Jak napisać zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym?

Otrzymanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym to sytuacja, która może wywołać stres i niepewność. Jest to pismo sądowe zobowiązujące do zapłaty określonej kwoty pieniędzy w ściśle określonym terminie. Jednakże, nie zawsze roszczenie wierzyciela jest zasadne lub jego wysokość jest prawidłowa. Właśnie w takich okolicznościach kluczową rolę odgrywają zarzuty od nakazu zapłaty, stanowiące podstawowy środek obrony dłużnika. Zrozumienie, czym jest postępowanie nakazowe i jak skutecznie wnieść zarzuty, jest fundamentem ochrony swoich praw.

Czym jest nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym?

Postępowanie nakazowe jest jednym ze szczególnych trybów postępowania cywilnego, charakteryzującym się szybkością i uproszczoną procedurą. Sąd wydaje w nim nakaz zapłaty na posiedzeniu niejawnym, opierając się wyłącznie na twierdzeniach i dowodach przedstawionych przez powoda (wierzyciela) w pozwie. Nie przeprowadza się rozprawy, a pozwany (dłużnik) dowiaduje się o sprawie dopiero w momencie doręczenia mu odpisu nakazu zapłaty wraz z pozwem i załącznikami.

Podstawą do wydania nakazu zapłaty w tym trybie są ściśle określone dokumenty, które uwiarygadniają roszczenie powoda. Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu:

dokumentem urzędowym,
zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,
zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym,
wekslem, czekiem, warrantem lub rewersem należycie wypełnionym, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości,
umową, dowodem spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodem doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego lub odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Warto podkreślić, że nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, od chwili jego wydania, stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Oznacza to, że wierzyciel może na jego podstawie np. zająć rachunek bankowy dłużnika jeszcze przed uprawomocnieniem się nakazu.

Dlaczego wniesienie zarzutów jest tak istotne?

Wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty jest jedyną drogą do podjęcia obrony przed roszczeniem wierzyciela w postępowaniu nakazowym. Jeśli pozwany nie złoży zarzutów w ustawowym terminie, nakaz zapłaty uprawomocni się i stanie się tytułem wykonawczym. To z kolei otwiera wierzycielowi drogę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, czyli przymusowego ściągnięcia długu przez komornika.

Skuteczne wniesienie zarzutów powoduje, że nakaz zapłaty traci moc w zaskarżonej części, a sprawa zostaje skierowana na drogę zwykłego postępowania procesowego. Oznacza to, że odbędzie się rozprawa, podczas której obie strony będą mogły przedstawić swoje argumenty, dowody, a sąd wszechstronnie oceni zasadność roszczenia. Jest to więc szansa na przedstawienie własnej wersji wydarzeń, zakwestionowanie twierdzeń powoda oraz przedstawienie dowodów na poparcie swojego stanowiska. Ignorowanie nakazu zapłaty i brak reakcji to najgorsza możliwa strategia, która niemal zawsze prowadzi do konieczności zapłaty całości dochodzonej sumy wraz z odsetkami i kosztami procesu.

Należy pamiętać, że postępowanie nakazowe jest korzystne dla wierzyciela, który musi jedynie przedstawić określone dokumenty. Ciężar udowodnienia, że roszczenie jest bezzasadne lub istnieje w innej wysokości, spoczywa na pozwanym, który musi to wykazać właśnie w zarzutach.

Kluczowe różnice: Zarzuty a Sprzeciw

W polskim systemie prawnym istnieją dwa podstawowe rodzaje "szybkich" postępowań służących dochodzeniu roszczeń pieniężnych: postępowanie upominawcze oraz postępowanie nakazowe. Choć oba kończą się wydaniem przez sąd orzeczenia nakazującego zapłatę, środek zaskarżenia od nich jest inny i wiąże się z odmiennymi rygorami.

Od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym wnosi się sprzeciw. Natomiast od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym wnosi się zarzuty. Różnica ta ma fundamentalne znaczenie, ponieważ:

