Brak negatywnych konsekwencji dla strony wadliwego doręczenia
Zgodnie z wyrokiem WSA w Kielcach strona postępowania administracyjnego nie ponosi negatywnych konsekwencji z powodu wadliwego doręczenia pisma organu. Sprawa dotyczyła uchybienia terminu przez Wierzyciela, co skutkowało koniecznością rozpatrzenia zażalenia przez Sąd. Zasada oficjalności doręczeń pism organu była kluczowa w analizie przypadku, chroniąc strony postępowania przed negatywnymi skutkami wadliwego doręczenia.
Tematyka: WSA w Kielcach, wyrok, Sąd Administracyjny, doręczenie pism, strona postępowania, zażalenie, oficjalność doręczeń, terminy procesowe
Zgodnie z wyrokiem WSA w Kielcach strona postępowania administracyjnego nie ponosi negatywnych konsekwencji z powodu wadliwego doręczenia pisma organu. Sprawa dotyczyła uchybienia terminu przez Wierzyciela, co skutkowało koniecznością rozpatrzenia zażalenia przez Sąd. Zasada oficjalności doręczeń pism organu była kluczowa w analizie przypadku, chroniąc strony postępowania przed negatywnymi skutkami wadliwego doręczenia.
Zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym przez WSA w Kielcach (wyrok z 25.3.2020 r. I SA/Ke 502/19) strona postępowania administracyjnego nie może ponosić negatywnych konsekwencji płynących z wadliwego doręczenia pisma organu administracji publicznej. Z wyrażonej w KPA zasady oficjalności doręczeń wynika, że odpowiedzialność za prawidłowe doręczanie korespondencji w sprawie spoczywa na organie, zaś ewentualna wadliwość doręczenia nie może być wykładana na niekorzyść strony. Stan faktyczny Przedmiotem kontroli sądowej jest postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej (dalej: Organ) stwierdzające, że zażalenie Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej: Dyrektor, Wierzyciel, Skarżący) na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego z 26.9.2019 r. w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec D. P. i M. P. zostało wniesione z uchybieniem terminu. Podstawę wydania zaskarżonego postanowienia stanowią następujące ustalenia. Postanowienie NUS zostało doręczone D. P. 1.10.2019 r., M. P. 15.10.2019 r. w trybie art. 44 ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 256, dalej: KPA), zaś wierzycielowi 1.10.2019 r. Zażalenie na ww. postanowienie zostało wniesione przez Dyrektora 9.10.2019 r., tj. jeden dzień po terminie. Zdaniem Organu, Wierzyciel uchybił terminowi wniesienia zażalenia, co skutkuje koniecznością wydania postanowienia o stwierdzeniu uchybienia terminu stosownie do art. 134 KPA w zw. z art. 144 KPA. Skarga na postanowienie Organu W skardze do WSA w Kielcach Dyrektor zarzucił naruszenie m.in.: art. 134 KPA w zw. z art. 141 § 2 KPA w zw. z art. 144 KPA w zw. z art. 57 § 1 KPA poprzez uznanie, że Skarżący uchybił terminowi do wniesienia zażalenia, podczas gdy w ustawowym terminie 7 dni od doręczenia skarżonego postanowienia wniosła zażalenie do Organu za pośrednictwem NUS, a w nim - o uchylenie ww. postanowienia i przekazanie sprawy do merytorycznego rozpatrzenia Organowi. Uzasadniając podniesione zarzuty Dyrektor podkreślił, że w pierwszym piśmie skierowanym do organu egzekucyjnego z 16.2.2017 r., poinformował NUS o zmianie wierzyciela, wskazując na jaki adres należy przekazywać korespondencję. Dalsza korespondencja kierowana przez organ egzekucyjny była prawidłowo dostarczana na adres Wierzyciela, zaś postanowienie z 26.9.2019 r. NUS o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w stosunku do D. P. i M. P. zostało przekazane na adres ARiMR i doręczone jej 1.10.2019 r. Prezes ARiMR pismem z 4.10.2019 r., które wpłynęło 7.10.2019 r. przekazał postanowienie według właściwości Organowi. Zdaniem Wierzyciela, skoro przedmiotowe postanowienie zostało mu