Podmioty posiadające interes prawny w unieważnieniu patentu
Interes prawny w unieważnieniu patentu mają również realni konkurenci uprawnionego z patentu, którzy zamierzają wytwarzać takie przedmioty lub stosować taką technologię, jak opisana w dokumencie patentowym. Artykuł omawia proces unieważnienia patentu na wynalazek pt. „(...)”, udzielonego na rzecz [A] sp. z o.o. przez B. z siedzibą w S., oraz decyzje organów administracyjnych i sądowych w tej sprawie.
Tematyka: unieważnienie patentu, interes prawny, konkurenci, działalność gospodarcza, NSA, wyrok, prawo własności przemysłowej, technologia, konkurencja, decyzje sądowe
Interes prawny w unieważnieniu patentu mają również realni konkurenci uprawnionego z patentu, którzy zamierzają wytwarzać takie przedmioty lub stosować taką technologię, jak opisana w dokumencie patentowym. Artykuł omawia proces unieważnienia patentu na wynalazek pt. „(...)”, udzielonego na rzecz [A] sp. z o.o. przez B. z siedzibą w S., oraz decyzje organów administracyjnych i sądowych w tej sprawie.
Interes prawny w unieważnieniu patentu mają również realni konkurenci uprawnionego z patentu, którzy zamierzają wytwarzać takie przedmioty lub stosować taką technologię, jak opisana w dokumencie patentowym - wyrok NSA z 8.12.2020 r., II GSK 962/20, . Opis stanu faktycznego 18.3.2016 r. B z siedzibą w S. wniósł o unieważnienie patentu na wynalazek pt. „(...)”, udzielonego na rzecz [A] sp. z o.o. z siedzibą w B., z pierwszeństwem od 7.2.2012 r. Jako podstawę żądania wnioskodawca wskazał art. 25, art. 26 i art. 27 w zw. z art. 33 ustawy z 30.6.2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 324, dalej: PrWłPrzem), podnosząc brak nowości i poziomu wynalazczego spornego wynalazku, m.in. w świetle (...) i (...), a także brak możliwości urzeczywistnienia wynalazku na podstawie spornego opisu patentowego. Wnioskodawca oświadczył, iż jego interes prawny w domaganiu się unieważnienia spornego patentu wynika z faktu, że prowadzi działalność w tym samym sektorze rynku, obejmującym druk etykiet, jest również liderem w rozwoju, produkcji i sprzedaży maszyn do wyrobu etykiet, której początki sięgają lata 20-tych. Jako konkurent uprawnionego jest zainteresowany przemysłowym stosowaniem sposobu chronionego spornym patentem. Sposób ten ma cechy zbieżne z technologią, którą wnioskodawca opracował w ramach własnych prac badawczych w dostosowaniu do wytwarzania przez siebie maszyn drukarskich i którą chce oferować również na rynku polskim. Decyzją z (...) grudnia 2016 r. Nr (...), Urząd Patentowy RP unieważnił patent na wskazany wynalazek. Decyzja ta została uchylona wyrokiem WSA w Warszawie z 13.2.2018 r., VI SA/Wa 1998/17, . Następnie wyrokiem z 4.2.2020 r., VI SA/Wa 2068/19, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu sprawy ze skargi [B] AG z siedzibą w S., uchylił kolejną decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z (...) lipca 2019 r. Nr (...), którą umorzono postępowanie w przedmiocie unieważnienia patentu na wynalazek. Skargę kasacyjną od tego wyroku wywiodła A z o.o. w B. zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, jednakże skarga ta została wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego oddalona. Z uzasadnienia Sądu Mylne jest także przekonanie skarżącej kasacyjnie o tym, że ewentualne wady kontroli sądowoadministracyjnej mogą naruszać art. 3 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej: PostAdmU). Według tego przepisu, sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Unormowanie to nie wskazuje kryteriów kontroli aktów lub czynności organów administracji publicznej, ani w szczególności środków prawnych przysługujących sądom, administracyjnym w tejże kontroli (odsyłając do innych przepisów ustawy procesowej w tym zakresie). Reguluje ono natomiast podobnie jak art. 1 § 1 ustawy z 25.7.2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 137; dalej jako: PrUSA), właściwość sądów administracyjnych, wskazuje co jest przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej. Wobec tego cytowana regulacja mogłaby zostać naruszona jedynie wtedy, gdyby sąd wojewódzki wbrew swojej właściwości sprawy w ogóle nie rozpoznał (a nie byłoby przy tym przeszkód natury formalnej) lub rozpoznał sprawę nienależącą do swojej właściwości. (…) W powołanym wyroku z 13.2.2018 r. WSA w Warszawie zgodził się z organem, że źródłem interesu prawnego w wystąpieniu z wnioskiem o unieważnienie patentu mogą być nawet najbardziej ogólne normy prawne, z których wynika prawo do swobodnej działalności gospodarczej, jednak dla wykazania interesu prawnego opartego na takiej normie należy w realiach konkretnej sprawy wskazać okoliczności, z których wynika, że sfery prawne uprawnionego (jego prawo do patentu) i wnioskodawcy (jego prawo do swobody działalności gospodarczej) zazębiają się w szczególny sposób, który uzasadnia wystąpienie z wnioskiem o ochronę prawną polegającą na eliminacji patentu. W ocenie Sądu, organ (w uprzednio wydanej decyzji) w sposób ogólny przechodząc nad kwestią interesu prawnego, nie