Informacje, które przesądziły o nieprzyznaniu obywatelstwa cudzoziemcowi mogą zostać przed nim utajnione
Ocena zagrożeń wynikających z nabycia obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca oraz konieczność uwzględnienia skutków tego procesu w kontekście obronności, bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego. Decyzje organów administracyjnych oraz sądów w kontekście udostępniania informacji niejawnych. Kwestia stabilności i regularności źródła dochodu jako podstawa do uzyskania obywatelstwa polskiego. Rola sędziów w rozpatrywaniu spraw z udziałem informacji niejawnych.
Tematyka: nabycie obywatelstwa, cudzoziemiec, informacje niejawne, zagrożenia, obronność państwa, bezpieczeństwo publiczne, Naczelny Sąd Administracyjny, skarga kasacyjna
Ocena zagrożeń wynikających z nabycia obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca oraz konieczność uwzględnienia skutków tego procesu w kontekście obronności, bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego. Decyzje organów administracyjnych oraz sądów w kontekście udostępniania informacji niejawnych. Kwestia stabilności i regularności źródła dochodu jako podstawa do uzyskania obywatelstwa polskiego. Rola sędziów w rozpatrywaniu spraw z udziałem informacji niejawnych.
Ocena, czy nabycie przez cudzoziemca obywatelstwa polskiego stanowi zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego wymaga uwzględnienia skutków nabycia obywatelstwa polskiego i uwzględnienia konstytucyjnej ochrony trwałości nabytego obywatelstwa. Niejawne informacje, na podstawie których stwierdzono to zagrożenie, nie muszą zostać cudzoziemcowi udostępnione. Dla obrony jego praw wystarczające jest to, że wgląd w dokumenty niejawne mają sędziowie rozpatrujący sprawę – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wojewoda odmówił uznania V.K. za obywatela polskiego, z uwagi na nieposiadanie stabilnego i regularnego źródła dochodu w Polsce. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. W ocenie organu odwoławczego, fakt prowadzenia przez V.K. działalności gospodarczej przez okres ponad roku był wystarczający do przyjęcia, że posiada on stabilne i regularne źródło dochodu. Jak wyjaśniono odmowa uwzględnienia wniosku spowodowana była uzyskanymi w toku podstępowania odwoławczego informacjami zawartymi w dokumentach przekazanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, z których wynika, że uznanie V.K. za obywatelstwa polskiego stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku publicznego. Dokumentom tym, zawierającym informacje niejawne, nadano klauzulę "poufne" i wyłączono z akt sprawy administracyjnej zgodnie z przepisami ustawy z 5.8.2010 r. o ochronie informacji niejawnych (t.j.: Dz.U. z 2019 r., poz. 742). Ponieważ V.K. nie jest osobą uprawnioną do zapoznania się z treścią dokumentu niejawnego, organ odstąpił od uzasadnienia decyzji Ministra w zakresie dotyczącym tego dokumentu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę wyjaśniając, że przepis art. 31 pkt 2 ustawy z 2.4.2009 r. o obywatelstwie polskim (t.j.: Dz.U. z 2020 r., poz. 347; dalej jako: ObPolU) ma charakter związany, a zatem zaistnienie przesłanek w nim wymienionych nie pozostawia organom żadnej możliwości wyboru treści decyzji. Państwo ma całkowitą kompetencję do określania, kto jest jego obywatelem, a także zasad nabycia i utraty obywatelstwa, co jest zgodne z powszechnie uznawaną w tej materii zasadą prawa międzynarodowego. Bez wątpienia osoba ubiegająca się o uznanie za obywatela polskiego nie powinna stanowić zagrożenia dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego. Sąd wyjaśnił, że choć ograniczenie dostępu do dokumentów objętych ochroną informacji niejawnych stanowi ograniczenie czynnego udziału strony w postępowaniu, jednak zostało one przewidziane ustawą wydaną w warunkach wskazanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Wynika to z ochrony wartości nadrzędnej jaką jest bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny. Jak podkreślono, kwestia prawidłowości postanowienia o odmowie skarżącemu dostępu do materiałów niejawnych została rozstrzygnięta prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który oddalił skargę V.K. na postanowienie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące odmowy dostępu do dokumentu oznaczonego klauzulą "poufne". Polski system prawny przewiduje kilka środków zaskarżenia umożliwiających weryfikacji treści informacji niejawnych, zaś organy władzy publicznej je rozpoznające, zarówno organy administracyjne, jak i sądy, mają wgląd w akta niejawne. Sąd przyznał, że skarżący niewątpliwie napotkał trudności w sformułowaniu stanowiska procesowego oraz w sporządzeniu skargi, jednak dla prawidłowego rozpatrzenia sprawy nie jest konieczne precyzyjne postawienie konkretnych zarzutów, bowiem zarówno w postępowaniu odwoławczym w postępowaniu administracyjnym, jak i w postępowaniu sądowoadministracyjnym przed wojewódzkim sądem administracyjnym, zakres postępowania nie jest uzależniony od sformułowanych w odwołaniu zarzutów. Mając na uwadze ograniczone możliwości skarżącego w zakresie formułowania zarzutów co do informacji zawartych w piśmie ABW, Sąd dopuścił na rozprawie przeprowadzenie dowodu z wszystkich wnioskowanych przez skarżącego dokumentów celem wyjaśnienia wszelkich ewentualnych wątpliwości. Jednak po zapoznaniu się ze zgromadzonym materiałem dowodowym, w tym dokumentami niejawnymi, Sąd nie znalazł podstaw do podważenia oceny organu odwoławczego, że uznanie V.K. za obywatela polskiego stanowi zagrożenia dla ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną cudzoziemca. W uzasadnieniu wskazano, że obywatelstwo to szczególna więź prawna osoby z państwem, zaś konsekwencją uznania cudzoziemca za obywatela jest włączenie go w ogół społeczeństwa i przyznanie wszystkich praw przysługujących obywatelom, w tym konstytucyjnej gwarancji trwałość obywatelstwa. Dlatego zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego stanowi przesłankę negatywną dla możliwości uwzględnienia wniosku o uznanie za obywatela. Sąd nie dopatrzył się rażącego ograniczenia praw przysługujących stronie postępowania wskazując, że skarżący skorzystał z przysługujących mu uprawnień i zaskarżył postanowienie o odmowie dostępu do akt zawierających informacje niejawne. Skarżący poznał też wnioski płynące z dokumentów niejawnych, czyli stanowienie przez niego poważnego i rzeczywistego zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa. Sąd I instancji miał możliwość zweryfikowania zasadności odmowy uznania V.K. za obywatela polskiego, przy czym kontrola legalności działań organu nie ma charakteru jedynie formalnego i obejmuje obowiązek sądu administracyjnego zarówno zapoznania się z niejawnym materiałem dowodowym, jak też oceny jego wiarygodności. Dodatkowo Sąd I instancji dopuścił na rozprawie przeprowadzenie dowodu z wszystkich wnioskowanych przez skarżącego dokumentów. Wyrok NSA z 13.7.2020 r., II OSK 933/20
Sądowe decyzje w sprawie odmowy przyznania obywatelstwa cudzoziemcowi oraz konieczność uwzględnienia zagrożeń dla bezpieczeństwa publicznego. Analiza stanowiska sądów administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego w kontekście dostępu do informacji niejawnych. Ostateczne oddalenie skargi kasacyjnej cudzoziemca przez Naczelny Sąd Administracyjny.