doręczone 7.10.2019 r., to bieg siedmiodniowego terminu do złożenia zażalenia rozpoczął się 8.10.2019 r. i upływał 14.10.2019 r. Zażalenie nadane 9.10.2019 r. zostało wniesione zatem przed upływem terminu. Skarżący podkreślił, że organ egzekucyjny mimo, że był w posiadaniu wiedzy, że wierzycielem w postępowaniu egzekucyjnym jest Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR błędnie skierował postanowienie o umorzeniu postępowania na adres Prezesa ARiMR. Uznanie skutecznego doręczenia postanowienia w terminie dostarczenia go innemu organowi - Prezesowi ARiMR jest niewłaściwe. Błąd po stronie organu egzekucyjnego w doręczeniu postanowienia nie może szkodzić Skarżącemu. W opinii Skarżącego, skoro nie uchybił terminowi do złożenia zażalenia nie było podstaw do składania wniosku o jego przywrócenie. Uzasadnienie wyroku WSA w Kielcach WSA w Kielcach nie podzielił stanowiska Organu i zauważył, iż analiza akt administracyjnych wskazuje, iż postępowanie egzekucyjne w stosunku do D. P. i M. P. było prowadzone przez NUS na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego 31.8.2016 r. przez Kierownika Biura Powiatowego ARiMR. Następnie WSA w Kielcach podkreślił, iż ustawą z 21.10.2016 r. o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2048, dalej: ustawa zmieniająca) wprowadzono zmianę art. 29 ust. 10 ustawy z 9.5.2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1505) w zakresie kompetencji wierzyciela. Uprawnienia wierzyciela przyznano m.in. dyrektorowi oddziału regionalnego w przypadku, gdy jest on właściwy do rozstrzygania w sprawach o przyznanie płatności lub pomocy finansowej ze środków publicznych, ewentualnie jest organem wyższego stopnia - gdy organem właściwym do rozstrzygania w sprawach o przyznanie płatności lub pomocy finansowej ze środków publicznych jest kierownik biura powiatowego. Zgodnie z art. 3 ustawy zmieniającej do postępowań w sprawach wszczętych na podstawie przepisów ustawy zmienianej w art. 1 i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą. Z powyższego wynika, że od daty wejścia w życie ustawy zmieniającej Dyrektor uzyskał uprawnienia wierzyciela jako organ wyższego stopnia nad organem właściwym w sprawach płatności z tytułu realizacji programu rolnośrodowiskowego. Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, WSA w Kielcach wskazał, iż w aktach znajdują się pisma powiadamiające NUS o zmianie organu mającego uprawnienia wierzyciela i adresie, pod który winna być kierowana korespondencja. W toku postępowania korespondencja była kierowana pod wskazany w piśmie adres. Z kolei postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego zostało skierowane i doręczone 1.10.2019 r. na adres ARiMR. Nie może więc budzić wątpliwości, że wbrew ustaleniom zawartym w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia, postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego nie zostało doręczone Wierzycielowi 1.10.2019 r. W tym dniu postanowienie zostało doręczone organowi, któremu nie przysługiwały uprawnienia wierzyciela. Wierzyciel otrzymał postanowienie 7.10.2019 r., po przekazaniu przez Prezesa ARiMR. Zasada oficjalności doręczeń pism organu W postępowaniu administracyjnym obowiązuje zasada oficjalności doręczeń pism, która oznacza, że tylko prawidłowe doręczenie, tzn. dokonane zgodne z zasadami określonymi w KPA pozwala na przyjęcie jako skutecznych czynności podejmowanych przez organ. Nieprawidłowe, czyli niezgodne z przepisami KPA doręczenie pisma należy uznać za naruszenie tej zasady, mogące spowodować pozbawienie strony możliwości obrony swych praw. W rozpatrywanej sprawie - w ocenie WSA w Kielcach - Skarżący powziął wiadomość o treści postanowienia, wniósł zażalenie i brak było podstaw do nakazania