Opłata sądowa: Od sprzeciwu w postępowaniu upominawczym nie pobiera się opłaty (jeśli pozew był opłacony w całości). Natomiast zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym podlegają opłacie sądowej w wysokości 3/4 opłaty od pozwu. Brak uiszczenia tej opłaty przy wnoszeniu zarzutów skutkuje ich odrzuceniem.
Wymogi formalne: Zarzuty muszą zawierać wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty możliwości ich późniejszego powoływania (prekluzja dowodowa). W przypadku sprzeciwu, rygory te są łagodniejsze, choć również zaleca się przedstawienie od razu całości argumentacji.
Skutki wniesienia: Skuteczne wniesienie zarzutów powoduje, że nakaz zapłaty traci moc w zaskarżonej części, a sprawa jest rozpoznawana na zasadach ogólnych. Podobnie działa sprzeciw.
Podstawa wydania nakazu: Jak wspomniano wcześniej, katalog dokumentów uzasadniających wydanie nakazu w postępowaniu nakazowym jest zamknięty i obejmuje dokumenty o większej mocy dowodowej (np. weksel, uznanie długu). W postępowaniu upominawczym sąd wydaje nakaz, jeśli według treści pozwu roszczenie jest zasadne i nie zachodzą wątpliwości co do jego istnienia.

Pomylenie tych dwóch pism procesowych lub niezachowanie specyficznych wymogów dla zarzutów (np. brak opłaty, brak wskazania wszystkich zarzutów i dowodów) może mieć bardzo negatywne konsekwencje dla dłużnika. Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie sprawdzić, w jakim postępowaniu został wydany nakaz zapłaty (informacja ta znajduje się na samym nakazie).

Termin na wniesienie zarzutów – nie przegap go!

Jednym z najważniejszych aspektów przy zaskarżaniu nakazu zapłaty jest ścisłe przestrzeganie terminu na wniesienie zarzutów. Zgodnie z art. 491 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, pozwany ma dwa tygodnie (14 dni) na złożenie zarzutów od dnia doręczenia mu nakazu zapłaty. Jest to termin ustawowy, co oznacza, że nie podlega on skróceniu ani przedłużeniu przez sąd (chyba że w wyjątkowych sytuacjach, np. poprzez instytucję przywrócenia terminu, co jest jednak trudne do uzyskania).

Jak prawidłowo obliczyć ten termin? Należy pamiętać, że:

Termin liczony jest od dnia następującego po dniu doręczenia nakazu.
Jeśli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy lub sobotę, termin upływa następnego dnia roboczego.
Do zachowania terminu wystarczy złożenie pisma w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego (obecnie Poczta Polska S.A.) przed upływem ostatniego dnia terminu lub złożenie go bezpośrednio w biurze podawczym sądu.

Przekroczenie terminu na wniesienie zarzutów skutkuje ich odrzuceniem przez sąd jako spóźnionych. W takiej sytuacji nakaz zapłaty uprawomocnia się, a dłużnik traci możliwość obrony swoich racji w tej instancji. Jedyną szansą może być wówczas próba wznowienia postępowania lub skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, co są środkami nadzwyczajnymi i bardzo trudnymi do skutecznego zastosowania. Dlatego priorytetem po otrzymaniu nakazu zapłaty powinno być natychmiastowe podjęcie działań i pilnowanie upływu terminu.

Wymogi formalne zarzutów – krok po kroku

Pismo zawierające zarzuty od nakazu zapłaty musi spełniać wszystkie wymogi formalne przewidziane dla pisma procesowego, a także dodatkowe wymogi specyficzne dla tego środka zaskarżenia. Niezachowanie tych wymogów może prowadzić do wezwania do uzupełnienia braków formalnych, a w przypadku ich nieuzupełnienia – do zwrotu lub odrzucenia zarzutów. Oto kluczowe elementy, które muszą znaleźć się w piśmie:

Oznaczenie sądu: Należy wskazać sąd, który wydał nakaz zapłaty i do którego kierowane są zarzuty.
Oznaczenie stron: Dokładne dane powoda (wierzyciela) i pozwanego (dłużnika) – imiona, nazwiska/nazwy, adresy, ewentualnie numery PESEL/NIP/KRS.
Sygnatura akt sprawy: Jest to numer sprawy nadany przez sąd, znajdujący się na nakazie zapłaty. Jego podanie jest kluczowe dla szybkiej identyfikacji sprawy.
Rodzaj pisma: Wyraźne oznaczenie pisma jako "Zarzuty od nakazu zapłaty z dnia... sygn. akt...".
Zakres zaskarżenia: Pozwany musi precyzyjnie określić, czy zaskarża nakaz zapłaty w całości, czy tylko w części. Jeśli w części – należy dokładnie wskazać, w jakim zakresie (np. co do określonej kwoty, co do odsetek za dany okres).
Sformułowanie zarzutów: To najważniejsza część pisma. Należy przedstawić konkretne twierdzenia i zarzuty przeciwko roszczeniu powoda. Nie wystarczy ogólne stwierdzenie, że dłużnik nie zgadza się z nakazem. Należy wskazać, dlaczego roszczenie jest bezzasadne, np. że dług został spłacony, że umowa była nieważna, że roszczenie jest przedawnione.
Uzasadnienie zarzutów i powołanie dowodów: Każdy podniesiony zarzut musi być uzasadniony i poparty dowodami. Należy opisać stan faktyczny z perspektywy pozwanego i wskazać, jakie dowody potwierdzają te twierdzenia. W postępowaniu nakazowym obowiązuje zasada prekluzji dowodowej, co oznacza, że wszystkie zarzuty i dowody należy powołać w piśmie zawierającym zarzuty, pod rygorem utraty prawa powoływania ich w dalszym toku postępowania.
Lista załączników: Wymienienie wszystkich dokumentów dołączanych do pisma (np. kopie dowodów wpłaty, korespondencji, umów).
Podpis: Własnoręczny podpis pozwanego lub jego pełnomocnika.
Odpisy: Zarzuty składa się do sądu wraz z odpisami dla strony przeciwnej (powoda). Zazwyczaj oznacza to złożenie jednego egzemplarza dla sądu i jednego dla powoda.

