Modernizacja portów w Polsce

Ustawa z 7.10.2020 r. wprowadza zwiększenie inwestycji w budowę portów zewnętrznych o kluczowym znaczeniu dla gospodarki Polski, takich jak porty morskie w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu. Przekazano spółkom skarbowe papiery wartościowe, a minister finansów odpowiada za finansowanie inwestycji. Modernizacja infrastruktury portowej ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa żeglugi oraz pobudzenie sektorów budownictwa i handlu.

Tematyka: modernizacja portów, porty zewnętrzne, inwestycje portowe, skarbowe papiery wartościowe, infrastruktura portowa, budowa falochronów, bezpieczeństwo żeglugi, sektor budownictwa, sektor handlu, kontrola wydatków, rad nadzorczych

Ustawą z 7.10.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom
COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1747) przewidziano zwiększenie inwestycji w zakresie budowy portów
zewnętrznych o newralgicznym znaczeniu dla gospodarki narodowej tj.: portów morskich w Gdańsku, Gdyni,
Szczecinie i Świnoujściu. Przepisy zmieniające w tym zakresie ustawę z 20.12.1996 r. o portach
i przystaniach morskich (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 998 ze zm.; dalej jako: PortyPrzystMU) oraz ustawę z 9.8.2019
r. o inwestycjach w zakresie budowy portów zewnętrznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1924 ze zm.; dalej jako:
PortyPrzystMU) weszły w życie 9.10.2020 r.
• W roku 2020 r., czterem spółkom zarządzającymi portami w Polsce zaplanowano przekazanie skarbowych
papierów wartościowych o łącznej wartości do 1 000 000 tys. zł.
• Odpowiedzialnym za finansowanie inwestycji stanowiącej przedmiot nowelizacji jest minister właściwy do spraw
budżetu.
• W okresie jej realizacji, rady nadzorcze wspieranych spółek mają zostać poszerzone w składach o jednego
przedstawiciela wyznaczonego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Przeznaczenie środków
W założeniu ustawodawcy, drogą do zahamowania negatywnych skutków pandemii, które przyczyniły się do
osłabienia gospodarki narodowej jest poczynienie inwestycji środków publicznych w istotne elementy infrastruktury,
na które składają się m.in. porty morskie. Wsparcie uzyskane z budżetu, spółki muszą ulokować w finansowanie
wyłącznie inwestycji w ramach infrastruktury zapewniającej dostęp do portów, w szczególności polegających na
budowie falochronów osłonowych. Umożliwi to jednocześnie pobudzenie sektorów budownictwa i handlu.
Rozbudowa układów falochronów ma spowodować podniesienie bezpieczeństwa żeglugi na torach wodnych
prowadzących do portów oraz wewnątrz tych portów.
Jak wskazuje się w uzasadnieniu do rządowego projektu PortyPrzystMU (druk nr 509-A), obecnie mają miejsce prace
pogłębiarskie i inne prace modernizujące akweny oraz nabrzeża portowe w Porcie Gdynia. Działania te są
podyktowanie koniecznością podniesienia parametrów statków oraz zapewnienia takich warunków żeglugi, by
rozbudowywana infrastruktura wykorzystywana była efektywne przez jak największą liczbę godzin w roku.
Zasady wsparcia budżetowego
Zgodnie z dodanym art. 39a ustawy z 9.8.2019 r. w zw. z art. 13 PortyPrzystMU: Zarząd Morskiego Portu Gdańsk
Spółka Akcyjna, Zarząd Morskiego Portu Gdynia Spółka Akcyjna oraz Zarząd Morskich Portów Szczecin
i Świnoujście Spółka Akcyjna otrzymają skarbowe papiery wartościowe w celu podwyższenia ich kapitału
zakładowego i przedsięwzięcia inwestycji w zakresie infrastruktury portowej. Środki zostaną przekazane w roku 2020
przez ministra właściwego do spraw budżetu, na uprzedni wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki
morskiej i wiązać się będą z objęciem nowo powstałych akcji w spółkach przez Skarb Państwa.
Łącza wartość przekazana z budżetu państwa nie może przekroczyć kwoty 1 000 000 tys. zł, przy czym, wartość
nominalna skarbowych papierów wartościowych z przeznaczeniem na podwyższenie kapitału zakładowego spółki
Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. wyniesie równowartość 150 mln euro.
Nabycie przez Skarb Państwa prawa własności infrastruktury zapewniającej dostęp do newralgicznych portów
w czterech polskich miastach zostanie stwierdzone przez wojewodę w drodze decyzji.
Kontrola wydatkowania
Wydatkowanie środków z budżetu państwa podlega stosownej kontroli. Wykorzystanie wpływów następuje
w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, na którego PortyPrzystMU nakłada szereg
obowiązków, w tym czyni go wyłącznie uprawnionym do wyrażenia zgody na rozporządzanie skarbowymi papierami
wartościowymi przez spółki (art. 39d ustawy z 9.8.2019 r.). Mocą jego upoważnienia, minister właściwy do spraw
budżetu jest zaś zobligowany określić w liście emisyjnym warunki emisji skarbowych papierów wartościowych oraz
sposób realizacji świadczeń z nich wynikających (art. 39c ustawy z 9.8.2019 r.).
Środki ponadto, które nie zostaną wykorzystane przez spółki do 31.12.2027 r., podlegać będą zwrotowi do budżetu
państwa.
Rady nadzorcze

Zgodnie z art. 19 ust. 1a PortyPrzystMU, od dnia przekazania spółkom zarządzającym portami morskimi w Gdańsku,
Gdyni, Szczecinie oraz Świnoujściu skarbowych papierów wartościowych, na czas realizacji inwestycji, minister
właściwy do spraw finansów publicznych wyznaczy jednego przedstawiciela do rad nadzorczych tych spółek. Tym
samym rozszerzeniu uległa liczba podmiotów mających wpływ na wskazywanie członków rad nadzorczych spółek
akcyjnych zarządzających portami o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej.

Nowelizacja ustawy PortyPrzystMU ma na celu wsparcie finansowe modernizacji portów w Polsce w odpowiedzi na negatywne skutki pandemii COVID-19. Skarbowe papiery wartościowe mają być przeznaczone na inwestycje w infrastrukturę portową, w tym budowę falochronów osłonowych. Kontrola wydatkowania środków oraz rozszerzenie rad nadzorczych spółek to kluczowe elementy nadzorowania procesu inwestycyjnego.