Opłata abonamentowa za używanie odbiornika radiofonicznego w wynajmowanym samochodzie

Przedsiębiorca zajmujący się sprzedażą lub przekazywaniem samochodów z odbiornikami radiowymi nie musi uiszczać opłat abonamentowych za te odbiorniki. Omawiane rozstrzygnięcie dotyczyło spółki zajmującej się sprzedażą aut, której odwołanie zostało rozpatrzone przez NSA. W świetle przepisów OpłAbonamentU, odbiorniki radiowe przeznaczone do sprzedaży lub przekazania osobom trzecim nie podlegają rejestracji ani opłatom abonamentowym, jeśli działalność gospodarcza przedsiębiorcy obejmuje tego typu czynności.

Tematyka: Opłata abonamentowa, odbiornik radiowy, samochód, rejestracja, NSA, OpłAbonamentU, przedsiębiorca, sprzedaż samochodów, dealer samochodowy

Przedsiębiorca zajmujący się w ramach swojej działalności gospodarczej sprzedażą lub przekazywaniem
osobom trzecim do używania na podstawie umów samochodach z zamontowanymi w nich odbiornikami
radiowymi nie jest zobowiązany do uiszczania od tych odbiorników opłat abonamentowych na podstawie art.
2 ust. 1 ustawy z 21.4.2005 r. o opłatach abonamentowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1689, dalej:
OpłAbonamentU), ani też do ich rejestrowania dla celów pobierania opłat abonamentowych zgodnie z art. 5
OpłAbonamentU.
Omawiane rozstrzygnięcie zostało wydane w następującym stanie faktycznym.
Dyrektor Centrum Obsługi Finansowej Poczty Polskiej wydał decyzję nakazującą spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością rejestrację piętnastu używanych odbiorników radiofonicznych i ustalającą opłatę z używanie
piętnastu niezarejestrowanych odbiorników radiofonicznych. Spółka zawodowa zajmowała się sprzedażą aut (dealer
samochodowy).
Spółka złożyła odwołanie do Ministra Administracji i Cyfryzacji, który utrzymał decyzję w mocy. Po rozpoznaniu skargi
od decyzji Ministra, Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzję Ministra oraz utrzymaną tą decyzją w mocy
decyzję Dyrektora Centrum Obsługi Finansowej Poczty Polskiej. Wyrok został zaskarżony przez Ministra do
Naczelnego Sądu Administracyjnego, który omawianym wyrokiem oddalił skargę kasacyjną oraz rozstrzygnął
o kosztach postępowania kasacyjnego.
W ocenie NSA, osią sporu pomiędzy organem i spółką stanowi wykładnia przepisów prawa materialnego,
w szczególności art. 2 ust. 1 i art. 5 ust. 2 pkt 3 OpłAbonamentU. Przepis art. 2 ust. 1 OpłAbonamentU stanowi, że
opłata abonamentowa pobierana jest za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych. Z kolei z art. 5 ust. 1
i ust. 2 pkt 3 OpłAbonamentU wynika, że odbiorniki radiofoniczne i telewizyjne dla celów pobierania opłat
abonamentowych podlegają zarejestrowaniu, przy czym (jak wynika z art. 5 ust. 2 pkt 3 OpłAbonamentU)
obowiązkowi rejestracji nie podlegają odbiorniki radiowe i telewizyjne przeznaczone przez przedsiębiorcę wyłącznie
do sprzedaży lub przekazania osobom trzecim do używania na podstawie umów, jeżeli czynności te należą do
przedmiotu działalności gospodarczej danego przedsiębiorcy.
Z zestawienia tych przepisów wynika, że odbiorniki radiowe i telewizyjne przeznaczone przez przedsiębiorcę
wyłącznie do sprzedaży lub przekazania osobom trzecim do używania na podstawie umów, jeżeli czynności te należą
do przedmiotu działalności gospodarczej danego przedsiębiorcy nie podlegają rejestracji i przedsiębiorca spełniający
warunki przedmiotowe określone w art. 5 ust. 2 pkt 3 OpłAbonamentU mimo posiadania takich odbiorników, nawet
w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, nie jest zobowiązany do uiszczania opłat
abonamentowych.
Obciążona obowiązkiem rejestracji spółka nie zajmowała się handlem odbiorników radiowych, co było okolicznością
niesporną. Niemniej jednak, NSA uznał, że radioodbiornik znajdujący się w samochodzie, jest przynależnością tego
samochodu (rzeczy głównej), w rozumieniu przepisu art. 51 § 1 KC. Stwierdzono bowiem, że przepis posługuje się
pojęciem „rzeczy potrzebnej”. Odbiornik radiowy jest rzeczą potrzebną do korzystania z samochodu, tym bardziej
mając na uwadze coraz bardziej rozbudowaną technologię i funkcje, jakie posiadają współcześnie tego rodzaju
urządzenia (np. funkcjonują jak odbiorniki radiofoniczne). Taki odbiornik jest w zasadzie zawsze sprzedawany wraz
z rzeczą główną, jak inne przynależności samochodu. W związku z tym, zgodnie z art. 52 KC, czynność prawna
mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika
z treści czynności albo z przepisów szczególnych. Tak więc przeznaczenie do sprzedaży lub oddania do używania
osobom trzecim na podstawie umów samochodów z zamontowanymi odbiornikami radiowymi oznacza zarazem takie
samo przeznaczenie tych odbiorników radiowych.
W świetle powyższego, NSA podzielił stanowisko Sądu I instancji, który dokonał prawidłowej wykładni przepisu art.
art. 2 ust. 2 i art. 5 ust. 2 pkt 3 OpłAbonamentU. U podstaw tej wykładni leżało stwierdzenie, że przedsiębiorca
zajmujący się sprzedażą lub przekazaniem do używania na podstawie umów samochodów z zamontowanymi
radioodbiornikami, nie jest zobowiązany do uiszczania od tych odbiorników opłat abonamentowych na podstawie art.
2 ust. 1 OpłAbonamentU, ani też do ich rejestrowania dla celów pobierania opłat abonamentowych zgodnie z art. 5
OpłAbonamentU.

