencją zdarzeń faktycznych, zdarzeń prawnych lub czynności
prawnych, które podlegają wyjaśnieniu, udowodnieniu i ocenie na ogólnych zasadach. Z art. 40 ust. 12 pkt 1 DrPublU
nie wynika, że podmiotem zobowiązanym do uiszczenia kary jest ten, kto ma określony tytuł prawny do urządzenia
umieszczonego w pasie drogowym, lecz ten kto zajmuje pas drogowy bez zezwolenia. Dlatego nie zawsze
właściciel obiektu lub urządzenia np. kontenera jest zajmującym pas drogowy, stan faktyczny może być
niekiedy kształtowany przez umowę cywilnoprawną, w której w sposób szczegółowy określa się obowiązki
stron, w tym wskazuje się, kto decyduje o tym gdzie, kiedy i na jaki okres czasu postawić obiekt w pasie
drogowym, czyli określa kto jest faktycznym dysponentem tego obiektu i przejmuje obowiązek uzyskania
zgody na zajęcie pasa drogowego.
Wyrok NSA z 4.2.2020 r., II GSK 3548/17

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu, podkreślając konieczność ustalenia faktycznego zajęcia pasa drogowego. Właściciel kontenera nie zawsze jest uważany za zajmującego pas drogowy. Istotne jest, kto faktycznie zajął pas drogowy bez zezwolenia.