Charakter zawieszenia w obowiązkach nauczyciela akademickiego

Tematyka: zawieszenie nauczyciela akademickiego, decyzja administracyjna, kompetencje rektora, nadzór prawniczy, Naczelny Sąd Administracyjny

Charakter zawieszenia przez rektora nauczyciela akademickiego w obowiązkach powoduje, że ma ono cechy
decyzji administracyjnej, ponieważ stanowi jednostronne i władcze rozstrzygniecie o statusie nauczyciela
akademickiego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny (I OSK 2405/19).
Opis stanu faktycznego
Pismem z 31.1.2018 r. Rektor Uniwersytetu (...) zawiesił prof. dr hab. E.K. w pełnieniu obowiązków nauczyciela
akademickiego z uwagi na wszczęte postępowanie dyscyplinarne. Jednocześnie tym samym pismem zawiesił stronę
w pełnieniu wszystkich funkcji. Pismem z 14.2.2018 r. strona wniosła skargę na powyższą decyzję do Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego, zarzucając przekroczenie kompetencji Rektora w oparciu o treść art. 147 PrSzkolWyż.
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego poinformował stronę, że właściwym do rozpoznania przedmiotowej kwestii
uprawniony jest jedynie sąd powszechny, zaś rozstrzygnięcie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie jest
wydawane na podstawie przepisów KPA, lecz w ramach nadzoru prawnego i stanowi wyłącznie nadzór
legalnościowy. Nadzór ten nie może ingerować w zasadność decyzji szkoły wyższej. Organ wskazał, że wniosek
nie może być rozpatrzony. Pismo z 31.1.2018 r. nie zawiera ani rozstrzygnięcia, ani podstawy prawnej, ani pouczenia
o przysługujących środkach zaskarżenia – nie stanowi zatem rozstrzygnięcia proceduralnego ani merytorycznego.
Ostatecznie E.K. wniosła skargę na bezczynność Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego do WSA.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie. Zobowiązał Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego do rozpatrzenia skargi E.K. z 14.2.2018 r., w terminie 30 dni od daty doręczenia
prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy oraz stwierdził, że bezczynność organu nie miała miejsca z rażącym
naruszeniem prawa. Zdaniem WSA pismo Rektora Uniwersytetu (...) zawiera elementy decyzji administracyjnej, gdyż
zostało wydane w oparciu o przepisy art. 147 PrSzkolWyż. Tym samym, podlega kontroli administarcyjnosądowej,
a nie kontroli przez sąd powszechny - sąd pracy. Regulacja ustawowa umożliwia rektorowi zastosowanie sankcji
w postaci zawieszenia w pełnieniu obowiązków nauczyciela akademickiego w ramach kompetencji władczych
wobec podległego mu pracownika, o ile uzna odsunięcie od obowiązków za celowe. Norma ta nie obliguje do
podjęcia takiej decyzji, pozostawiając to rozwadze organu. Jeżeli zatem rektor uzna, że waga i wiarygodność
przedstawionych zarzutów przemawia za celowością odsunięcia nauczyciela akademickiego od wykonywania
obowiązków, może skorzystać z kompetencji do zastosowania tej normy. Dlatego też zaskarżony akt, mimo że nie
został nazwany przez organ, posiada elementy decyzji administracyjnej.
Decyzja rektora o zawieszeniu w czynnościach zawodowych nauczyciela akademickiego może zostać uchylona
przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego jako tzw. decyzja władzy uczelni. Decyzje podejmowane
przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego są wyrazem nadzoru nad zgodnością działań organów uczelni
z przepisami ustawowymi i statutem uczelni. Decyzje podejmowane w trybie nadzoru nie mają charakteru
cywilnoprawnego, lecz są aktami podejmowanymi przez organ administracji publicznej w indywidualnej
sprawie z zakresu administracji publicznej. W ocenie WSA nie było zatem żadnych wątpliwości, że
rozstrzygnięcie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego podlega procedowaniu i kontroli właściwej dla decyzji
administracyjnej i objęte jest rygorem KPA.
Stanowisko NSA
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego uchylił
zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu
uznając, że skarga kasacyjna jest zasadna częściowo.
Sąd pierwszej instancji w ocenie NSA nie dokonał błędnej wykładni art. 147 ust. 1 i art. 136 PrSzkolWyż, ponieważ
zawieszenie w czynnościach nauczyciela akademickiego posiada charakter decyzji administracyjnej.
Przywołana norma prawna daje rektorowi możliwość zawieszenia nauczyciela w pełnieniu obowiązków, z której
rektor nie musi skorzystać. Charakter zatem zawieszenia przez rektora nauczyciela akademickiego
w obowiązkach powoduje, że ma ono cechy decyzji administracyjnej, ponieważ stanowi jednostronne
i władcze rozstrzygniecie o statusie nauczyciela akademickiego. Odnośnie jednak stwierdzenia nieważności
decyzji rektora NSA wskazał, że akt nadzoru, podejmowany przez ministra w stosunku do organów uczelni, stanowi
rozstrzygnięcie z zakresu nadzoru prawnego i nie jest decyzją administracyjną, wydawaną na zasadach
określonych w przepisach KPA. Art. 36 ust. 1 PrSzkolWyż w sposób jednoznaczny przesądza, że rozstrzygnięcie
ministra nie może dotyczyć decyzji administracyjnej, podejmowanej przez organ uczelni, co oznacza, że materia