Ponadto, pismo musi zawierać oznaczenie wartości przedmiotu sporu (WPS), jeśli zaskarżana jest część roszczenia, oraz dowód uiszczenia opłaty sądowej od zarzutów. Więcej informacji o prawie cywilnym można znaleźć na naszym portalu prawnym.

Najczęstsze podstawy (argumenty) podnoszone w zarzutach

Wybór odpowiednich argumentów jest kluczowy dla skuteczności zarzutów od nakazu zapłaty. Poniżej przedstawiamy najczęściej spotykane podstawy kwestionowania roszczeń w postępowaniu nakazowym:

Nieistnienie długu: Podstawowy zarzut, np. gdy umowa, z której miałby wynikać dług, nigdy nie została zawarta, została skutecznie rozwiązana, lub świadczenie zostało już wykonane.
Zapłata długu: Dłużnik uregulował już całość lub część dochodzonej należności. Należy przedstawić dowody wpłaty (potwierdzenia przelewu, pokwitowania).
Przedawnienie roszczenia: Roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu. Terminy przedawnienia są różne w zależności od rodzaju roszczenia (np. inne dla sprzedaży, inne dla umowy o dzieło, inne dla roszczeń z działalności gospodarczej).
Nieważność umowy: Umowa, na której opiera się roszczenie, jest nieważna z mocy prawa (np. z powodu sprzeczności z ustawą, zasadami współżycia społecznego, braku odpowiedniej formy).
Błędna wysokość roszczenia: Dług istnieje, ale w innej, niższej wysokości niż dochodzona przez powoda. Należy wskazać prawidłową kwotę i uzasadnić, skąd wynika różnica.
Brak legitymacji procesowej: Powód nie jest uprawniony do dochodzenia roszczenia (legitymacja czynna) lub pozwany nie jest osobą zobowiązaną (legitymacja bierna).
Wady dokumentu stanowiącego podstawę wydania nakazu: Na przykład wady formalne weksla (brak określonych elementów), nieważność uznania długu (np. złożonego pod wpływem błędu).
Potrącenie: Pozwany miał wobec powoda własną, wymagalną wierzytelność, którą przedstawia do potrącenia z wierzytelnością dochodzoną pozwem.
Nienależyte wykonanie zobowiązania przez wierzyciela: Jeśli roszczenie wynika z umowy wzajemnej, a wierzyciel sam nie wykonał lub nienależycie wykonał swoje zobowiązanie.

Każdy z tych zarzutów musi być starannie udokumentowany. Samo ich wymienienie bez poparcia dowodami będzie nieskuteczne.

Jakie dowody dołączyć do zarzutów?

Siła zarzutów od nakazu zapłaty leży w przedstawionych dowodach. Sąd, po wniesieniu zarzutów, będzie oceniał sprawę na nowo, a ciężar udowodnienia zasadności podniesionych zarzutów spoczywa na pozwanym. Dlatego tak ważne jest, aby do pisma dołączyć wszelkie dokumenty, które mogą potwierdzić stanowisko dłużnika.

