Obowiązki organu ponownie rozpoznającego sprawę
Obowiązkiem organu odwoławczego ponownie rozpoznającego sprawę jest uwzględnienie zarówno oceny prawnej zawartej w wyroku sądu, jak i zaleceń w nim sformułowanych. Brak realizacji tego obowiązku stanowi podstawę dla podjęcia przez sąd rozstrzygnięcia o uchyleniu decyzji organu. W niniejszej publikacji omawiane są kluczowe aspekty dotyczące związania organu ponownie rozpoznającego sprawę prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego.
Tematyka: organ odwoławczy, rozpoznanie sprawy, ocena prawna, zalecenia, prawomocny wyrok, uchylenie decyzji, moc wiążąca wyroku, Sąd Administracyjny, związanie organu, postępowanie odwoławcze
Obowiązkiem organu odwoławczego ponownie rozpoznającego sprawę jest uwzględnienie zarówno oceny prawnej zawartej w wyroku sądu, jak i zaleceń w nim sformułowanych. Brak realizacji tego obowiązku stanowi podstawę dla podjęcia przez sąd rozstrzygnięcia o uchyleniu decyzji organu. W niniejszej publikacji omawiane są kluczowe aspekty dotyczące związania organu ponownie rozpoznającego sprawę prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego.
Obowiązkiem organu odwoławczego ponownie rozpoznającego sprawę jest uwzględnienie zarówno oceny prawnej zawartej w wyroku sądu, jak i zaleceń w nim sformułowanych, a brak realizacji powyższego obowiązku stanowi podstawę dla podjęcia przez sąd rozstrzygnięcia o uchyleniu tak wydanej decyzji organu - stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie. WSA w Olsztynie WSA w Olsztynie podkreślił, iż niniejsza sprawa była już przedmiotem procedowania tego Sądu, który prawomocnym wyrokiem z 20.9.2018 r., I SA/Ol 367/18, uchylił poprzednią decyzję SKO. Z uzasadnienia ww. wyroku wynika, że na podstawie art. 106 § 3 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej: PostAdmU) Sąd dopuścił dowód ze złożonego przez Skarżącego dokumentu, potwierdzającego, że on i jego małżonka złożyli Informacje w przedmiocie podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości w 2011 r. Sąd uznał, że powyższy dowód był istotny dla oceny zarzutu przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania z tytułu łącznego zobowiązania pieniężnego z tytułu ww. podatków za 2012 r., w sytuacji gdy organ przyjmował, że Skarżący wymaganą informację złożył dopiero w w 2017 r. Kierując się treścią art. 21 § 2 pkt 2 w zw. z art. 68 § 1 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm., dalej: OrdPU) WSA w Olsztynie stwierdził, że wyjaśnienie tej rozbieżności jest niezbędne dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy i w związku z tym nakazał SKO jej wyjaśnienie. Decyzja SKO Po ponownym rozpoznaniu sprawy SKO zaskarżoną decyzją utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji w zakresie łącznego zobowiązania pieniężnego za 2012 r. SKO ponownie przyjęło, że Skarżący i jego małżonka informacje podatkowe (w sprawie podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości) na rok 2012 złożyli po raz pierwszy dopiero w 2017 r. SKO wskazało, że zarówno z akt sprawy będących w posiadaniu organu jaki i z informacji uzyskanej z WSA w Olsztynie nie wynikało, aby ww. informacje złożono już w 2011 r. Zdaniem organu podatkowego okoliczność ta nie wynika z przedstawionego dowodu na rozprawie przed WSA 20.9.2018 r. W tych okolicznościach SKO uznało za prawidłowe opodatkowanie przedmiotów opodatkowania wskazanych w decyzji wydanej w pierwszej instancji, w ustalonej przez organ pierwszej instancji wysokości. Odwołując się do art. 21 § 2 pkt 2, art. 68 § 1 OrdPU, a także art. 6 ust. 6 ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170) stwierdzono, że jeżeli podatnik nie złoży we wskazanym wyżej terminie deklaracji o nieruchomościach podlegających opodatkowaniu, to termin przedawnienia prawa do wydania