Skuteczność doręczenia zastępczego na gruncie podatkowym
Doręczenie w trybie art. 150 OrdPU może być skuteczne, gdy miejsce zamieszkania adresata nie budzi wątpliwości. Sprawa analizuje decyzję skierowaną do Skarżącej, która przebywała w Zakładzie Karnym, a decyzje trafiły na niewłaściwe adresy. W rezultacie Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzję organu skarbowego, podkreślając istotę prawidłowego adresu doręczenia.
Tematyka: doręczenie zastępcze, art. 150 OrdPU, skuteczność doręczenia, miejsce zamieszkania, adres do doręczeń, podatek od towarów i usług, Wojewódzki Sąd Administracyjny, decyzja organu skarbowego, aktualizacja danych, dokumenty rejestracyjne
Doręczenie w trybie art. 150 OrdPU może być skuteczne, gdy miejsce zamieszkania adresata nie budzi wątpliwości. Sprawa analizuje decyzję skierowaną do Skarżącej, która przebywała w Zakładzie Karnym, a decyzje trafiły na niewłaściwe adresy. W rezultacie Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzję organu skarbowego, podkreślając istotę prawidłowego adresu doręczenia.
Doręczenie w trybie art. 150 OrdPU jest skuteczne, gdy miejsce zamieszkania adresata nie budzi wątpliwości – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (I SA/Gd 2119/19). Opis stanu faktycznego Sprawa dotyczyła decyzji określających podatek od towarów i usług, które wysłane zostały do Strony za pośrednictwem Poczty Polskiej przesyłką poleconą. Ze zwróconej przez pocztę przesyłki wynika, że była ona dwukrotnie awizowana. W związku z tym, zgodnie z art. 150 § 2 OrdPU przesyłkę zawierającą wskazane decyzje pozostawiono w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia na 11.1.2016 r. Pełnomocnik Skarżącej wniósł o uchylenie i usunięcie z obrotu prawnego decyzji wskazując, że nie zostały skutecznie doręczone, a zatem nie stały się ostateczne i nie podlegają wykonaniu. Skarżąca bowiem przebywa w Zakładzie Karnym, a wydane decyzje skierowane na niewłaściwe adresy. Naczelnik US w piśmie skierowanym do Dyrektora IAS wskazał m.in.: okoliczności uzasadniające skierowanie decyzji na adres rejestracyjny, wynikający z dokumentów rejestracyjnych, a w konsekwencji skuteczne wprowadzenie decyzji do obrotu prawnego. Stanowisko Organu Postanowieniem z 30.9.2019 r. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej stwierdził, że odwołanie W.S. od decyzji zostało wniesione z uchybieniem terminu. W uzasadnieniu wskazał, że przesyłka zawierająca decyzje została wysłana listem poleconym na adres wynikający z dokumentów rejestracyjnych podatniczki, a strona została prawidłowo zawiadomiona o nadejściu pisma oraz terminie i miejscu gdzie można ją odebrać. Zgodnie z informacją zawartą na zwrotnym potwierdzeniu odbioru przesyłki - z powodu niemożności doręczenia adresatowi oraz dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy przesyłkę pozostawiono na okres 14 dni do dyspozycji adresata w urzędzie pocztowym. Zawiadomienie o pozostawieniu pisma w tej placówce umieszczono w oddawczej skrzynce pocztowej adresata. Następnie przesyłkę awizowano ponownie. Przesyłki nie podjęto w terminie. Wobec powyższego, przedmiotowa decyzja została skutecznie doręczona w trybie art. 150 OrdPU. Stanowisko WSA Po rozpoznaniu skargi, Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie uznając, że stan faktyczny sprawy przeczy zasadności ustaleń Organu. Kluczowa w niniejszej sprawie była ocena prawidłowości adresu, na który organ pierwszej instancji kierował do Skarżącej korespondencję. Zgodnie z art. 148 § 1 OrdPU, pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Przy czym w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 148 § 1 lub art. 149 (w mieszkaniu lub w przypadku nieobecności adresata za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, którzy podjęli się oddania pisma adresatowi) - stosownie do dyspozycji art. 150 § 1 pkt 1 i § 1a OrdPU - operator pocztowy przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez operatora pocztowego. Powtórne zawiadomienie następuje w razie niepodjęcia pisma w terminie 7 dni. W art. 150 § 2 OrdPU ustawodawca zawarł również wymóg zawiadomienia adresata o pozostawieniu pisma w miejscu określonym w § 1, które to zawiadomienie umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. Pojęcia „miejsca zamieszkania” nie można utożsamiać z miejscem zameldowania. Nie zostało ono również zdefiniowane w OrdPU, dlatego należy odwołać się do art. 25 KC, który stanowi, że miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Z kolei adres do doręczeń w kraju to tzw. adres korespondencyjny. Oczywistym