Rozpatrzenie pisma niepodpisanego jako rażące naruszenie prawa
Rozpatrzenie niepodpisanego pisma z rażącym naruszeniem prawa prowadzi do wadliwych decyzji. Sprawa dotyczyła zabezpieczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2012 r. bez podpisu zobowiązanego, co spowodowało umorzenie postępowania. Sąd uznał nieważność postanowień organów podatkowych z powodu braku podpisu, co uniemożliwiło merytoryczne rozpatrzenie zarzutów.
Tematyka: rozpatrzenie pisma niepodpisanego, rażące naruszenie prawa, wadliwe decyzje, postępowanie administracyjne, brak podpisu
Rozpatrzenie niepodpisanego pisma z rażącym naruszeniem prawa prowadzi do wadliwych decyzji. Sprawa dotyczyła zabezpieczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2012 r. bez podpisu zobowiązanego, co spowodowało umorzenie postępowania. Sąd uznał nieważność postanowień organów podatkowych z powodu braku podpisu, co uniemożliwiło merytoryczne rozpatrzenie zarzutów.
Rozpatrzenie niepodpisanego pisma następuje z rażącym naruszeniem prawa, a będąca wynikiem takiego rozpatrzenia decyzja (postanowienie) dotknięta jest wadą nieważności z przyczyny, o której mowa w art. 156 § 1 pkt 2 KPA – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie (I SA/Lu 682/19). Opis stanu faktycznego Sprawa dotyczyła wystawienia na zobowiązanego zarządzenia zabezpieczenia, obejmującego podatek dochodowy od osób fizycznych za 2012 r. Następnie organ I instancji dokonał zabezpieczenia wierzytelności z rachunków bankowych zobowiązanego w dwu bankach. Zobowiązany złożył do organu I instancji zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania zabezpieczającego. Brak było podpisu zobowiązanego. Organ uznał zarzuty za nieuzasadnione. Zobowiązany złożył niepodpisane zażalenie na powyższe. Stanowisko organu II instancji Dyrektor Izby Administracji Skarbowej uchylił postanowienie i umorzył postępowanie pierwszej instancji w całości. Wskazał, że pismo zobowiązanego zawierające zarzuty nie zostało przez niego podpisane; w związku z tym postanowienie organu I instancji jako zawierające wadę powodującą jego nieważność, podlega uchyleniu, a postępowanie prowadzone przez organ I instancji było bezprzedmiotowe. Organ odwoławczy wskazał, że organ I instancji powinien wydać stosowne rozstrzygnięcie po uzupełnieniu braku formalnego zarzutów. Po podpisaniu zarzutów przez zobowiązanego Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego uznał zgłoszone zarzuty za nieuzasadnione. W wyniku rozpatrzenia zażalenia zobowiązanego, Dyrektor Izby Administracji Skarbowej umorzył postępowanie odwoławcze. W skardze skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia. Stanowisko WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi T.W. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania zabezpieczającego stwierdził nieważność zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego je postanowienia Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego, a także postanowienia Dyrektora Izby Administracji Skarbowej z dnia (...) nr (...) i postanowienia Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w L. z dnia (...) nr (...). Skarga w jego ocenie zasługiwała na uwzględnienie, jednakże z innych przyczyn niż w niej wskazane. Rozpatrywanie zarzutów skargi oraz ocena prawidłowości stanowiska organu odwoławczego, według którego należało umorzyć postępowanie zażaleniowe, są przedwczesne, ponieważ zaskarżone postanowienie, podobnie jak postanowienie organu I instancji z (...) r. oraz postanowienie organu odwoławczego z (...) r. i postanowienie organu I instancji z (...) r. dotknięte są wadą nieważności z przyczyn, które nie zostały wskazane w treści skargi. Niewątpliwie Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w uzasadnieniu swojego pierwszego postanowienia prawidłowo wywiódł, że postanowienie organu I instancji dotknięte jest wadą nieważności. Organ wydał to postanowienie po rozpatrzeniu zarzutów zobowiązanego, które nie były podpisane przez zobowiązanego. Taki brak formalny zarzutów uniemożliwiał ich merytoryczne rozpatrzenie. Organ I instancji tego braku nie dostrzegł i w związku z tym nie wezwał zobowiązanego do usunięcia braku przez podpisania zarzutów a następnie, z rażącym naruszeniem art. 63 § 3 KPA rozpoznał zarzuty merytorycznie, odmawiając ich uwzględnienia. Przepisy KPA, stosowane odpowiednio w postępowaniu egzekucyjnym, dla podań (pism procesowych) przewidują zasadę ograniczonego formalizmu. Spełnienie warunków