Opieka naprzemienna może wynikać z ugody
Sposób wykonywania władzy rodzicielskiej może być ustalony nie tylko w sentencji orzeczeń regulujących sposób wykonywania władzy rodzicielskiej lub pieczy, bądź ustalających kontakty rodziców z małoletnimi dziećmi, ale również w ugodzie zawartej przed mediatorem i zatwierdzonej przez sąd. W sytuacji, gdy zostały one wydane przezd 1.4.2016 r. i nie zawierają one zwrotu „opieka naprzemienna”, rzeczą organów rozstrzygających w sprawie tzw. świadczeń 500+ jest samodzielne ustalenie charakteru zawartych tam zapisów dla wyłożenia treści pojęcia „opieka naprzemienna” w konkretnej sprawie – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. A.B. wystąpił o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na drugie i trzecie dziecko w rodzinie przedkładając wyrok rozwodowy oraz ugodę zawartą w postępowaniu mediacyjnym a zatwierdzoną przez sąd. Burmistrza O. wydał decyzję o odmowie przyznania świadczenia uznając, że w wyroku rozwodowym jako stałe miejsce zamieszkania dzieci przyjęto miejsce zamieszkania matki, zaś ugoda sprawia jedynie pozór opieki naprzemiennej. Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję wskazując, że zgodnie z art. 2 pkt 16 ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 ze zm., dalej jako: PomWychDzU) opieka naprzemiennej to opieka sprawowana w porównywalnych i powtarzających się okresach.
Tematyka: opieka naprzemienna, ugoda, władza rodzicielska, Pomoc państwa w wychowaniu dzieci, Naczelny Sąd Administracyjny
Sposób wykonywania władzy rodzicielskiej może być ustalony nie tylko w sentencji orzeczeń regulujących sposób wykonywania władzy rodzicielskiej lub pieczy, bądź ustalających kontakty rodziców z małoletnimi dziećmi, ale również w ugodzie zawartej przed mediatorem i zatwierdzonej przez sąd. W sytuacji, gdy zostały one wydane przezd 1.4.2016 r. i nie zawierają one zwrotu „opieka naprzemienna”, rzeczą organów rozstrzygających w sprawie tzw. świadczeń 500+ jest samodzielne ustalenie charakteru zawartych tam zapisów dla wyłożenia treści pojęcia „opieka naprzemienna” w konkretnej sprawie – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. A.B. wystąpił o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na drugie i trzecie dziecko w rodzinie przedkładając wyrok rozwodowy oraz ugodę zawartą w postępowaniu mediacyjnym a zatwierdzoną przez sąd. Burmistrza O. wydał decyzję o odmowie przyznania świadczenia uznając, że w wyroku rozwodowym jako stałe miejsce zamieszkania dzieci przyjęto miejsce zamieszkania matki, zaś ugoda sprawia jedynie pozór opieki naprzemiennej. Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję wskazując, że zgodnie z art. 2 pkt 16 ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 ze zm., dalej jako: PomWychDzU) opieka naprzemiennej to opieka sprawowana w porównywalnych i powtarzających się okresach.
Sposób wykonywania władzy rodzicielskiej może być ustalony nie tylko w sentencji orzeczeń regulujących sposób wykonywania władzy rodzicielskiej lub pieczy, bądź ustalających kontakty rodziców z małoletnimi dziećmi, ale również w ugodzie zawartej przed mediatorem i zatwierdzonej przez sąd. W sytuacji, gdy zostały one wydane przezd 1.4.2016 r. i nie zawierają one zwrotu „opieka naprzemienna”, rzeczą organów rozstrzygających w sprawie tzw. świadczeń 500+ jest samodzielne ustalenie charakteru zawartych tam zapisów dla wyłożenia treści pojęcia „opieka naprzemienna” w konkretnej sprawie – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. A.B. wystąpił o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na drugie i trzecie dziecko w rodzinie przedkładając wyrok rozwodowy oraz ugodę zawartą w postępowaniu mediacyjnym a zatwierdzoną przez sąd. Burmistrza O. wydał decyzję o odmowie przyznania świadczenia uznając, że w wyroku rozwodowym jako stałe miejsce zamieszkania dzieci przyjęto miejsce zamieszkania matki, zaś ugoda sprawia jedynie pozór opieki naprzemiennej. Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję wskazując, że zgodnie z art. 2 pkt 16 ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 ze zm., dalej jako: PomWychDzU) opieka naprzemiennej to opieka sprawowana w porównywalnych i powtarzających się okresach. W ocenie organu II instancji warunkiem koniecznym do uznania istnienia opieki naprzemiennej jest uzyskanie orzeczenia sądowego wydanego w tym przedmiocie, zaś jego brak stanowi podstawę do przyjęcia, że opieka nie ma takiego charakteru. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzje organów obu instancji. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że pojęcie opieki naprzemiennej zostało wprowadzone dopiero na mocy nowelizacji ustawy z 7.7.2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1428). System opieki naprzemiennej nie został normatywnie zdefiniowany w przepisach prawa stosowanych przez sądy powszechne przy rozstrzyganiu o stosunkach między rodzicami i dziećmi oraz między samymi rodzicami, w kontekście ich praw i obowiązków względem dzieci. Oznacza to, że sądy powszechne w swoich orzeczeniach, tak przed wejściem w życie PomWychDzU, jak i po tej dacie, stosowały i stosują siatkę pojęciową ustanowioną przepisami KRO. W rezultacie pojęcie „opieka naprzemienna" podlega autonomicznej wykładni, której winien dokonać organ administracji na gruncie PomWychDzU. Z wyroku orzekającego rozwód małżonków B. wynika, że wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dziećmi pozostawiono obojgu rodzicom, ustalając, że miejscem pobytu dziecka będzie każdorazowe miejsce zamieszkania matki. Natomiast na mocy ugody, dzieci mają przybywać w ściśle określonych terminach, raz u jednego, a potem u drugiego rodzica, okresy te są powtarzalne a czas pobytu małoletnich u każdego z rodziców podobny. Sąd zwrócił uwagę, że wyrok rozwodowy został wydany przed wejściem w życie PomWychDzU i nie było wówczas jakiejkolwiek możliwości orzeczenia przez sąd rodzinny o "naprzemiennej opiece", zaś niebudzące wątpliwości co do treści orzeczenie w tym zakresie jest zawarte we wiążącej strony ugodzie. Sąd wskazał, że wbrew wywodom organu, ugoda zawarta przed mediatorem w toku sprawy o ustalenie kontaktów ojca z dziećmi i zatwierdzona przez sąd, ma moc wyroku sądowego po nadaniu jej klauzuli wykonalności. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną stwierdzając jednak, że pozostawanie dziecka pod naprzemienną opieką obojga rodziców nie jest kwestią mogącą podlegać interpretacji stron lub organu, prowadzącego postępowanie administracyjne, a fakt ten musi wynikać wprost z orzeczenia sądu. Jeśli więc fakt opieki naprzemiennej nie wynika ze stosownego orzeczenia sądu cywilnego, wydanego w oparciu o prawo rodzinne i opiekuńcze, to organ rozstrzygający w przedmiocie świadczenia wychowawczego nie może samodzielnie, w ramach tego postępowania, ustalać w jaki sposób faktycznie jest sprawowana opieka nad dzieckiem (zob. wyrok NSA z 20.11.2019 r., I OSK 2776/18; wyrok NSA z 17.1.2018 r., I OSK 1674/17, orzeczenia.nsa.gov.pl). Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że przed 1.4.2016 r., czyli dniem wejścia z życie PomWychDzU brak było podstaw prawnych, by sądy powszechne stosowały instytucję "opieki naprzemiennej" w sentencji wyroku rozwodowego lub wyroku orzekającego o separacji czy w orzeczeniu bądź ugodzie zawartej przed sądem rodzinnym. Nie można zatem orzeczeń i ugód zapadających w przeszłości oceniać na tle obecnych regulacji i wymagać użycia w nich omawianego zwrotu prawnego. Taki warunek jest możliwy do realizacji i może być wymagany tylko w odniesieniu do orzeczeń wydanych czy ugód zawartych po dniu wejścia w życie PomWychDzU. W stosunku do wcześniejszych rozstrzygnięć kwestię tę trzeba oceniać z uwzględnieniem cech i celów tej instytucji, przy wykorzystaniu odpowiednich metod wykładni (zob. wyrok NSA z 12.4.2018 r., I OSK 2423/17). W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że choć wyrok rozwodowy małżonków B. nie zawiera rozstrzygnięcia co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej, to została ona ustalona w ugodzie w sposób uzasadniający przyjęcie, że jest to opieka naprzemienna. Ugoda ta wiąże strony, sąd i organy administracji. Wyrok NSA z 24.7.2020 r., I OSK 3201/19
Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że przed 1.4.2016 r., czyli dniem wejścia z życie PomWychDzU brak było podstaw prawnych, by sądy powszechne stosowały instytucję "opieki naprzemiennej" w sentencji wyroku rozwodowego lub wyroku orzekającego o separacji czy w orzeczeniu bądź ugodzie zawartej przed sądem rodzinnym. Nie można zatem orzeczeń i ugód zapadających w przeszłości oceniać na tle obecnych regulacji i wymagać użycia w nich omawianego zwrotu prawnego. Taki warunek jest możliwy do realizacji i może być wymagany tylko w odniesieniu do orzeczeń wydanych czy ugód zawartych po dniu wejścia w życie PomWychDzU. W stosunku do wcześniejszych rozstrzygnięć kwestię tę trzeba oceniać z uwzględnieniem cech i celów tej instytucji, przy wykorzystaniu odpowiednich metod wykładni (zob. wyrok NSA z 12.4.2018 r., I OSK 2423/17). W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że choć wyrok rozwodowy małżonków B. nie zawiera rozstrzygnięcia co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej, to została ona ustalona w ugodzie w sposób uzasadniający przyjęcie, że jest to opieka naprzemienna. Ugoda ta wiąże strony, sąd i organy administracji.