Wyliczenie odszkodowania przy zmianie przepisów

Organ administracji nie może orzekać na podstawie nieobowiązujących przepisów prawa. Sprawa dotyczyła wywłaszczenia działki pod drogę, której własność została przeniesiona na Skarb Państwa na podstawie decyzji wojewody. Kobieta będąca właścicielką działki wniosła skargę dotyczącą wysokości odszkodowania, które zostało zatwierdzone w zaniżonej kwocie. Sąd administracyjny oraz Naczelny Sąd Administracyjny oddaliły skargi kobiety, uzasadniając decyzje brakiem przepisów przejściowych i koniecznością stosowania obowiązującego prawa.

Tematyka: wywłaszczenie, odszkodowanie, działka, decyzja administracyjna, Naczelny Sąd Administracyjny, organ administracji, praworządność, precedens, przepisy prawa

Organ administracji nie może orzekać na podstawie nieobowiązujących przepisów prawa.
Do sporu dotyczącego wywłaszczenia działki pod drogę doszło pomiędzy jej byłą właścicielką, a wojewodą. Sprawa
dotyczyła działki, która w 2010 r. została przeznaczona na budowę drogi ekspresowej. Jej własność, jak zresztą wielu
innych działek prywatnych, została przeniesiona na Skarb Państwa w związku z decyzją wojewody, który w oparciu
o specustawę drogową wydał zezwolenie na realizację inwestycji. Decyzja ta stała się ostateczna w lipcu 2011 r.,
a cztery miesiące później wojewoda wydał kolejną, która stanowiła podstawę do wypłaty odszkodowań przez
Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.
Kobieta będąca właścicielką jednej z działek 7 lat później wniosła do Ministra Infrastruktury i Budownictwa
o stwierdzenie nieważności decyzji wojewody z listopada 2011 r. Skarżąca zarzucała mu m.in., że wysokość
odszkodowania ustalił w oparciu o niewłaściwe przepisy, na skutek czego zostało ono zatwierdzone w zaniżonej
kwocie. Podstawę do ustalenia wysokości odszkodowania stanowiło rozporządzenie Rady Ministrów z 21.9.2004 r.
w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzenia operatu szacunkowego (Dz.U. Nr 207, poz. 2109), które w trakcie
trwania procedury przygotowawczej do realizacji inwestycji zostało znowelizowane (w lipcu 2011 r., a w życie weszło
w sierpniu tego roku; Dz.U. Nr 165, poz. 985).
Minister Rozwoju i Budownictwa oddalił skargę a sprawa trafiła na sadową wokandę. Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie w wyroku z 7.6.2018 r. (IV SA/Wa 183/18) także nie podzielił argumentacji kobiety
i oddalił sprawę. Sąd zauważył, że w omawianym przypadku nie przewidziano przepisów przejściowych, co
w konsekwencji spowodowało, że nowelizacja wchodząc w życie automatycznie uchylała poprzednie brzmienie
ustawy. Sąd uznał, że wojewoda słusznie zastosował przepisy obowiązujące w dniu wydania decyzji.
Kobieta nie dawała za wygraną i wystosowała skargę kasacyjną, jednak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku
z 7.5.2020 r. (OSK 3977/18) podzielił zdanie niższych instancji. W uzasadnieniu wyjaśniono, że żaden przepis
rozporządzenia nowelizującego rozporządzenie w sprawie wyceny nieruchomości nie pozwala na dalsze stosowanie
uchylonych lub zmienionych przepisów do spraw, w których decyzja o ustaleniu odszkodowania powinna być wydana
przed jego wejściem w życie.
Zgodnie z zasadą ogólną praworządności (art. 6 KPA), mającą walor zasady konstytucyjnej (art. 7 Konstytucji RP),
organy administracji mają obowiązek działać na podstawie i w granicach prawa. To zaś implikuje w szczególności
powinność rozpoznawania i rozstrzygania spraw przez organy administracji na gruncie obowiązującego aktualnie (tj.
na dzień orzekania przez dany organ) stanu prawnego. Nie sposób zatem uznać, by organ administracji miał orzekać
na podstawie nieobowiązujących przepisów prawa, o ile brak było regulacji pozwalających na to wprost. Skoro zatem
w dacie orzekania przez organ w przedmiocie ustalenia odszkodowania obowiązywało rozporządzenie w wersji
znowelizowanej z dniem 26.8.2011 r., obowiązkiem organu było stosowanie tego rozporządzenia w wersji aktualnej
w dacie orzekania.
Wyrok NSA z 7.5.2020 r., OSK 3977/18

Zgodnie z zasadą ogólną praworządności organy administracji mają obowiązek działać na podstawie i w granicach prawa. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego potwierdził konieczność stosowania aktualnego prawa przy ustalaniu odszkodowań. Sprawa ta stanowi istotny precedens dotyczący obowiązku organów administracji do działania zgodnie z aktualnymi przepisami prawa.