Przykładowe dowody, które warto rozważyć, w zależności od podnoszonych zarzutów, to:

Dowody zapłaty: Potwierdzenia przelewów bankowych, wyciągi z konta, pokwitowania kasowe (KP), oświadczenia wierzyciela o otrzymaniu zapłaty.
Korespondencja z wierzycielem: E-maile, listy tradycyjne, SMS-y, które mogą dotyczyć np. ustaleń co do spłaty, uznania reklamacji, zmiany warunków umowy.
Umowy i aneksy: Oryginały lub poświadczone za zgodność kopie umów, na podstawie których powstało zobowiązanie, a także wszelkie aneksy czy porozumienia zmieniające ich treść.
Dokumenty potwierdzające wady świadczenia: Protokoły reklamacyjne, zdjęcia wadliwego towaru, opinie rzeczoznawców (jeśli już posiadane).
Oświadczenia stron lub świadków: Chociaż formalne przesłuchanie świadków odbywa się na rozprawie, w zarzutach można zawnioskować o ich przesłuchanie, podając ich dane i tezy dowodowe (okoliczności, na które mają zeznawać). Można też dołączyć pisemne oświadczenia osób trzecich, jeśli potwierdzają stanowisko pozwanego, choć sąd oceni ich moc dowodową.
Dokumenty urzędowe: Np. zaświadczenia, decyzje administracyjne, które mogą mieć znaczenie dla sprawy.

Wszystkie dołączane dokumenty powinny być złożone w oryginałach lub kopiach poświadczonych za zgodność z oryginałem przez notariusza lub występującego w sprawie pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym. Jeśli składamy zwykłe kserokopie, sąd może wezwać do przedstawienia oryginałów.

Opłata sądowa od zarzutów w postępowaniu nakazowym

Jednym z kluczowych wymogów formalnych przy wnoszeniu zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym jest uiszczenie odpowiedniej opłaty sądowej. Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, od zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym pobiera się trzy czwarte (3/4) opłaty stosunkowej, jaką należałoby uiścić od pozwu.

Opłata stosunkowa od pozwu wynosi co do zasady 5% wartości przedmiotu sporu (WPS), jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 000 zł. Zatem opłata od zarzutów wyniesie 3/4 z tych 5% WPS. Na przykład, jeśli wartość przedmiotu sporu (kwota zasądzona nakazem) wynosi 10 000 zł, opłata od pozwu wyniosłaby 500 zł (5% z 10 000 zł). Opłata od zarzutów wyniesie wówczas 375 zł (3/4 z 500 zł).

Dowód uiszczenia opłaty należy bezwzględnie dołączyć do pisma zawierającego zarzuty. Brak opłaty jest brakiem formalnym, który uniemożliwia nadanie zarzutom dalszego biegu. Sąd wezwie pozwanego do uiszczenia opłaty w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia zarzutów. Odrzucenie zarzutów z powodu nieuiszczenia opłaty jest równoznaczne z uprawomocnieniem się nakazu zapłaty.

Osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej, które nie są w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, mogą złożyć wraz z zarzutami wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, sporządzone na specjalnym formularzu urzędowym.

Co dzieje się po wniesieniu zarzutów?

Po wpłynięciu zarzutów od nakazu zapłaty do sądu, rozpoczyna się procedura ich weryfikacji i dalszego procedowania sprawy. Przebieg dalszych czynności zależy od tego, czy zarzuty zostały wniesione prawidłowo i w terminie.

Kolejne etapy to zazwyczaj:

Kontrola formalna i fiskalna: Sąd w pierwszej kolejności sprawdza, czy zarzuty spełniają wszystkie wymogi formalne (podpis, oznaczenia, odpisy itp.) oraz czy została uiszczona należna opłata sądowa. Jeśli występują braki, sąd wzywa do ich uzupełnienia w określonym terminie. Nieuzupełnienie braków lub nieuiszczenie opłaty skutkuje odrzuceniem zarzutów.
Ocena terminu wniesienia: Sąd bada, czy zarzuty zostały złożone w ustawowym terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu. Zarzuty spóźnione podlegają odrzuceniu.
Doręczenie zarzutów powodowi: Jeśli zarzuty są prawidłowe pod względem formalnym, opłacone i wniesione w terminie, sąd doręcza ich odpis powodowi (wierzycielowi). Powód może ustosunkować się do zarzutów w piśmie przygotowawczym.
Utrata mocy przez nakaz zapłaty: Z chwilą skutecznego wniesienia zarzutów, nakaz zapłaty traci moc w zaskarżonej części. Oznacza to, że nie może on już stanowić podstawy egzekucji w tym zakresie. Ważne jest jednak, że nakaz zachowuje moc w części niezaskarżonej zarzutami.
Skierowanie sprawy na rozprawę: Po wniesieniu zarzutów sprawa jest rozpoznawana dalej w trybie zwykłym, co oznacza wyznaczenie rozprawy. Sąd przeprowadza postępowanie dowodowe, wysłuchuje stron, świadków i na podstawie całokształtu materiału dowodowego wydaje wyrok.
Wyrok: Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym może:
- utrzymać nakaz zapłaty w mocy w całości lub w części (jeśli zarzuty okażą się bezzasadne),
- uchylić nakaz zapłaty i oddalić powództwo (jeśli zarzuty okażą się zasadne),
- uchylić nakaz zapłaty i zasądzić inną kwotę niż w nakazie.