decyzji wymiarowej ulega wydłużeniu z 3 do 5 lat. Wobec przyjęcia, że deklaracje podatkowe złożono w 2017 r., organ pierwszej instancji - Burmistrz miał 5 lat na wydanie decyzji wymiarowej. Termin został dochowany, gdyż decyzja podatkowa weszła do obrotu prawnego w 2017 r. SKO wskazało, że w niniejszej sprawie nie doszło do przedawnienia zobowiązania na etapie postępowania odwoławczego, gdyż na skutek zastosowania środka egzekucyjnego w postaci zajęcia świadczenia emerytalnego Skarżącego doszło do skutecznego przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za rok 2012. Skarga do WSA w Olsztynie W obecnie rozpatrywanej skardze Skarżący wniósł o uchylenie decyzji SKO i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu skargi stwierdził, że wbrew treści zaskarżonej decyzji, na rozprawie 20.9.2018 r. przedstawił dokument potwierdzający dokonanie zmiany w stanie dotychczasowym, tj. dokonanie zmiany związanej z podziałem działki, z uwagi na fakt, że pierwotny stan istniejący w ewidencji gruntów nie odpowiadał rzeczywistości. Podkreślił, że główną przyczyną złożenia skargi jest fakt wydania decyzji wymiarowej przez Burmistrza po upływie terminu przedawnienia do wydania decyzji wymiarowej, który wynosi 3 lata. Dodatkowo Skarżący zauważył, że organ w sposób pośredni „przyznał się do gubienia dostarczanych dokumentów”. Na rozprawie w 2019 r. Skarżący przedłożył poświadczone przez Sekretarza Urzędu Miejskiego kopie „Informacji w sprawie podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego”, złożonych w Urzędzie Miejskim w 2011 r. Dokumenty te zostały przez Sąd podstawie art. 106 § 3 PostAdmU dopuszczone jako dowód w sprawie. Stanowisko WSA w Olsztynie WSA w Olsztynie rozpoznając przedmiotową skargę w pierwszej kolejności zwrócił uwagę na fakt, iż wyrok z 20.9.2018 r., I SA/Ol 367/18, jest prawomocny. Oznacza to, że jego treścią są związane strony postępowania jak i Sąd, co wynika z art. 153 PostAdmU, zgodnie z którym ocena prawna i wskazania, co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Ponadto w myśl art. 170 PostAdmU, orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. WSA w Olsztynie podkreślił, iż SKO - rozpatrując sprawę ponownie - miało obowiązek uwzględnić ocenę prawną zawartą oraz wykonać zalecenia zawarte w ww. wyroku. Zaś rozpatrując obecnie skargę Sąd w pierwszej kolejności bada, czy organ zrealizował obowiązki wynikające z prawomocnego wyroku. Po rozpatrzeniu sprawy Sąd stwierdza, że SKO nie tylko nie zastosowało się do otrzymanych wskazań, ale wręcz prawomocny wyrok zlekceważyło, ograniczając się w istocie do podtrzymania dotychczasowych ustaleń i przywołania w zasadzie tych samych dowodów. Materiał dowodowy Ocena prawna wyrażona w ww. wyroku dotyczyła kwestii ustosunkowania się do przedstawionego przez Skarżącego dowodu w postaci oryginału pisma z 2011 r. potwierdzającego fakt złożenia przez Skarżącego w 2011 r. informacji w sprawie podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz leśnego, co było istotne dla oceny zarzutu przedawnienia prawa do wydania decyzji wymiarowej. Na ww. piśmie znajduje się prezentata organu pierwszej instancji, potwierdzająca jego przyjęcie. Zatem, jak podkreślił WSA w Olsztynie, Skarżący udowodnił, że złożył ww. pismo w organie, co oznacza, że w posiadaniu organu pierwszej instancji powinien znajdować się egzemplarz pisma skierowany do organu, a także złożone wraz z nim załączniki w postaci informacji w sprawie podatku, skoro pismo przewodnie potwierdza ich złożenie. Zatem wykonując wyrok, SKO, jako organ odwoławczy, powinno doprowadzić do tego że w aktach sprawy będzie znajdował się egzemplarz tego samego pisma, przeznaczony dla organu oraz że zostanie wyjaśniona kwestia załączników. Z powinności tej nie wywiązano się, a Skarżący, z własnej