regulowana tym przepisem nie obejmuje indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej. Zatem nie może
być rozumiany w ten sposób, że stwarza on uprawnienie strony do złożenia odwołania do ministra właściwego do
spraw szkolnictwa od decyzji rektora uczelni wyższej.

Komentarz
Zgodnie z analizowanym przez Naczelny Sąd Administracyjny przepisem art. 147 PrSzkolWyż (obecnie: art. 302
PrSzkolWyżN), który był głównym przedmiotem rozważań prawnych, rektor może zawiesić w pełnieniu obowiązków
nauczyciela akademickiego, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub dyscyplinarne, a także w toku
postępowania wyjaśniającego, jeżeli ze względu na wagę i wiarygodność przedstawionych zarzutów, celowe jest
odsunięcie go od wykonywania obowiązków. Rozstrzygnięcie rektora szkoły wyższej wydane na podstawie tej
regulacji stanowi – wbrew twierdzeniom organu w powyższej sprawie – decyzję administracyjną, która podlega
kontroli sądowoadministracyjnej. W sytuacji zatem, w której rektor wyższej uczelni publicznej wydaje decyzję
o zawieszeniu w pełnieniu obowiązków nauczyciela akademickiego, jego sprawa powinna zostać rozpoznana na
podstawie przepisów o postępowaniu administracyjnym ogólnym i podlegać kognicji sądu administracyjnego, a nie
powszechnego. Takie stanowisko nie jest jednak podzielane przez całość doktryny. Z drugiej strony, błędne było
przyjęcie, że Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zobowiązany jest do rozpatrzenia wniosku o stwierdzenie
nieważności decyzji administracyjnej rektora uczelni. W przypadku bowiem stwierdzenia, w ramach przeprowadzonej
kontroli, niezgodności z przepisami lub statutem uczelni uchwały organu kolegialnego uczelni lub decyzji rektora,
minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego uprawniony jest do stwierdzenia nieważności takiej uchwały
organu uczelni lub decyzji rektora - z wyłączeniem jednak decyzji administracyjnej.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28.4.2020 r., I OSK 2405/19

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu. Decyzje rektora dotyczące zawieszenia nauczyciela akademickiego podlegają kontroli sądowoadministracyjnej, a nie sądowej. Stanowisko NSA wskazuje, że zawieszenie nauczyciela akademickiego w obowiązkach posiada cechy decyzji administracyjnej.