Rekompensata dla „Sybiraków”
Podpisana przez Prezydenta RP 15.8.2020 r. ustawa wprowadza rekompensaty dla Polaków zesłanych lub deportowanych przez władze ZSRR w latach 1936–1956. Świadczenie pieniężne ma wynosić kwotę nie niższą niż 2400 zł i jest jednorazowe. Warunkiem uzyskania rekompensaty jest posiadanie obywatelstwa polskiego oraz decyzji Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Tematyka: rekompensata, Sybiracy, świadczenie pieniężne, ZSRR, deportacja, zesłanie, odszkodowanie, beneficjent, kombatant, represje, budżet państwa
Podpisana przez Prezydenta RP 15.8.2020 r. ustawa wprowadza rekompensaty dla Polaków zesłanych lub deportowanych przez władze ZSRR w latach 1936–1956. Świadczenie pieniężne ma wynosić kwotę nie niższą niż 2400 zł i jest jednorazowe. Warunkiem uzyskania rekompensaty jest posiadanie obywatelstwa polskiego oraz decyzji Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Podpisana przez Prezydenta RP 15.8.2020 r. ustawa z 14.8.2020 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR w latach 1936–1956 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1428; dalej jako: ŚwiadPieniężneZSRRU) wprowadza rekompensaty dla Polaków będących ofiarami polityki okupacyjnej władz sowieckich. Gehennę związaną z masowymi wywózkami ukierunkowanymi na eksterminację polskich elit politycznych, intelektualnych i gospodarczych oraz czystki etniczne, realizowanymi głównie na obszarach Syberii i Kazachstanu, ma zadośćuczynić przewidziane wsparcie opiewające na kwotę nie niższą niż 2400 zł. • Kalkuluje się, że średnia wysokość wsparcia wynosić będzie ok. 13 000 zł – by legitymować się decyzją przyznającą świadczenie oraz jego wielkość, zainteresowany musi samodzielnie wystąpić z wnioskiem do Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, spełniwszy kryteria podmiotowe z art. 2 i 3 ŚwiadPieniężneZSRRU. • ŚwiadPieniężneZSRRU wchodzi w życie po upływie 30 dni od jej ogłoszenia. Krąg uprawnionych Warunkiem bezwzględnym przyznania świadczenia jest fakt posiadania przez ubiegającego się obywatelstwa polskiego, zarówno w czasie zesłania lub deportacji do ZSRR w latach 1939-1956, jak i w dniu złożenia wniosku. Trzecia przesłanka, spełniana kumulatywnie, przejawia się natomiast w obowiązku dysponowania decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wydaną na podstawie ustawy z 24.1.1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 517). Dokument ten ma potwierdzać okres przebywania m.in.: w niewoli, obozach internowanych, więzieniach, czy poprawczych obozach i koloniach pracy – szerzej art. 2 ust. 1 ŚwiadPieniężneZSRRU. Wyłączenia Jednocześnie, świadczenie pieniężne nie będzie przysługiwać osobie, która mocą wyroku sądu okręgowego, uzyskała odszkodowanie lub zadośćuczynienie na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy z 23.2.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2099 ze zm.; dalej jako: UznOrzNiewU) – art. 3 ŚwiadPieniężneZSRRU. To przejaw wyeliminowania sytuacji, w której tej samej osobie przysługiwałoby wsparcie z tego samego tytułu. Dla zachowania spójności, w ustawie przewidziano również, że osoby będące jej beneficjentami - symetrycznie - nie mogą korzystać z odszkodowania lub zadośćuczynienia przewidzianego w art. 8 ust. 2a UznOrzNiewU. Wysokość świadczenia i terminy wypłaty Wsparcie ma charakter jednorazowy, a jego wysokość obliczana będzie proporcjonalnie do okresu pobytu na zesłaniu lub deportacji w ZSRR. Każdy miesiąc podlegania represjom jest równoznaczny z zapłatą na rzecz uprawnionego ekwiwalentu pieniężnego o wartości 200 zł – łączna kwota nie może być niższa niż 2 400 zł. Warunki formalne By móc uzyskać należność, spełniający kryteria ŚwiadPieniężneZSRRU są zobligowani wystąpić ze stosownym wnioskiem do Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych - to organ właściwy w sprawie przyznania, ustalenia wysokości oraz wypłaty świadczenia pieniężnego. Wniosek opatrzony podpisem zainteresowanego, obok jego podstawowych danych osobowych, będzie musiał zawierać także oświadczenie o nieuzyskaniu odszkodowania lub zadośćuczynienia w myśl art. 8 ust. 2a UznOrzNiewU oraz wskazywać adres lub numer rachunku bankowego będącego nośnikiem transferu środków (art. 5 ust. 2 ŚwiadPieniężneZSRRU). Podstawę wypłaty stanowić będzie decyzja pozytywna w sprawie udzielenia świadczenia i ustalająca jego wysokość, w oparciu o którą w przeciągu miesiąca od dnia jej doręczenia osobie uprawnionej, wypłacona zostanie odpowiednia kwota. Odmowa udzielenia świadczenia nastąpi także w drodze decyzji administracyjnej. Należność będzie wolna od egzekucji oraz nie będzie podlegała wliczeniu do dochodu uprawniającego do innych świadczeń i dodatków. Ponadto, przewidziana dla „Sybiraków” rekompensata zostaje zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych. Obciążenie dla budżetu państwa Podług uzasadnienia do projektu ŚwiadPieniężneZSRRU (druk sejmowy nr 452), oszacowano, że liczba osób uprawnionych do rekompensaty za doznaną krzywdę, zamykać się będzie w liczbie ok. 22 000. Średnia wartość wsparcia dla potencjalnego beneficjenta, zważywszy na jego standardowy okres przebywania na deportacji przez mniej więcej 66 miesięcy, zasadzałaby się w przedziale 13 200 zł. Przypuszczalne obciążenie dla budżetu państwa wobec realizacji celu określonego w ŚwiadPieniężneZSRRU, łącznie ukształtuje się zatem na poziomie 290 400 000 zł.
Ustawa o świadczeniu pieniężnym dla osób represjonowanych w ZSRR przewiduje wsparcie na kwotę 13 200 zł dla beneficjenta. Rekompensata nie podlega opodatkowaniu dochodowemu od osób fizycznych i nie jest wliczana do innych świadczeń. Szacowane obciążenie dla budżetu państwa z tytułu rekompensat wynosi 290 400 000 zł.