Wymóg podwójnej awizacji a domniemanie doręczenia zastępczego

Tematyka: Wymóg podwójnej awizacji, domniemanie doręczenia zastępczego, zwrotne potwierdzenie odbioru, fikcja doręczenia, rozstrzygnięcie WSA, wyrok NSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 17.9.2020 r. (VI SA/Wa 1358/20) przypomniał, że
skorzystanie z prawnego domniemania doręczenia zastępczego wymaga dopełnienia ściśle określonych
czynności przez podmiot doręczający, w tym wymogu dwukrotnej awizacji przesyłki, zgodnie z art. 44 § 2 i 3
KPA. Okoliczności dotyczące zawiadomienia adresata o nadejściu przesyłki, a także miejscu i czasie jej
odbioru nie mogą budzić wątpliwości, muszą znaleźć potwierdzenie w materiale dowodowym sprawy,
a przede wszystkim w treści zwrotnego potwierdzenia odbioru.
Istota rozpatrywanego sporu
Przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie jest postanowienie Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: KNF)
stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Istota sprawy sprowadza się zatem do ustalenia, czy KNF zasadnie przyjęła, wydając zaskarżone postanowienie, że
zrealizowane zostały przesłanki zaistnienia doręczenia zastępczego, o którym mowa w art. 44 § 4 ustawy
z 14.9.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256, dalej: KPA). Przyjęcie, że
zrealizowane zostały warunki uznania decyzji KNF za doręczoną w tym trybie determinowały treść zaskarżonego
postanowienia stwierdzającego uchybienie terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. O ile
bowiem, zgodnie z oceną KNF, do doręczenia decyzji miałoby dojść 11.10.2019 r., to złożony 17.12.2019 r. wniosek
o ponowne rozpatrzenie sprawy, w sytuacji nieprzywrócenia terminu na jego złożenie, należało uznać za spóźniony
tak jak to uczyniła KNF w zaskarżonym postanowieniu.
Doręczenie zastępcze
W ocenie WSA w Warszawie dowody, na podstawie których KNF ustaliła, że doszło do skutecznego doręczenia
zastępczego decyzji Skarżącemu, podają w zasadniczą wątpliwość prawidłowość tego przyjęcia.
W pierwszej kolejności WSA w Warszawie wskazał, że okoliczności dotyczące sposobu, w jaki adresat został
zawiadomiony o nadejściu przesyłki oraz gdzie i w jakim terminie może ją odebrać, nie mogą nasuwać przy tym
wątpliwości i muszą wynikać z materiału dowodowego sprawy, a przede wszystkim z tzw. zwrotnego potwierdzenia
odbioru (dalej: ZPO) dołączonego do doręczanej przesyłki, gdyż to na nim powinna znajdować się adnotacja
doręczyciela o dopełnieniu wszystkich wskazanych przez powołane przepisy prawa warunków pozwalających na
stwierdzenie skuteczności doręczenia. Innymi słowy - musi istnieć pewność co do tego, że nastąpiło prawidłowe
zawiadomienie adresata o pozostawieniu przesyłki w oddawczym urzędzie pocztowym przez określony czas.
W praktyce oznacza to, że adresat musi być zawiadomiony zarówno o pozostawieniu pisma, jak i miejscu, gdzie
może je odebrać oraz o terminie odbioru, a ZPO powinno być wypełnione czytelnie wraz z podpisem listonosza
(wyrok NSA z 17.8.2011 r. II GSK 794/10).
Wymóg prawidłowej awizacji
Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy WSA w Warszawie uznał, że nie ulega wątpliwości, iż nadana
do Skarżącego przesyłka zawierająca decyzję została prawidłowo zaadresowana.
Sąd jednak podkreślił, że sposób postępowania operatora pocztowego, tj. awizowanie przedmiotowej przesyłki, nie
był zgodny z powołanymi wyżej zasadami. Z akt rozpatrywanej sprawy wynika jedynie fakt, że 27.9.2019 r. została
podjęta pierwsza próba doręczenia przesyłki, a następnie 14.10.2019 r. nastąpił jej zwrot po terminie z uwagi na
niepodjęcie. Brak jednak informacji (zarówno na kopercie, jak i formularzu potwierdzenia odbioru), kiedy przesyłka
została awizowana powtórnie i w jaki sposób.
Trzeba przy tym wspomnieć, że w aktach sprawy znajduje się także wydruk informacji śledzenia przesyłek Poczty
Polskiej S.A. z 23.12.2019 r. oraz pismo Poczty Polskiej S.A. z 27.1.2020 r. złożone w trybie rozpatrzonej reklamacji
uznanej za zasadną, które - zdaniem KNF - poświadczają zasadność przyjęcia fikcji doręczenia. Wynika z nich
bowiem, że przesyłka była awizowana powtórnie 7.10.2019 r. O zasadności takiego wnioskowania KNF mają też, jej
zdaniem, dodatkowo świadczyć dokonane przez Pocztę Polska S.A. powiadomienia sms o złożeniu przesyłki
w placówce pocztowej 27.9.2019 r. i 7.10.2019 r. Sąd podkreśla przy tym, że okoliczność powiadamiania sms
o złożeniu przesyłki nie stanowi przesłanki zastosowania instytucji domniemania doręczenia i okoliczność ta
winna pozostać poza rozważeniem przy ocenie zaistnienia podstaw do uznania fikcji doręczenia.
Zdaniem Sądu, nie można także przyjąć, że ani wydruk śledzenia ani pismo Poczty Polskiej S.A.
potwierdzające zaistniałą nieprawidłowość w doręczeniu mogły poświadczać za przyjętym przez KNF
stanowiskiem co do spełnienia przesłanek zastosowania art. 44 § 4 KPA.