jest, że dla dokonania doręczenia stronie postępowania, czy to w trybie art. 148 OrdPU, czy w trybie tzw. fikcji prawnej doręczenia, organ musi dysponować adresem podatnika. Dlatego dla umożliwienia organom podatkowym dokonywania doręczeń ustawodawca przewidział, że również na podatniku spoczywają określone obowiązki. W rozpoznawanej sprawie należy mieć na uwadze przede wszystkim, że Skarżąca zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej, a analiza zapisów w CEiDG potwierdza, że dokonała zmiany danych we wpisie do tej ewidencji, wskazując stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej i adres do doręczeń w Ż. Nie można tracić również z pola widzenia i tych okoliczności, że już 2.12.2014 r. pracownicy organów skarbowych przeprowadzili kontrolę, która wykazała, że Skarżąca zamieszkuje w Ż. pod wskazanym adresem. Analiza akt administracyjnych sprawy wskazuje ponadto, że również w 2014 r. Naczelnik US kierował do Skarżącej korespondencję na adres w Ż. Wreszcie - co równie istotne - że Skarżąca od 23.7.2015 r. przebywa w zakładzie karnym. Stąd też, w ocenie Sądu, nie jest możliwe zweryfikowanie czy dane wskazane w rejestrze były przez właściwy organ podatkowy prawidłowo aktualizowane. Takiej weryfikacji nie dokonano na pewno w trakcie postępowania administracyjnego. W ocenie WSA organ miał niewątpliwe podstawy do powzięcia wątpliwości co do adresu właściwego do dokonywania doręczeń. W sytuacji gdy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej lub niebędąca zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, konsekwentnie podaje w zeznaniach podatkowych konkretny adres jako adres zamieszkania, organ podatkowy nie ma obowiązku dokonywania ustaleń, czy jest to rzeczywiste miejsce zamieszkania podatnika. Z kolei wskazanie adresu zamieszkania ma określone konsekwencje. W celu zaktualizowania danych, w tym adresu zamieszkania, jakie ujmowane są w rejestrach urzędowych wystarcza, by złożył on w urzędzie skarbowym jakiekolwiek pismo, zeznanie bądź deklarację, w której wskazałby nowy adres zamieszkania lub adres do korespondencji. W związku z tym organ podatkowy nie powinien też bazować wyłącznie na wydrukach z takiego rejestru, ale obowiązany jest też ustalić czy dany podatnik nie złożył w urzędzie skarbowym jakiekolwiek pisma, zeznania bądź deklaracje, w których wskazałby nowy adres zamieszkania lub adres do korespondencji. Skuteczne doręczenie pisma na podstawie art. 150 OrdPU jest uzależnione od zgodnej z prawem próby doręczenia pisma na zasadach określonych w art. 148 § 1 lub art. 149 OrdPU, w tym w szczególności na prawidłowy adres osoby, do której pismo jest kierowane. Kryterium zastosowania art. 150 OrdPU jest bowiem to, aby adresat pisma istotnie mieszkał pod wskazanym adresem, a jedynie nie jest możliwe doręczenie mu pisma w inny sposób przewidziany w ustawie. Doręczenie takie jest skuteczne, gdy miejsce zamieszkania adresata nie budzi wątpliwości i o ile uprzednie próby doręczenia podjęto pod adresem, pod którym adresat faktycznie mieszka. Komentarz W ocenie Sądu rozpoznającego sprawę, niepodjęcie przez organy podatkowe działań celem ustalenia czy Skarżąca składała jakieś dokumenty wskazując w nich adres zamieszkania lub adres korespondencyjny inny niż ten, który wskazał organ jako adres rejestracyjny Skarżącej, stanowiło naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Znaczące jest podkreślenie rozbieżności orzecznictwa w kwestii dokonywania doręczeń stronom postępowań na wynikające z ewidencji podatników adresy. Jednakże dotyczą one różnych stanów faktycznych, stąd brak możliwości ich prostego zastosowanie w analizowanej sprawie. Materiał dowodowy, w tym zwłaszcza chronologia zdarzeń, potwierdza jednak słuszność rozstrzygnięcia, a najważniejszym wnioskiem jest stwierdzenie, że kierowanie korespondencji na właściwy adres nie oznacza wyłącznie posługiwania się danymi wynikającymi z wydruków z rejestru, ale wszelkimi składanymi przez podatników zeznaniami i deklaracjami. Kierowania korespondencji na taki adres, który jest adresem nieaktualnym, nie można traktować jako doręczenia skutecznego w oparciu o przepis art. 150 § 4 OrdPU. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 25.3.2020 r., I SA/Gd 2119/19
Rozbieżności w dokonywaniu doręczeń podkreślają konieczność uwzględnienia danych podatnika z dokumentów rejestracyjnych oraz zeznań, nie ograniczając się jedynie do danych rejestrowych. Brak aktualizacji adresu korespondencyjnego może skutkować nieskutecznym doręczeniem pisma, zgodnie z art. 150 § 4 OrdPU.