formalnych pisma procesowego wymaga wskazania osoby, od której pismo pochodzi, jej adresu, sformułowania żądania i uczynienia zadość wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych (art. 63 § 2 KPA). Podanie wniesione pisemnie powinno być podpisane przez wnoszącego. Wymóg podpisu jest istotny ze względu na to, że bez podpisu nie można dokonać indywidualizacji osoby, która złożyła podanie. Podpis wskazuje osobę wnoszącego i pozwala zidentyfikować czy podanie pochodzi od podmiotu uprawnionego. Brak podpisu strony na podaniu, czy brak podpisu osoby przez nią umocowanej, powoduje uchybienie uniemożliwiające wywołanie skutku prawnego wniesionego podania czyli uznania czynności strony. Tym samym podanie, które nie zostanie podpisane, nie wywołuje skutków prawnych związanych z jego wniesieniem, przede wszystkim zaś nie daje możliwości jego merytorycznego rozpatrzenia. Stwierdzenie takiej wady przez organ II instancji zobowiązuje ten organ do uchylenia postanowienia dotkniętego wadą nieważności i przekazania sprawy organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia na podstawie art. 138 § 2 w związku z art. 144 KPA. Naturalnym wskazaniem skierowanym przez organ odwoławczy do organu I instancji co do dalszego biegu sprawy jest zwrócenie uwagi na potrzebę wezwania strony do podpisania pisma. Od tego, czy strona podpisze pismo w zakreślonym terminie zależy dalszy bieg sprawy przed organem I instancji. Organ II instancji nie może w takiej sytuacji uchylić postanowienia dotkniętego wadą nieważności i umorzyć postępowania pierwszej instancji, ponieważ w ten sposób ostatecznie kończy sprawę i stwarza stan sprawy rozstrzygniętej (res iudicata), co powoduje że organ I instancji nie może sprawy rozstrzygać bez narażenia się na zarzut naruszenia powagi sprawy rozstrzygniętej. Skutkiem takiego naruszenia jest nieważność postanowienia organu I instancji wydanego po umorzeniu postępowania pierwszej instancji przez organ II instancji. W rozpoznawanej sprawie Dyrektor Izby Administracji Skarbowej stwierdzając nieważność postanowienia organu I instancji, zamiast uchylić to postanowienie w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji na podstawie art. 138 § 2 KPA, z rażącym naruszeniem tego przepisu oraz art. 138 § 1 pkt 2 KPA, uchylił postanowienie organu I instancji i umorzył postępowanie pierwszej instancji. Organ II instancji rozpatrzył zażalenie zobowiązanego, które także nie zostało opatrzone podpisem strony. Brak podpisu autora zażalenia, jeśli nie zostanie usunięty poprzez wezwanie do usunięcia braków, uniemożliwia wywołanie skutków prawnych podobnie jak wyżej wniesionego podania. W przypadku zażalenia powinno uniemożliwić rozpoznanie go przez organ administracji merytorycznie, a jeżeli to nastąpi - działanie organu odwoławczego kwalifikować się będzie jako rażąco naruszające prawo. Z uwagi na to, że zażalenie nie zostało skutecznie wniesione, a osoba wnosząca to zażalenie nie została wezwana do uzupełnienia jego braku formalnego, uznanie za zażalenie pisma niepodpisanego powoduje, że organ II instancji w sposób rażący naruszył przepisy KPA i dokonał rozstrzygnięcia merytorycznego (uchylił zaskarżone postanowienie i umorzył postępowanie pierwszej instancji w całości), mimo braku skutecznego zaskarżenia. Komentarz Niewątpliwie jednym z koniecznych wymogów formalnych, stawianych wszystkim pismom procesowym składanym w postępowaniu administracyjnym (na gruncie przepisów KPA) jest podpisanie podania przez wnoszącego, co wynika wprost z regulacji art. 63 § 3 KPA. Wyrok WSA oznacza, że rozpatrzenie pisma niepodpisanego następuje z rażącym naruszeniem prawa, a będąca wynikiem takiego rozpatrzenia decyzja bądź postanowienie dotknięta jest wadą nieważności z przyczyny wskazanej w art. 156 § 1 pkt 2 KPA. Skoro zatem w rozpoznawanej sprawie nie było prawidłowo wniesionego zażalenia wobec braku podpisu, to powoduje, że organ bez podstawy prawnej wystąpił w charakterze organu odwoławczego i bez podstawy prawnej merytorycznie odniósł się do zażalenia, które wobec braku formalnego nie stanowiło skutecznie wniesionego środka zaskarżenia. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 31.1.2020 r., I SA/Lu 682/19
Nieważność postanowień organów podatkowych z powodu braku podpisu stanowi istotną wadę proceduralną. Brak podpisu uniemożliwia skuteczne zaskarżenie oraz merytoryczne rozpatrzenie zażaleń, co prowadzi do rażącego naruszenia prawa i umorzenia postępowania.