inicjatywy, zastępując SKO w obowiązkach, uzyskał od organu pierwszej instancji przedłożony na rozprawie w 2019 r. wyżej opisany dowód. Dowód ten został bowiem udostępniony Skarżącemu przez organ pierwszej instancji, na co wskazuje potwierdzenie zgodności z oryginałem, dokonane w przez pracownika organu. Bez wytłumaczenia pozostaje, dlaczego dokumenty te nie znajdują się w aktach rozpatrywanej przez Sąd sprawy, tym bardziej, że w ww. wyroku organ został zobowiązany do wyjaśnienia kwestii dotyczących pisma z 2011 r. z załączonymi informacjami dotyczącymi nieruchomości. Skoro dowód ten (znajdujący się w posiadaniu organu pierwszej instancji) pozyskał Skarżący, to - w ocenie WSA w Olsztynie - nie ma wytłumaczenia, dlaczego nie mógł go pozyskać organ odwoławczy. Takie działanie organu (a raczej jego brak) świadczy zdaniem Sądu o naruszeniu zasady zaufania do organu podatkowego wyrażonej w art. 121 OrdPU, a także innych ogólnych zasad postępowania podatkowego, w tym zasady legalizmu (art. 121 OrdPU), a w konsekwencji także zasady prawdy obiektywnej (art. 122 OrdPU), bowiem poprzez niewykonanie wskazań prawomocnego wyroku stan faktyczny sprawy nie może zostać uznany za dokładnie wyjaśniony i pozwalający na podjęcie rozstrzygnięcia. Zdaniem Sądu dowody przedłożone przez Skarżącego potwierdzają, że w 2011 r. złożone zostały informacje podatkowe, które należało poddać ocenie w toku postępowania dotyczącego 2012 r. W ocenie Sądu nie można przyjąć, że SKO odniosło się w decyzji do dowodu złożonego przez Skarżącego, bowiem SKO jedynie zaprzecza, aby z tego pisma wynikało złożenie deklaracji na 2012 r. SKO nie wyjaśniło przy tym, dlaczego złożenie informacji podatkowej w 2011 r. nie mogło zostać wzięte pod uwagę w roku 2012. Z treści ww. pisma z 2011 r. wynika bowiem, że Skarżący przedłożył wraz z nim informacje w sprawie podatku od nieruchomości za 2011 r., w sprawie podatku rolnego oraz leśnego. Co więcej, na rozprawie w 2019 r. przedłożył uwierzytelnione przez organ kserokopie informacji złożonych w spornym okresie. Jest to całkowicie sprzeczne z tezą organu o złożeniu ww. informacji dopiero w 2017 r. Rozstrzygnięcie WSA w Olsztynie Mając na uwadze powyższe oraz to, że zaskarżona decyzja narusza także wskazane wyżej zasady ogólne postępowania, należało ją - w ocenie WSA w Olsztynie - uchylić na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c PostAdmU, a zasadniczą przyczyną jej uchylenia jest naruszenie art. 153 PostAdmU poprzez pominięcie przez SKO oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania zawartych we wiążącym ten organ prawomocnym wyrok u. Konsekwencją powyższego jest, co podkreślił WSA, przyjęcie - bez oparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym - 5-letniego terminu do wydania decyzji bez wykazania podstaw do zastosowania art. 68 § 2 OrdPU. Komentarz Analizowany wyrok WSA w Olsztynie odnosi się do zagadnienia, jakim jest „związanie organu ponownie rozpoznającego sprawę oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu sądu administracyjnego”. Ta tzw. „moc wiążąca wyroku” oznacza, że organ ma obowiązek uwzględnić zarówno ocenę prawną zawartą w wyroku sądu, jak i wykonać sformułowane w nim zalecenia. Brak realizacji obowiązków wynikających z prawomocnego wyroku stanowi podstawę do uchylenia tak wydanej decyzji organu. Takie też było rozstrzygnięcie podjęte przez Sąd w niniejszej sprawie. Wyrok WSA w Olsztynie z 5.12.2019 r., I SA/Ol 565/19,
Analizowany wyrok WSA w Olsztynie odnosi się do zagadnienia "mocy wiążącej wyroku", zobowiązującej organ do uwzględnienia oceny prawnej i zaleceń zawartych w wyroku sądu. Brak realizacji tych obowiązków może skutkować uchyleniem decyzji organu. Publikacja podkreśla istotę związania organu odwoławczego treścią prawomocnego wyroku sądu administracyjnego.