Ostateczność decyzji administracyjnej warunkiem wznowienia postępowania

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 21.12.2020 r. analizuje zależność pomiędzy datą uzyskania cechy ostateczności przez decyzję administracyjną a datą jej doręczenia stronie. Przedstawia także etapy wznowienia postępowania administracyjnego oraz konsekwencje prawne decyzji ostatecznej. Sąd podkreśla istotę prawidłowego doręczenia decyzji oraz jego wpływ na wejście decyzji do obrotu prawnego.

Tematyka: Wojewódzki Sąd Administracyjny, Białystok, wznowienie postępowania administracyjnego, cecha ostateczności decyzji, doręczenie decyzji, decyzja administracyjna, Sąd Administracyjny, postępowanie uproszczone, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, interpretacja decyzji ostatecznej

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 21.12.2020 r. (I SA/Bk 833/20,
) wskazał
na zależność pomiędzy datą uzyskania cechy ostateczności przez decyzję i datą doręczenia tej decyzji
stronie. Jeśli więc decyzja nie została stronie doręczona, to de facto nie można mówić o wydaniu tej decyzji.
Dopiero jej doręczenie powoduje jej wejście do obrotu prawnego jako decyzji ostatecznej z dniem jej
wydania.
Stan faktyczny
13.8.2020 r. do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (dalej: SKO) wpłynął wniosek A. K. (dalej: Skarżąca)
o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją SKO z grudnia 2019 r. w sprawie określenia należności
przypadającej do zwrotu do budżetu Miasta z tytułu dotacji za 2014 r. wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem.
Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie art. 145 § 1 pkt 4 ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256, dalej: KPA) w zw. z art. 148 KPA, poprzez uznanie, że Strona
dowiedziała się o ww. decyzji 27.1.2020 r., podczas gdy wiedzę o uzyskaniu przez tę decyzję waloru ostateczności
Strona uzyskała dopiero w 18.5.2020 r., co oznacza, że termin na złożenie wniosku o wznowienie postępowania mijał
18.6.2020 r., w związku z czym Strona złożyła przedmiotowy wniosek w terminie. Skarżąca wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i orzeczenie co do istoty sprawy.
Postanowienie SKO
Po rozpatrzeniu ww. wniosku SKO utrzymało w mocy zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu organ podniósł, że
wniosek o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej decyzją SKO został wniesiony przez Stronę
postępowania zakończonego tą decyzją, niemniej wniesienie podania nastąpiło z uchybieniem terminu wynikającego
z art. 148 § 2 KPA. Organ podał, że z akt sprawy wynika, iż Skarżąca dowiedziała się o ww. decyzji 27.1.2020 r.,
czego dowodem jest znajdujące się w aktach pismo z 27.1.2020 r., z którego treści wynika, że w tej dacie Skarżąca
nie tylko wiedziała o istnieniu decyzji SKO, ale też zapoznała się z rozstrzygnięciem w niej zawartym oraz
przeanalizowała treść jej uzasadnienia. Zdaniem SKO to właśnie od tej daty należy liczyć termin do złożenia podania
o wznowienie postępowania. Odnosząc się do twierdzenia Skarżącej, że ww. decyzja nie jest ostateczna, SKO
wyjaśniło, że wszystkie decyzje wydane przez ten organ w postępowaniu odwoławczym mają przymiot ostateczności
z mocy prawa.
Wobec takiego stanowiska SKO, Skarżąca wystąpiła ze skargą do WSA w Białymstoku, zaskarżyła ww.
postanowienie w całości, zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy,
a mianowicie: art. 80 KPA, art. 16 § 1 w zw. z art. 110 § 1 KPA, art. 145 § 1 pkt 4 w zw. z art. 148 § 1§ 2 KPA
i wskazała na błędne przyjęcie organu w zakresie ostateczności decyzji SKO i terminów jej doręczenia.
Wznowienie postępowania
Na wstępie WSA w Białymstoku podniósł, że z akt administracyjnych sprawy wynika, iż złożony przez Skarżącą
wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego został oparty na art. 145 § 1 pkt 4 KPA, z którego wynika, że
wznawia się postępowanie w sprawie zakończonej ostateczną decyzją, jeżeli strona bez własnej winy nie brała w nim
udziału.
Następnie Sąd wskazał, że wznowienie postępowania administracyjnego składa się z dwóch etapów, z których każdy
obejmuje inny zakres przedmiotowy poddawany ocenie właściwego organu. Pierwszym wstępnym etapem
postępowania objęte jest badanie przesłanek formalnych umożliwiających uruchomienie tego nadzwyczajnego trybu
kontroli. Na tym etapie badaniu przez organ podlegają przesłanki o charakterze przedmiotowym, a więc czy wniosek
dotyczy decyzji ostatecznej, czy zachowany został termin do jego złożenia, czy został oparty na ustawowych
podstawach z art. 145 § 1 KPA, art. 145a § 1 KPA i art. 145b § 1 KPA, jak też o charakterze podmiotowym, a więc
czy został złożony przez stronę postępowania zakończonego ostateczną decyzją. Etap ten powinien zakończyć się
wydaniem postanowienia o wznowieniu postępowania lub odmową jego wznowienia, jeżeli zaistnieje którakolwiek
z negatywnych okoliczności. Wydanie postanowienia w tym przedmiocie stanowi podstawę do przeprowadzenia
przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia postępowania oraz co do rozstrzygnięcia istoty
sprawy.
Decyzja ostateczna