powtórnego, prawidłowego doręczenia postanowienia Wierzycielowi. Strona nie może natomiast ponosić negatywnych konsekwencji płynących z wadliwego doręczenia pisma. Z zasady oficjalności doręczeń wynika, że odpowiedzialność za prawidłowe doręczanie pism spoczywa na organie i wadliwość doręczenia nie może być wykładana na niekorzyść strony. Uznanie przez Organ, że w przedmiotowej sprawie doszło do uchybienia terminu, liczonego od doręczenia innemu, niż wierzyciel podmiotowi, pod innym adresem, narusza wyrażoną w art. 8 KPA zasadę pogłębiania zaufania do władzy publicznej. Jej źródła należy upatrywać w art. 2 Konstytucji RP, czyli w zasadzie demokratycznego państwa prawnego, w świetle której organy są zobowiązane do zachowania nie powodującego ujemnych skutków dla strony postępowania, działającej w dobrej wierze, która ma zaufanie do aktów danego organu i je wykonuje. Jednocześnie organy podatkowe nie mogą na stronę przerzucać negatywnych konsekwencji własnych działań i zaniechań. Nakaz prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych wyznacza określone standardy - organ nie może obciążać strony negatywnymi skutkami okoliczności faktycznej, na którą nie ma ona wpływu ani błędami lub uchybieniami popełnionymi przez organy w procesie stosowania obowiązujących przepisów prawa. Wydając zaskarżone postanowienie Organ, z naruszeniem powyższej zasady, obciążył Wierzyciela konsekwencjami wadliwego doręczenia postanowienia. Naruszył art. 134 KPA w zw. z art. 144 KPA poprzez jego błędne zastosowanie w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy. Załączone do skargi pismo Prezesa ARiMR potwierdza, że postanowienie o umorzeniu postępowania Dyrektor otrzymał 7.10.2019 r. (data wpływu), co w praktyce oznacza, że nie było podstaw do przyjęcia, że odwołanie zostało wniesione po upływie terminu. Rozstrzygnięcie WSA w Kielcach W ponownie prowadzonym postępowaniu Organ, uwzględniając powyższe stanowisko Sądu, przyjmie, iż zażalenie zostało wniesione przez Dyrektora w przewidzianym prawem terminie i rozpozna je merytorycznie. Mając powyższe na uwadze WSA w Kielcach na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2325) uchylił zaskarżone postanowienie. Komentarz Analizowane rozstrzygnięcie dotyczy zasad doręczeń pism organu w postępowaniu administracyjnym i konieczności ich ścisłego wykładania, a w konsekwencji także rygorystycznego przestrzegania. Sąd wskazał, iż przepisy KPA, które bardzo szczegółowo i jednoznacznie regulują warunki, na jakich może być dokonywane doręczenie pism organu administracyjnego, mają charakter gwarancyjny, co oznacza, że zapewniają stronie realizację przysługujących jej uprawnień. Doręczenie, będące czynnością materialno-techniczną, powoduje szereg doniosłych skutków procesowych, przede wszystkim rozpoczęcie biegu terminów. W rozpatrywanej sprawie doręczenie powodowało rozpoczęcie biegu terminu do złożenia zażalenia na postanowienie NUS w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Uchybienie ww. terminu prowadzi do bezskuteczności zażalenia, przez co należy rozumieć to, że złożenia zażalenia po terminie skutkuje brakiem podstaw prawnych do merytorycznego rozpatrzenia zażalenia przez organ drugiej instancji. Taka sytuacja zaszła w stanie faktycznym rozstrzygniętej sprawy. Wyrok WSA w Kielcach z 25.3.2020 r. I SA/Ke 502/19
Wydając wyrok, WSA w Kielcach podkreślił konieczność ścisłego przestrzegania zasad doręczeń pism organu w postępowaniu administracyjnym. Zapewnienie stronie realizacji przysługujących uprawnień poprzez prawidłowe doręczenie jest kluczowe dla zapewnienia uczciwości procesu. W konsekwencji uchybienie terminu do złożenia zażalenia skutkuje bezskutecznością wniosku, co miało istotne znaczenie w analizowanym przypadku.