rozważył, czy wnioskodawca prowadzi bezpośrednio działalność na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, czy jest realnym i bezpośrednim konkurentem uprawnionego, czy przedmiotowy patent ogranicza wnioskodawcy swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Zasadnie zatem w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji wskazał na konieczność ustalenia tych okoliczności przez organ. Sąd zgodził się przy tym ze stanowiskiem, że interes prawny winien być bezpośredni, konkretny i realny, zaś źródłem interesu prawnego podmiotu ubiegającego się o unieważnienie patentu mogą być normy prawne kreujące prawo do prowadzenia działalności gospodarczej, tj. również art. 20 i art. 22 Konstytucji RP i że w świetle tych norm legitymowany do wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie patentu jest każdy podmiot, któremu patent ten przeszkadza w prowadzeniu działalności gospodarczej. Wskazał, że wnoszący o unieważnienie patentu powinien wykazać przed organem, w jaki sposób zakwestionowany przez niego patent przeszkadza mu w prowadzeniu działalności gospodarczej. Naczelny Sąd Administracyjny podziela prezentowany w orzecznictwie pogląd, że interes prawny w unieważnieniu patentu mają również realni konkurenci uprawnionego z patentu, którzy zamierzają wytwarzać takie przedmioty lub stosować taką technologię, jak opisana w dokumencie patentowym. Realny konkurent to taki, którego zamiar wytwarzania przedmiotów lub stosowania technologii opisanej w dokumencie patentowym wiąże się ściśle z zakresem prowadzonej przez niego działalności, konkurent, którego zamiar stosowania rozwiązania objętego patentem jest wiarygodny, albowiem wynika z obiektywnej oceny okoliczności faktycznych danej sprawy. W ocenie NSA nie są zatem usprawiedliwione zarzuty błędnej wykładni art. 89 ust. 1 PrWłPrzem. Przyjęta przez Sąd pierwszej instancji wykładnia art. 89 ust. 1 PrWłPrzem nie jest sprzeczna z wiążącą w sprawie wykładnią zaprezentowaną w wyroku z 13.2.2018 r. Stanowisko skarżącej kasacyjnie sprowadza się do przedstawienia własnej oceny przesłanek uznania istnienia interesu prawnego wnioskodawcy, powiązanej jedynie z okolicznością prowadzenia działalności na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i formułowania – na tej podstawie – zarzutów naruszenia wskazanych przepisów. Przy tym nawiązując do toku rozumowania organu, skarżąca kasacyjnie pomija zasadę swobody prowadzenia działalności gospodarczej i z tej jedynie okoliczności wywodzi, że wnioskodawca nie jest realnym i bezpośrednim konkurentem uprawnionego. Trafnie zatem Sąd pierwszej instancji uznał, że w świetle wiążącego w niniejszej sprawie wyroku z 13.2.2018 r., konieczne jest ustalenie, czy wnioskodawca jest realnym i bezpośrednim konkurentem uprawnionego – a więc czy wnioskodawca istotnie prowadzi działalność gospodarczą w tym samym sektorze rynku, co uprawniony i czy deklarowany przez wnioskodawcę zamiar przemysłowego stosowania sposobu chronionego spornym patentem na rynku polskim, wynika w świetle obiektywnej oceny, z okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, a więc jest wiarygodny – a następnie, czy w tych okolicznościach przedmiotowy patent ogranicza wnioskodawcy swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Komentarz W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje pogląd, że interes prawny w unieważnieniu patentu mają również realni konkurenci uprawnionego z patentu. Takie ujęcie zaaprobował również NSA w niniejszej sprawie. Sąd orzekający jest jednak zobligowany do oceny, czy między przedmiotem ochrony na podstawie kwestionowanego prawa a działalnością wnioskodawcy istnieje obiektywny związek. Interes prawny w unieważnieniu prawa własności przemysłowej może mieć więc aktualny konkurent, jak również potencjalny, który zamierza podjąć działalność obiektywnie związaną z danym prawem wyłącznym. Wystarczające do stwierdzenia interesu prawnego w rozumieniu prawa własności przemysłowej powinno być wykazanie interesu rynkowego w unicestwieniu monopolu prawnego ograniczającego wykonywanie swobody działalności gospodarczej. Zasada ta powinna zostać zindywidualizowana w danym postępowaniu. Interes prawny w rozumieniu prawa własności przemysłowej stwarza już uwidoczniony zamiar podejmowania działalności obiektywnie związanej z danym prawem wyłącznym, a więc np. wprowadzenia na rynek określonego produktu lub nawet rzeczywista aktywność gospodarcza wnioskodawcy w danej branży przemysłowej, w której uprawniony korzysta z przedmiotu kwestionowanego prawa (por. np. wyr. NSA z 21.6.2017 r., II GSK 2942/15, ). Wyrok NSA z 8.12.2020 r., II GSK 962/20,
Interes prawny w unieważnieniu patentu jest ściśle związany z możliwością prowadzenia działalności gospodarczej przez konkurentów uprawnionego. NSA potwierdza, że realni konkurenci mają podstawę do wnioskowania o unieważnienie patentu, jeśli zamiar ich działalności jest obiektywnie związany z chronionym rozwiązaniem. Analiza tych zagadnień jest kluczowa dla oceny interesu prawnego w takich sprawach.