Opłata stała za usługi wodne

Opłata za odprowadzanie do wód naliczana jest za wykonanie usługi wodnej, a nie za rezerwację zasobów. Ustawodawca przewidział dwa tryby kwestionowania istnienia opłaty stałej za usługi wodne. Państwowe Gospodarstwo Wodne określiło opłatę stałą za odprowadzanie do wód opadowych lub roztopowych. Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzje organów obu instancji, wskazując brak urządzeń służących do odprowadzania wód. Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok jedynie w części dotyczącej kosztów postępowania sądowego.

Tematyka: Opłata stała, usługi wodne, opłata za odprowadzanie do wód, decyzja administracyjna, Naczelny Sąd Administracyjny

Opłata za odprowadzanie do wód – wód opadowych lub roztopowych naliczana jest za wykonanie usługi
wodnej, a nie za rezerwację zasobów wodnych w zakresie wynikającym z treści udzielonego i pozostającego
w obrocie prawnym pozwolenia wodnoprawnego, nie ma więc podstaw do naliczania opłaty w sytuacji, gdy
objęta zezwoleniem inwestycja nie została zrealizowana. Ustawodawca przewidział dwa konkurencyjne
wobec siebie tryby kwestionowania istnienia i wysokości opłaty stałej za usługi wodne. Zarówno informacja
roczna, jak i decyzja określająca wysokość opłaty stałej mogą być zaskarżone w administracyjnym toku
instancji odpowiednio reklamacją lub odwołaniem, a po jego wyczerpaniu uprawnionemu przysługuje skarga
do sądu administracyjnego- wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Zarząd Zlewni w S. na podstawie art. 271 ust. 1 ustawy z 20.7.2017
r. - Prawo wodne (t.j.: Dz.U. z 2020 r., poz. 310) określiło Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział
w S. (dalej jako: GDDKiA) za okres od 1.1.2018 r. do 31.12.2018 r. opłatę stałą w wysokości 1 zł za odprowadzanie
do wód - wód opadowych lub roztopowych. GDDKiA w odwołaniu wskazała, że opłata została ona określona według
pozwolenia wodnoprawnego dotyczącego budowy obwodnicy Miasta M., która to inwestycja nie została jeszcze
zrealizowana. Jednak Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w S. utrzymał w mocy decyzję organu
I instancji wyjaśniając, obowiązek ponoszenie opłaty stałej wynika z samego faktu udzielenia pozwolenia
wodnoprawnego, zaś żadnej przepis PrWod nie przewiduje zwolnienia z opłaty stałej w przypadku niewybudowania
urządzenia, o którym mowa w decyzji o pozwoleniu, ani zaniechania poboru opłaty stałej. Opłata stała stanowi
rekompensatę za rezerwację zasobów naturalnych i możliwości korzystania z nich. Okoliczności związane z tym, czy
podmiot uprawniony faktycznie korzysta z tych zasobów nie mają wpływu na wysokość opłaty stałej, natomiast
wpływają na wysokość opłaty zmiennej, która jest zależna od faktycznej ilości wprowadzanych ścieków.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uchylił decyzje organów obu instancji. W uzasadnieniu wyroku
wskazano, że inwestycja, w związku z którą GDDKiA uzyskała pozwolenie wodnoprawne, nie została jeszcze
rozpoczęta i nie wykonano urządzeń wodnych służących do odprowadzania wód opadowych i roztopowych do wód
powierzchniowych. Z art. 271 ust. 1 PrWod wynika, że Wody Polskie ustalają wysokość opłaty stałej za
odprowadzanie wód, co wyklucza możliwość ustalenia opłaty stałej za potencjalną możliwość takiego
odprowadzania. Nie można z zasady dotyczącej ustalania wysokości świadczenia wywodzić zasady samej
wymagalności tego świadczenia, czyli powstania obowiązku uiszczenia opłaty. Zdaniem Sądu, organ uprawiony do
ustalenia opłaty stałej nie może abstrahować od okoliczności faktycznych sprawy i poprzestawać wyłącznie na fakcie
uzyskania przez dany podmiot ostatecznego pozwolenia wodnoprawnego, gdyż sam fakt wydania pozwolenia
wodnoprawnego, nie stwarza rzeczywistej możliwości korzystania z określonej w nim usługi wodnej, taka możliwość
aktualizuje się dopiero wówczas, gdy powstaną odpowiednie dla danej usługi urządzenia wodne.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok jedynie w części dotyczącej zasądzenia zwrotu
kosztów postępowania sądowego i oddalił skargę kasacyjną w pozostałym zakresie. W uzasadnieniu wyroku
stwierdzono, że niedopuszczalne jest przyjęcie, iż sama potencjalna możliwość korzystania ze środowiska
poprzez wprowadzanie wód opadowych i roztopowych do wód stanowi podstawę do wymierzenia opłaty za
tę usługę wodną, w sytuacji, gdy brak jest urządzeń wodnych, za pomocą których wody opadowe
i roztopowe miałyby być odprowadzane do wód. Skoro więc obiekt, którego dotyczyło pozwolenie
wodnoprawne nie został zrealizowany, w związku z czym nie rozpoczęło się wykonywanie usługi wodnej, to
brak było podstaw do naliczenia opłaty.
Odnosząc się do zarzutu organu, że w postępowaniu w przedmiocie określenia opłaty stałej badaniu nie
podlega zasadność ustalenia tej opłaty w informacji rocznej wyjaśniono, iż porównanie treści art. 271 ust. 7
oraz art. 273 PrWod wskazuje, że ustawodawca przewidział dwa konkurencyjne wobec siebie tryby
kwestionowania przez podmiot obowiązany istnienia i wysokości obciążającej go opłaty stałej za usługi
wodne. Pierwszy z nich polega na braku podejmowania jakichkolwiek działań po doręczeniu mu informacji rocznej,
w następstwie czego dochodzi do wydania przez organ na podstawie art. 271 ust. 7 PrWod decyzji określającej
wysokość opłaty stałej. Jednocześnie ustawodawca w art. 273 PrWod wprowadził uproszczony i przyśpieszony tryb
postępowania, w ramach którego adresat informacji rocznej może skorzystać ze specyficznego środka prawnego
jakim jest reklamacja, która musi zostać rozpoznana przez organ w terminie 14 dni. Od podmiotu zobowiązanego do
uiszczania opłaty będzie zależało, który tryb zaskarżenia wybierze, przy czym w przypadku wydania decyzji
ostatecznej na podstawie art. 273 ust. 6 PrWod, brak będzie możliwości wydania decyzji dotyczącej tej samej opłaty
za ten sam okres na podstawie art. 271 ust. 7 PrWod, albowiem byłaby to decyzja wydana w sprawie rozstrzygniętej
już uprzednio inną decyzją ostateczną.
Wyrok NSA z 28.8.2020 r., II OSK 523/20

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że brak urządzeń wodnych uniemożliwia naliczenie opłaty za usługę wodną. Ustawodawca przewidział dwa konkurencyjne tryby kwestionowania opłaty stałej za usługi wodne. Wyrok NSA potwierdził decyzję o uchyleniu zaskarżonego wyroku w części dotyczącej kosztów postępowania sądowego.