Przypuszczenia i przekonania strony co do wydania i doręczenia wyroku w sprawie nie uprawdopodabniają braku winy w uchybieniu terminu
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że niewystąpienie z właściwym wnioskiem (o sporządzenie uzasadnienia wyroku) w prawidłowym terminie było wynikiem błędnych przypuszczeń Skarżącego co do wydania wyroku w sprawie. Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił przywrócenia terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku. Skarżący nie uprawdopodabniał braku winy w uchybieniu terminu.
Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, przywrócenie terminu, błędne przypuszczenia, brak winy, uzasadnienie wyroku, termin sądowy, postępowanie sądowe
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że niewystąpienie z właściwym wnioskiem (o sporządzenie uzasadnienia wyroku) w prawidłowym terminie było wynikiem błędnych przypuszczeń Skarżącego co do wydania wyroku w sprawie. Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił przywrócenia terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku. Skarżący nie uprawdopodabniał braku winy w uchybieniu terminu.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że niewystąpienie z właściwym wnioskiem (o sporządzenie uzasadnienia wyroku) w prawidłowym terminie było wynikiem błędnych przypuszczeń Skarżącego co do wydania wyroku w sprawie, a zatem okoliczności, za które ponosi on wyłączną odpowiedzialność. Wśród okoliczności przedstawionych we wniosku o przywrócenie terminu brak jest zatem takich, które uprawdopodabniałyby brak winy Skarżącego w uchybieniu terminu, tym samym uzasadniałyby jego przywrócenie (postanowienie NSA z 7.2.2020 r. I OZ 9/20, ). Z uzasadnienia WSA w Białymstoku Postanowieniem z 14.11.2019 r. (II SA/Bk 529/19, ) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku odmówił D.R. (dalej: Skarżący) przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku z 19.9.2019 r. Pismem z 19.10.2019 r. Skarżący zwrócił się o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Wskazał, że o wyroku w sprawie dowiedział się z rozkazu personalnego z 27.9.2019 r., który otrzymał 1.10.2019 r., zaś samego wyroku nie otrzymał ani za pośrednictwem ePUAP ani poczty. Stąd wniosek o uzasadnienie złożył dopiero 10.10.2019 r. Zdaniem Sądu I instancji Skarżący nie wskazał konkretnych faktów lub okoliczności, które uprawdopodobniłyby brak jego winy w uchybieniu przedmiotowego terminu. Za takie nie można uznać tych opisanych w rozpatrywanym wniosku. Na każdym etapie postępowania Skarżący był informowany o swoich prawach i obowiązkach, zaś w zawiadomieniu o terminie rozprawy Skarżący został pouczony, że jego niestawiennictwo nie wstrzymuje rozpoznania sprawy. Poinformowano go też o treści art. 141 § 2 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, dalej: PostAdmU) i skutkach złożenia po terminie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku oddalającego skargę. Zawiadomienie zostało skierowane do Skarżącego za pomocą środków komunikacji elektronicznej i według UPD datą jego odbioru był 15.8.2019 r. Z akt sprawy wynika ponadto, że Skarżący przed terminem rozprawy nadesłał pismo informujące o braku możliwości stawiennictwa, co dodatkowo potwierdza, że miał świadomość o tym, że rozprawa odbędzie się w wyznaczonym dniu. Okoliczność, że Skarżący dowiedział się o wyroku dopiero z rozkazu personalnego zwalniającego go ze służby oraz powołanie się na liczne sprawy, w których część rozpraw została odwołana, w ocenie Sądu I instancji, nie może uzasadniać przekonania Skarżącego o odwołaniu rozprawy również w sprawie niniejszej, co miałoby uprawdopodobnić brak jego winy w uchybieniu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Również przekonanie Skarżącego, że otrzyma wyrok w sprawie, opierane na tym, że dotychczas otrzymywał wyroki z sądu za pośrednictwem ePUAP lub poczty, nie może stanowić o uprawdopodobnieniu braku jego winy w uchybieniu przedmiotowego terminu. Wyrok oddalający skargę może być sporządzony i doręczony stronie jedynie na jej wniosek złożony w odpowiednim terminie, o czym Skarżący został prawidłowo pouczony. Wśród przedstawionych we wniosku okoliczności brak jest zatem takich, które wskazywałyby, że w okresie biegu terminu na złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Skarżący nie mógł takiej prośby złożyć. Z uzasadnienia NSA Stosownie do art. 86 § 1 PostAdmU jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi o przywróceniu terminu. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu winno być wniesione w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu (art. 87 § 1 PostAdmU). W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu (art. 87 § 2 PostAdmU). W orzecznictwie sądowoadministracyjnym ugruntowany jest pogląd, że o braku winy w niedopełnieniu obowiązku zachowania terminu do dokonania czynności procesowej można mówić tylko w przypadku stwierdzenia, że dopełnienie obowiązku stało się niemożliwe z powodu przeszkody niedającej się przezwyciężyć, zaś oceniając wystąpienie powyższej przesłanki, sąd obowiązany jest przyjąć obiektywny miernik staranności, której można wymagać od każdego należycie dbającego o własne interesy (postanowienie NSA z 12.6.2008 r. II OZ 580/08, ). W praktyce oznacza to, że strona składająca wniosek, celem uprawdopodobnienia braku swojej winy w uchybieniu terminu, powinna wskazać na okoliczności, które nastąpiły nagle i niespodziewanie, uniemożliwiając prawidłowe dokonanie czynności procesowej. Przywrócenie terminu może mieć miejsce wtedy, gdy jego uchybienie nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Do niezawinionych przyczyn uchybienia terminu zalicza się m.in.: stany nadzwyczajne, takie jak problemy komunikacyjne, klęski żywiołowe (powódź, pożar), czy nagłą chorobę strony lub jej pełnomocnika, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą (postanowienie NSA z 10.9.2010 r. II OZ 849/10, ). Przy ocenie winy lub jej braku w uchybieniu terminowi do dokonania czynności procesowej, należy brać pod rozwagę także okoliczności świadczące o podjęciu lub nie podjęciu przez stronę działań mających na celu zabezpieczenie się w dotrzymaniu terminu (postanowienie Sądu Najwyższego z 6.10.1998 r. II CKN 8/98, ). Takich działań ze strony Skarżącego nie dostrzeżono w analizowanym przypadku. W rozpoznawanej sprawie należy - zdaniem składu orzekającego NSA - podzielić stanowisko WSA w Białymstoku, zgodnie z którym okoliczności powołane przez Skarżącego we wniosku nie stanowią o braku winy w uchybieniu terminu. Należy przy tym zwrócić uwagę, że okoliczności te nie ograniczały aktywności Skarżącego w trakcie prowadzenia postępowania sądowego. Skarżący czynnie uczestniczył w postępowaniu składając liczne pisma procesowe. Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że niezłożenie w wymaganym terminie przez Skarżącego wniosku o sporządzenie uzasadnienia było spowodowane okolicznościami, za które ponosi on wyłączną odpowiedzialność. Skarżący został bowiem prawidłowo pouczony o trybie składania wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a niewystąpienie z właściwym wnioskiem w prawidłowym terminie było wynikiem jego błędnych przypuszczeń co do wydania wyroku w sprawie, o której terminie został zawiadomiony. Zauważyć przy tym należy, że Skarżący miał możliwość uzyskania telefonicznej informacji o wyniku rozprawy i podjęcia dalszych działań zgodnie z uzyskanymi informacjami. Oznacza to, że przy zachowaniu minimum staranności i wysiłku Skarżący mógł terminowo wystąpić o sporządzenie uzasadnienia wydanego wyroku. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że w orzecznictwie oraz w doktrynie zgodnie przyjmuje się, że uprawdopodobnienie braku winy w uchybieniu terminu powinno być oceniane z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o własne interesy, oraz przy braniu pod uwagę także uchybień spowodowanych nawet lekkim niedbalstwem. Niezależnie od powyższych rozważań, wskazać należy, że za przeszkodę w dochowaniu terminu nie można również uznać trudnej sytuacji zdrowotnej Skarżącego, która była Skarżącemu znana na etapie wnoszenia skargi. Podejmując się postępowania sądowego Skarżący powinien w takiej sytuacji zapewnić sobie pomoc pełnomocnika, przewidując, że stan zdrowia może uniemożliwić mu dotrzymywanie terminów ustawowych. W tym miejscu należy wskazać, że Strona skutecznie zwróciła się o przyznanie pełnomocnika z urzędu dopiero wnioskiem z 27.10.2019 r. a więc już po uchybieniu terminu do dokonania czynności, które skutkowało wydaniem przez Sąd I instancji zaskarżonego postanowienia. Z tych względów NSA, na podstawie art. 184 PostAdmU w związku z art. 197 § 2 PostAdmU, oddalił zażalenie. Komentarz Analizowane postanowienie NSA dotyczy okoliczności uzasadniających przywrócenie terminu i zasad dokonywania ich oceny przez sąd. Taką przesłanką nie jest (tak w ocenie składu orzekającego NSA, jak i innych składów NSA i sądów administracyjnych) błędne przypuszczenie strony co do faktu i terminu wydania oraz doręczenia jej wyroku w jej sprawie. W orzecznictwie sądów administracyjnych konsekwentnie prezentowany jest pogląd, iż niewiedza strony (z tym jednak zastrzeżeniem, że nie wynika ona z braku pouczenia, pouczenia niepełnego, błędnego lub niejasnego) ani nieznajomość prawa nie są okolicznościami powodującymi, że uchybienie terminu jest niezawinione przez stronę (postanowienie NSA z 20.1.2016 r. I OZ 1860/15, ) i jako takie nie mogą być podstawą wniosku o przywrócenie terminu. postanowienie NSA z 7.2.2020 r. I OZ 9/20
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił zażalenie, uzasadniając, że błędne przypuszczenia strony co do terminu wydania wyroku nie mogą być podstawą do przywrócenia terminu. Niewiedza strony nie jest uzasadnieniem dla uchybienia terminu.