Sąd uznał, że zaskarżone postanowienie, jak i postanowienie je poprzedzające, są skonstruowane wadliwie. Organ
nie odniósł się w nich do tego, czy decyzja, kończąca postępowanie, które ma być wznowione, była decyzją
ostateczną. Organ poprzestał jedynie na wskazaniu, że wydane przez SKO w postępowaniu odwoławczym decyzje
mają walor ostateczności w myśl art. 16 KPA. Sąd wskazał, że decyzje ostateczne to w rozumieniu KPA takie
decyzje, od których nie służy odwołanie, a zatem te decyzje, które nie mogą być weryfikowane w administracyjnym
toku instancji, tj.:
• decyzje organu pierwszej instancji, w stosunku do których upłynął termin złożenia odwołania i nie został
przywrócony w przepisanym trybie,
• decyzje organu odwoławczego (organu drugiej instancji) oraz
• decyzje ostateczne z mocy wyraźnego przepisu prawa materialnego.
Data uzyskania cechy ostateczności przez decyzję jest zależna od daty jej doręczenia stronie. Jeśli więc
decyzja nie została stronie doręczona, to de facto nie można mówić o wydaniu tej decyzji. Dopiero jej
doręczenie powoduje wejście jej do obrotu prawnego jako decyzji ostatecznej z dniem jej wydania (uchwała 7
sędziów NSA z 25.11.2013 r., I OPS 6/13,
). Jedynie decyzja doręczona wywołuje skutki i jest wiążąca.
Prawidłowe doręczenie decyzji
Sąd przypomniał, że jeden z pełnomocników Skarżącej otrzymał 17.12.2019 r. zawiadomienie od firmy Pocztex
o złożeniu przesyłki pocztowej (zawierającej ww. decyzję) w placówce pocztowej, gdzie była ona składowana przez
10 dni (17-27.12.2019 r.). Po nieskutecznej próbie doręczenia ww. decyzji Skarżąca udzieliła kolejnego
pełnomocnictwa do sporządzenia fotokopii z akt sprawy w siedzibie SKO, co nastąpiło 21.1.2020 r., zaś 27.1.2020 r.
wystosowano do organu drugiej instancji pismo, w którym wyrażono dezaprobatę na kierowane do pełnomocnika, jak
i do Skarżącej, treści powszechnie uznawane za obraźliwe i naruszające dobre imię. Na podstawie tej okoliczności
organ przyjął, że to właśnie 27.1.2020 r. Skarżąca dowiedziała się o decyzji. Strona zakwestionowała to jednak,
wskazując, że o rozstrzygnięciu dowiedziała się dopiero 18.5.2020 r., gdy Miasto pismem poinformowało ją, że SKO
uznało decyzję z grudnia 2019 r. za prawomocną.
W opinii Sądu ww. twierdzenie organu należy uznać za przedwczesne.
Po pierwsze, badaniu organu powinno podlegać, czy ww. decyzja w ogóle otrzymała przymiot ostateczności. Aby to
stwierdzić, organ winien zbadać, czy prawidłowo weszła ona do obrotu prawnego i czy wywołuje skutki. Jak
podniesiono wyżej, została ona przekazana firmie kurierskiej Pocztex, zaś w placówce pocztowej składowana była
przez 10 dni. Nie może przy tym umknąć uwadze, że w myśl art. 39 KPA, organ administracji publicznej doręcza
pisma za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z 2.11.2012 r. Prawo pocztowe (t.j.
Dz.U. z 2020 r. poz. 1041), przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy. Organ winien
więc zbadać, czy przeprowadzenie doręczenia decyzji przez firmę kurierską i jej składowanie przez okres 10 dni jest
zgodne z przepisami KPA.
Po drugie, jeśli organ uznałby, że decyzja weszła do obrotu i stała się ostateczna, powinien zbadać, kiedy Strona
dowiedziała się o decyzji i kiedy zaczął bieg termin na wniesienia podania o wznowienie postępowania, o którym
mowa w art. 148 § 2 KPA.
Zdaniem WSA w Białymstoku stanowisko organu o tym, że sporządzenie fotokopii, a następnie skierowanie do
organu pisma, które w pewien sposób odwoływało się do spornej decyzji, konwalidowało skuteczność jej doręczenia
i uzyskania przez nią cechy ostateczności (w sytuacji, gdy nie jest pewne, czy weszła on do obrotu prawnego) było
wadliwe. Rozpoznając sprawę ponownie, organ winien zastosować wykładnię prawa zaprezentowaną w niniejszym
wyroku, stosując się do rozważań poczynionych przez skład orzekający. Przede wszystkim, organ winien zbadać
kwestię prawidłowości procesu doręczenia ww. decyzji i uzyskania przez nią przymiotu ostateczności, a następnie
z tego wywieść odpowiednie skutki prawne. Jeśli więc organ uznałby, że decyzja stała się ostateczna, powinien
następnie zbadać, kiedy Skarżąca dowiedziała się o decyzji i kiedy zaczął biec termin na wniesienie podania
o wznowienie postępowania oraz czy został on przez nią dochowany.
Rozstrzygnięcie WSA w Białymstoku
Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł o uchyleniu zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego jego
wydanie postanowienia pierwszoinstancyjnego w myśl art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, dalej: PostAdmU). Sprawa została
rozpoznana w trybie postępowania uproszczonego z uwagi na fakt, że skarga dotyczyła postanowienia (art. 119 pkt 3
PostAdmU w zw. z art. 120 PostAdmU).

