Status osoby bezrobotnej a świadczenie pielęgnacyjne

Status osoby bezrobotnej a świadczenie pielęgnacyjne - analiza relacji pomiędzy statusem bezrobotnej osoby a możliwością uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. Publikacja omawia przypadki, w których status bezrobotnego ma wpływ na przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego oraz interpretacje przepisów dotyczących tego zagadnienia.

Tematyka: status osoby bezrobotnej, świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek dla bezrobotnych, orzeczenie o niepełnosprawności, WSA, SKO, art. 17 ust. 1b ŚwiadRodzU, interpretacja przepisów, wykładnia prawa

Nie status osoby bezrobotnej – z prawem do zasiłku dla bezrobotnych czy bez – ma wpływ na możliwość
uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, a uzyskanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego ma wpływ na
status danej osoby jako osoby bezrobotnej.
WSA w Gdańsku po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi na decyzję
SKO w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta
Gminy.
Stan faktyczny
Wójt Gminy decyzją wydaną m.in. na podstawie art. 17 ust. 1b ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych
(t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111; dalej: ŚwiadRodzU)
odmówił przyznania skarżącej (wnioskodawczyni) prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji
z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką.
W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, że pomimo faktu sprawowania przez wnioskodawczynię należycie
opieki nad niepełnosprawną matką, nie został spełniony warunek wynikający z zapisu art. 17 ust. 1b ŚwiadRodzU
albowiem niepełnosprawność osoby wymagającej opieki istnieje od 60-go roku życia, zaś ustalony stopień
niepełnosprawności datuje się od 2005 r.
SKO po rozpoznaniu odwołaniu utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.
Wskazując, że TK w wyroku z 21.10.2014 r., K 38/13,
orzekł, iż art. 17 ust. 1b ŚwiadRodzU w zakresie,
w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po
ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności jest
niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, nie podzieliło jednakże zasadności argumentacji organu I instancji
dotyczącej podstawy prawnej odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi czas powstania
niepełnosprawności osoby dorosłej. SKO podkreśliło, że przedmiotowy wyrok został ogłoszony w Dz.U. RP
z 23.10.2014 r. i z tym dniem orzeczenie to weszło w życie. Przepis art. 17 ust. 1b ŚwiadRodzU – jako
niekonstytucyjny w określonym przez wyrok zakresie – nie powinien mieć od tego momentu zastosowania, gdyż TK
wprost stwierdził jego niekonstytucyjność.
SKO zauważyło, że fakt, że skarżąca jest osobą bezrobotną z prawem do zasiłku (okres przysługiwania prawa
zasiłku od 10.1.2020 r.) wyklucza możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, wobec czego odwołanie nie
zasługiwało na uwzględnienie.
Skarżąca wywiodła skargę do WSA.
Stanowisko WSA
Sąd doszedł do wniosku, że wniesiona skarga zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ŚwiadRodzU, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy
zarobkowej przysługuje:
1. matce albo ojcu;
2. opiekunowi faktycznemu dziecka;
3. osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej;
4. innym osobom, na których zgodnie z przepisami KRO ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób
o znacznym stopniu niepełnosprawności – jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy
zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu
niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub
długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej
egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia,
rehabilitacji i edukacji.

W myśl art. 17 ust. 1b ŚwiadRodzU, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby
wymagającej opieki powstała:
1. nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub
2. w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia.
Matka skarżącej (ur. 1945 r.) orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z 2014 r.
została zaliczona do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub
pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Niepełnosprawność
istnieje od 60-go roku życia, zaś ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 2005 r.
Organ I instancji uznał, że z uwagi na to, że niepełnosprawność matki skarżącej nie powstała w okresach
określonych w art. 17 ust. 1b ŚwiadRodzU, wnioskowane świadczenie nie może być przyznane.
Poglądu tego nie podzielił organ odwoławczy wskazując na wyrok TK.
Sąd podzielił stanowisko organu odwoławczego, zawarte w zaskarżonej decyzji, dotyczące możliwości przyznania
świadczenia pielęgnacyjnego bez względu na czas powstania niepełnosprawności osoby niepełnosprawnej.
Organ odwoławczy uznał jednak, że skarżącej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nie może być przyznane,
bowiem jest ona osobą bezrobotną z prawem do zasiłku. Stanowiska swego organ odwoławczy bliżej nie
umotywował.
Zgodnie z art. 17 ust. 6 ŚwiadRodzU, zarejestrowanie w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy
lub posiadanie statusu bezrobotnego nie ma wpływu na uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego.
Z kolei w art. 17 ust. 5 ŚwiadRodzU, w którym wymieniono świadczenia, których otrzymywanie powoduje, że
świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, nie wskazano zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie z tym przepisem
świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę:
• ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu
prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego,
nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub
rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym,
• ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna,
o którym mowa w ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
Z kolei z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2020
r. poz. 1409; dalej: PromZatrU) stanowi, że bezrobotnym jest osoba, która nie pobiera, na podstawie przepisów
o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub dodatku do zasiłku
rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu
ustawowego okresu jego pobierania.
Wynika z powyższego, że nie status osoby bezrobotnej – z prawem do zasiłku dla bezrobotnych czy bez – ma
wpływ na możliwość uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, a uzyskanie prawa do świadczenia
pielęgnacyjnego ma wpływ na status danej osoby jako osoby bezrobotnej.
Nie można w tej sytuacji uznać stanowiska organu odwoławczego za prawidłowe, bowiem nie uwzględnia ono treści
art. 17 ust. 5 pkt 1 oraz art. 17 ust. 6 ŚwiadRodzU.

Komentarz
Orzeczenie stanowi wykładnię przepisu art. 17 ust. 6 ŚwiadRodzU. Z dokonanej wykładni literalnej tego przepisu,
w kontekście innych przywołanych w orzeczenie przepisów wynika wprost, że status osoby bezrobotnej jest
uzależniony od prawa do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego. Relacja taka nie zachodzi w drugą stronę, tj. status
osoby bezrobotnej nie wpływa (automatycznie i wyłącznie) na uprawnienie do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego.

Wyrok WSA w Gdańsku z 28.1.2021 r., III SA/Gd 818/20,

Wyrok WSA w Gdańsku z 28.01.2021 r. potwierdza, że status osoby bezrobotnej nie wpływa automatycznie na uprawnienie do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego. Analiza przepisów dotyczących świadczenia pielęgnacyjnego w kontekście statusu bezrobotnego jest kluczowa dla prawidłowej interpretacji prawa.