W pierwszej kolejności należy bowiem wskazać, że omawiany przepis prawa nie przewiduje takich form
poświadczania sposobu i daty awizowania przesyłki.
Odnosząc się do znajdującego się w aktach rozpatrywanej sprawy pisma Poczty Polskiej S.A. trzeba mieć na
uwadze, że pismu tego rodzaju nie została nadana mocą mających zastosowanie w sprawie przepisów prawa, żadna
moc dowodowa w świetle okoliczności faktycznych istotnych dla przyjęcia tzw. doręczenia zastępczego. Nie jest to
bowiem dokument mogący być uznany za poświadczający datę i sposób awizowania przesyłki przewidziany w art. 44
KPA. Podobnie zresztą jak dokument w postaci wydruku śledzenia przesyłek. W tym zakresie na uwagę zasługuje
dotychczasowe stanowisko NSA, który wskazał, że wyjaśnienia zawarte w piśmie reklamacyjnym nie są
wystarczające do stwierdzenia, że przesyłka była dwukrotnie awizowana. Opierają się one bowiem wyłącznie
na gołosłownych twierdzeniach operatora pocztowego. Przeciwstawienie takiego pisma z dowodem w postaci
ostemplowanej urzędowo przesyłki nie może w sposób skuteczny podważać znajdującego się w aktach sprawy
dokumentu, a na pewno nie może usuwać nasuwających się wątpliwości co do skuteczności doręczenia przesyłki
w trybie doręczenia zastępczego. Zaś wyświetlane w systemie śledzenia przesyłek informacje mają jedynie charakter
poglądowy (wyrok NSA z 30.1.2020 r. II OSK 2936/16).
Ponadto WSA w Warszawie zauważa, że doręczenie przesyłki w omawianym trybie opiera się na domniemaniu
prawnym, iż przesyłka została doręczona do rąk adresata, ale domniemanie to zaistnieje pod warunkiem, że zostały
spełnione wszystkie wymogi wynikające z art. 44 KPA. Skorzystanie ze wskazanego domniemania wymaga
dopełnienia ściśle określonych czynności przez podmiot doręczający. Jest to wymóg dwukrotnej awizacji przesyłki,
zgodnie z art. 44 § 2 i 3 KPA. Okoliczności dotyczące sposobu, w jaki adresat został zawiadomiony o nadejściu
przesyłki oraz gdzie i w jakim terminie może ją odebrać, nie mogą budzić wątpliwości i muszą znaleźć potwierdzenie
w materiale dowodowym sprawy, a przede wszystkim w tzw. ZPO, na którym powinna znajdować się adnotacja
doręczyciela o dopełnieniu wszystkich wskazanych przez powołane przepisy warunków pozwalających na
stwierdzenie skuteczności doręczenia. W niniejszej sprawie ani formularz potwierdzenia odbioru ani koperta
zawierająca przesyłkę nie potwierdzały spełnienia wspomnianych wymogów.
Rozstrzygnięcie WSA w Warszawie
W stanie faktycznym niniejszej sprawy nie można było uznać, że ziściły się przesłanki fikcji doręczenia decyzji.
Wobec tego, nie było podstaw do przyjęcia przez KNF, że termin na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie
sprawy rozpoczął bieg 11.10.2019 r. i złożenie takiego wniosku po tym terminie jest spóźnione, co uzasadnia
wydanie postanowienia o uchybieniu terminu do jego wniesienia na podstawie art. 134 KPA. Z tych też powodów
należy uznać, że KNF przyjmując - przy wydaniu zaskarżonego postanowienia - że doszło do doręczenia
zastępczego, naruszyła art. 44 § 3 i § 4 KPA. W konsekwencji zasadnym stało się uchylenie zaskarżonego
postanowienia na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325) w związku z art. 44 § 3 i § 4 KPA oraz art. 7, art. 77 § 1 i art. 80
KPA.

Komentarz
Analizowane rozstrzygnięcie, podjęte przez WSA w Warszawie, dotyczy fikcji prawnej doręczenia zastępczego
i przesłanek jej zastosowania. WSA w Warszawie - zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą prezentowaną zarówno
przez wojewódzkie sądy administracyjne, jak i NSA (wyrok z 7.5. 2020 r. I OSK 920/19), przypomniał, że instytucja
doręczenia zastępczego stanowi rozwiązanie wyjątkowe i jako taka powinna być stosowana przy ścisłym
przestrzeganiu zasad i procedur określonych w KPA, a dla skutecznego powołania się na domniemanie doręczenia
zastępczego konieczne jest spełnienie wszystkich elementów tej procedury. Szczególne znaczenie dowodowe ma
zwrotne potwierdzenie odbioru, które musi zawierać pełną informację o sposobie poinformowania adresata
o pozostawieniu pisma oraz o miejscu i terminie jego odbioru, a także - być czytelnie wypełnione i podpisane przez
doręczyciela.

wyrok WSA w Warszawie z 17.9.2020 r. VI SA/Wa 1358/20

Rozstrzygnięcie WSA w Warszawie dotyczące fikcji prawnej doręczenia zastępczego podkreśla konieczność ścisłego przestrzegania zasad i procedur określonych w KPA oraz istotną rolę zwrotnego potwierdzenia odbioru. Wyrok NSA z 17.9.2020 r. VI SA/Wa 1358/20 uchylił zaskarżone postanowienie KNF ze względu na naruszenie przepisów dotyczących doręczenia zastępczego.