Przetrzymywany marynarz a jego prawo do wynagrodzenia i repatriacji

Ustawą z 27.10.2020 r. Parlament wyraził zgodę na ratyfikację Poprawek do Konwencji o pracy na morzu, które zapewniają marynarzom ciągłość umowy o pracę, wynagrodzenie i niewygasające prawo do repatriacji w przypadku przetrzymywania wskutek piractwa lub zbrojnej napaści. Celem Poprawek jest ulepszenie warunków zatrudniania marynarzy, określenie praw i obowiązków oraz zapewnienie należności w trakcie przetrzymywania.

Tematyka: przetrzymywany marynarz, wynagrodzenie, repatriacja, Poprawki do Konwencji, prawa marynarzy, piractwo, zbrojna napaść, umowa o pracę, ulepszenie warunków zatrudniania

Ustawą z 27.10.2020 r. o ratyfikacji Poprawek do Konwencji o pracy na morzu, przyjętej w Genewie 23.2.2006
r., zatwierdzonych przez Międzynarodową Konferencję Pracy w Genewie 5.6.2018 r. (Dz.U. z 2020 r. poz.
2241), Parlament wyraził zgodę na ratyfikację przez Prezydenta RP zmian do międzynarodowego
porozumienia, którego stronami jest obecnie 97 państw, także Polska.
• Regulacje ustawy podpisanej przez głowę państwa 10.12.2020 r., wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia
jej ogłoszenia.
• Zmiany odnoszą się do praw marynarzy, zapewniając im: ciągłość trwania umowy o pracę, wypłatę na jej
podstawie wynagrodzeń i innych należności oraz niewygasające prawo do repatriacji w przypadku ich
przetrzymywania wskutek aktu piractwa lub zbrojnej napaści.
Zakres przedmiotowy Poprawek do Konwencji
Celem wprowadzonych Poprawek do Konwencji o pracy na morzu, przyjętej przez Konferencję Ogólną
Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie 23.2.2006 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 845; dalej jako Konwencja) jest
ulepszenie warunków zatrudniania marynarzy uwzględniwszy rzeczywistość, w jakiej egzystują i wypadki tym
przejawione. Poprzez Prawidła regulujące jedną z części Konwencji, ustanawiające podstawowe prawa, zasady oraz
zobowiązania podmiotów ratyfikujących porozumienie, nastąpiła modyfikacja regulacji w zakresie wiążących
marynarzy umów o pracę w sytuacji, gdy marynarz zostaje przetrzymywany na statku lub poza nim. W oparciu
o wystąpienie analogicznej okoliczności, sprecyzowano wielkość należnego pracującym na statku wygrodzenia, jak
i ich prawa do repatriacji.
Przechwycenie marynarza wskutek piractwa lub zbrojnej napaści na statki, będzie powodować dalsze
obowiązywanie umowy o pracę, jaka stanowi podstawę jego zatrudnienia, niezależnie od tego, czy upłynął okres na
jaki umowa była zawarta lub czy strona umowy powiadomiła o jej zawieszeniu lub wypowiedzeniu.
Wynagrodzenia natomiast i inne należności w ramach marynarskiej umowy o pracę, stosownego układu zbiorowego
pracy lub obowiązujących przepisów prawa krajowego, w tym dokonywanie przekazów, również będą wypłacane,
bez zakłóceń, w trakcie całego okresu przetrzymywania, aż do czasu uwolnienia marynarza i jego należytej
repatriacji. Gdyby nastąpiła śmierć marynarza, wzmiankowane kwoty będą wypłacane do daty śmierci określonej
zgodnie z będącymi w mocy, aktualnymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi.
Warunkiem zaś tego, by prawo do repatriacji mogło się urzeczywistnić jest wymóg upomnienia się o nie przez
marynarza w rozsądnym czasie zdefiniowanym przez krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze lub układy zbiorowe
pracy. W przeciwnym razie, możność powrotu do kraju ojczystego, w świetle prawa wygasa. Wyjątek stanowi jedynie
przypadek, kiedy marynarze są przetrzymywani.
Definicje: „piractwo”; „zbrojna napaść”
Operowanie w Poprawkach do Konwencji pojęciami „piractwa” oraz „zbrojnej napaści” wymagało ich eksplikacji –
znaczenie pierwszego dookreśla art. 101 Konwencji Narodów Zjednoczonych z 10.12.1982 r. o Prawie Morza (Dz.U.
z 2002 r. Nr 59, poz. 543). W jego brzmieniu piractwo stanowi, zarówno wszelki bezprawny akt gwałtu, zatrzymania
lub grabieży popełniony dla celów osobistych przez załogę lub pasażerów prywatnego statku lub samolotu
i wymierzony na morzu pełnym przeciwko innemu statkowi morskiemu lub powietrznemu albo przeciwko osobom lub
mieniu na pokładzie takiego statku morskiego lub powietrznego; przeciwko statkowi morskiemu lub powietrznemu,
osobom lub mieniu w miejscu niepodlegającym jurysdykcji żadnego państwa; jak i wszelki akt dobrowolnego udziału
w korzystaniu ze statku morskiego lub powietrznego, jeżeli jego sprawca wiedział o okolicznościach nadających
takiemu statkowi charakter pirackiego statku morskiego lub powietrznego oraz wszelki akt podżegania do popełnienia
powyższych czynów lub wszelki akt celowego ułatwiania popełnienia takich czynów.
Tymczasem zbrojna napaść na statki oznacza wszelki bezprawny akt przemocy lub przetrzymywania, lub grabieży,
albo jego groźbę, inny niż piractwo, popełniony w celach prywatnych i skierowany przeciwko statkowi, osobom lub
mieniu znajdującym się na tym statku, w obrębie wód wewnętrznych państwa, na wodach archipelagowych i morzu
terytorialnym, lub podżeganie albo celowe ułatwianie opisanego powyżej czynu.
Dostosowywanie zmian do porządku krajowego
W związku z ratyfikacją przez głowę państwa Poprawek do Konwencji, wskazuje się na konieczność wprowadzenia
zmian do ustawy z 5.8.2015 r. o pracy na morzu (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1353) poprzez przedłużenie ważności

marynarskiej umowy o pracę o okres związany z przetrzymywaniem marynarza w wyniku aktu piractwa lub zbrojnej
napaści na statki, nałożenie na armatora zobowiązania do wypłaty wynagrodzenia i należności z tytułu marynarskiej
umowy o pracę w sytuacji przetrzymywania, jak również rozszerzenie uprawnień marynarza do bezpłatnej repatriacji
(uzasadnienie do rządowego projektu ustawy – druk nr 459).

Poprawki do Konwencji o pracy na morzu wprowadzają istotne zmiany dotyczące praw marynarzy, zapewniając im kontynuację umowy o pracę, regularne wypłaty wynagrodzenia i inne należności w przypadku przetrzymywania. Definicje piractwa i zbrojnej napaści precyzują zakres działań objętych regulacjami. Konieczne jest dostosowanie porządku krajowego do nowych przepisów międzynarodowych.