Obowiązek ten powstaje dopiero wówczas, gdy samochody wyposażone w odbiornik radiowy jest używane na
własne potrzeby, nie związane ze sprzedażą lub oddaniem do używania.

Komentarz
Omawiane orzeczenie rozstrzyga istotny na rynku samochodowym problem, związany z uiszczaniem opłaty
abonamentowej za używanie odbiornika radiofonicznego, zamontowanego w samochodzie.
Podobnie jak w niniejszym stanie faktycznym, spotykane są sytuacje nakładania na dealerów samochodowych opłat
lub wymogu rejestracji odbiorników w autach przeznaczonych do sprzedaży lub udostępnienia osobie trzeciej (np. na
podstawie najmu długoterminowego).
Przyjęcie koncepcji radia jako przynależności i samochodu jako rzeczy głównej, pozwala na skorzystanie przez
przedsiębiorców z wyłączenia podmiotowego, wynikającego z art. 5 ust. 2 pkt 3 OpłAbonamentU. Jest to pogląd
podzielony w orzecznictwie (np. w wyroku NSA z 13.2.2018 r., II GSK 1425/16).
W przeciwnym razie, należałoby bowiem wymagać od dealera samochodowego rejestracji odbiornika
w samochodzie, który znajduje się w jego salonie i jest oferowany do sprzedaży. W praktyce, samochód taki jest we
władaniu dealera jedynie przez kilka dni lub tygodni, co tym bardziej przeczy zasadności dopełniania formalności
związanych z zarejestrowaniem oraz wyrejestrowaniem radioodbiornika w samochodzie.

Wyrok NSA z 11.8.2017 r., II GSK 3166/15,

Wyrok NSA z 11.8.2017 r. dotyczący opłat abonamentowych za odbiorniki radiofoniczne zamontowane w samochodach dealerów samochodowych jest istotny dla rynku. Orzeczenie podkreśla, że radioodbiornik w samochodzie jest przynależnością, a samochód rzeczą główną, co wyłącza obowiązek uiszczania opłat abonamentowych przez przedsiębiorców spełniających określone warunki.