Pamiętaj, że wniesienie zarzutów to dopiero początek sporu sądowego. Należy być przygotowanym na aktywne uczestnictwo w dalszym postępowaniu, w tym na udział w rozprawach i przedstawianie swoich racji.

Praktyczne wskazówki dla piszących zarzuty

Skuteczne przygotowanie zarzutów od nakazu zapłaty wymaga staranności i precyzji. Oto kilka praktycznych porad, które mogą pomóc w tym procesie:

Działaj natychmiast: Termin dwóch tygodni jest krótki. Nie odkładaj sprawy na ostatnią chwilę. Zacznij gromadzić dokumenty i analizować sytuację od razu po otrzymaniu nakazu.
Czytaj uważnie: Dokładnie przeanalizuj treść nakazu zapłaty, pozwu oraz załączonych do niego dokumentów. Zrozumienie, na jakiej podstawie wierzyciel opiera swoje roszczenie, jest kluczowe.
Bądź konkretny i precyzyjny: Unikaj ogólników. Każdy zarzut powinien być jasno sformułowany i odnosić się do konkretnych faktów lub dokumentów. Jeśli kwestionujesz kwotę, wskaż, dlaczego jest nieprawidłowa i jaka powinna być.
Koncentruj się na faktach i dowodach: Emocje nie są dobrym doradcą. Skup się na przedstawieniu stanu faktycznego i poparciu go wiarygodnymi dowodami.
Odnieś się do wszystkich twierdzeń powoda: Postaraj się ustosunkować do każdego argumentu i dowodu przedstawionego przez wierzyciela w pozwie.
Pamiętaj o prekluzji dowodowej: W zarzutach od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym musisz zgłosić wszystkie twierdzenia, zarzuty i dowody pod rygorem utraty możliwości ich późniejszego powoływania. To bardzo ważny aspekt tego postępowania.
Zachowaj kopie: Zawsze rób kopie wszystkich składanych dokumentów oraz potwierdzenia ich nadania lub złożenia w sądzie.
Rozważ pomoc profesjonalisty: Jeśli sprawa jest skomplikowana, dotyczy znacznej kwoty, lub po prostu czujesz się niepewnie, skonsultuj się z adwokatem lub radcą prawnym. Profesjonalny pełnomocnik pomoże ocenić sytuację, prawidłowo sformułować zarzuty i reprezentować Cię w sądzie.

Pamiętaj, że postępowanie nakazowe, mimo swojej specyfiki, daje pozwanemu szansę na obronę. Kluczem jest jednak terminowe i merytoryczne wniesienie zarzutów.

Podsumowanie i wezwanie do działania

Otrzymanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym to poważny sygnał, którego nie wolno lekceważyć. Jest to sądowe wezwanie do uregulowania długu, które bez odpowiedniej reakcji może szybko przekształcić się w tytuł wykonawczy i podstawę do egzekucji komorniczej. Jedynym sposobem na podjęcie obrony i zakwestionowanie roszczeń wierzyciela jest terminowe i prawidłowe wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty.

Pamiętaj, że zarzuty muszą spełniać szereg wymogów formalnych, być odpowiednio opłacone oraz zawierać wszystkie twierdzenia, zarzuty i dowody na ich poparcie. Kluczowe jest dotrzymanie dwutygodniowego terminu na ich złożenie. Skuteczne wniesienie zarzutów otwiera drogę do rozpoznania sprawy na zasadach ogólnych, dając możliwość przedstawienia swoich argumentów i dowodów przed sądem.

Jeśli otrzymałeś nakaz zapłaty i masz wątpliwości co do zasadności roszczenia, jego wysokości, lub po prostu nie wiesz, jak prawidłowo sformułować zarzuty, nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy prawnej. Adwokat lub radca prawny specjalizujący się w prawie cywilnym pomoże Ci ocenić sytuację, przygotować skuteczne pismo procesowe i zadbać o ochronę Twoich interesów na każdym etapie postępowania sądowego. Nie zwlekaj – czas działa na Twoją niekorzyść!