Komentarz
W przedmiotowym wyroku WSA w Białymstoku skoncentrował się na jednej z przedmiotowych przesłanek

formalnych wznowienia postępowania administracyjnego, jaką jest ostateczność decyzji, której dotyczy wniosek. Sąd
- odnosząc się do art. 16 KPA - zdefiniował pojęcie „decyzji ostatecznej”, a następnie powiązał zarówno sam fakt, jak
i datę uzyskania przez decyzję cechy ostateczności z faktem jej prawidłowego i skutecznego doręczenia stronie
w danej dacie. WSA wskazał na zależność, zgodnie z którą to doręczenie decyzji powoduje jej wejście do obrotu
prawnego, co z kolei warunkuje uzyskanie przez rozstrzygnięcie waloru ostateczności, a w konsekwencji dopiero
pozwala na wszczęcie nadzwyczajnego trybu kontroli decyzji administracyjnej w trybie wznowienia postępowania.

Wyrok WSA w Białymstoku z 21.12.2020 r. I SA/Bk 833/20,

WSA w Białymstoku uchylił zaskarżone postanowienie, kładąc nacisk na ważność prawidłowego doręczenia decyzji administracyjnej stronie. Wyrok ten stanowi istotny punkt odniesienia dla interpretacji pojęcia decyzji ostatecznej oraz procedury wznowienia postępowania. Poprzez analizę zależności między cechą ostateczności a doręczeniem decyzji, Sąd wyjaśnia warunki konieczne do zastosowania nadzwyczajnego trybu kontroli decyzji administracyjnej.