Opłaty za śmieci - jak ustalana jest stawka?

Tematyka: Opłaty za śmieci, stawka opłaty, gospodarowanie odpadami komunalnymi, Naczelny Sąd Administracyjny, ustalanie opłat za odpady

W przypadku wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, rada gminy może
ustalić jedną stawkę opłaty od gospodarstwa domowego, przy czym niedopuszczalne jest jej różnicowanie
w zależności od liczby osób zamieszkujących to gospodarstwo – uznał Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
Prokurator Rejonowy w N. wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały Rady Gminy K. z 18.1.2019 r. w sprawie
wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia stawki takiej opłaty,
zarzucając istotne naruszenie przepisów ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j.
Dz.U. z 2018 r. poz. 1454 dalej: CzystGmU18), przez przekroczenie delegacji ustawowej i zróżnicowanie stawek
opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, ustalonej metodą od gospodarstwa domowego, według
nieprzewidzianego w ustawie kryterium liczby osób zamieszkujących gospodarstwo domowe.
Art. 6k ust. 1 pkt 1 CzystGmU18 zawiera ustawowe upoważnienie dla rady gminy do podjęcia uchwały w sprawie
wyboru metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród metod określonych w art. 6j ust.
1 i 2 CzystGmU18 oraz do ustalenia stawki takiej opłaty, przy czym dopuszcza się stosowanie więcej niż jednej
metody ustalenia opłat na obszarze gminy. Stosownie do art. 6j ust. 1 CzystGmU18, opłata za gospodarowanie
odpadami komunalnymi w przypadku nieruchomości zamieszkałych stanowi iloczyn: liczby mieszkańców
zamieszkujących daną nieruchomość, lub ilości zużytej wody z danej nieruchomości, lub powierzchni lokalu
mieszkalnego - oraz stawki opłaty ustalonej na podstawie art. 6k ust. 1 CzystGmU18. Art. 6j. ust 2 CzystGmU18
stanowi natomiast, że w przypadku nieruchomości zamieszkałych rada gminy może uchwalić jedną stawkę opłaty za
gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego. W skardze podkreślono, że w art. 6j ust. 2a
CzystGmU18 ustawodawca przewidział możliwość różnicowania stawki opłaty w zależności od powierzchni lokalu
mieszkalnego, liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość, odbierania odpadów z terenów wiejskich
i miejskich, a także od rodzaju zabudowy, przy czym różnicowanie to jest możliwe jedynie w przypadku wyboru
metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi określonej w art. 6j ust. 1 CzystGmU18.
Oddalenie skargi przez WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie oddalił skargę wskazując, że spór dotyczy w istocie tego, czy
dopuszczalny jest wybór przez radę gminy metody ustalania stawki opłaty za gospodarowanie odpadami
komunalnymi od gospodarstwa domowego na podstawie art. 6j ust. 2 CzystGmU18 przy jednoczesnym jej
zróżnicowaniu w zależności od kryteriów wymienionych w art. 6j ust. 2a CzystGmU18. W ocenie Sądu, literalne
brzmienie art. 6j ust. 2a CzystGmU18 oraz systematyka CzystGmU18 wskazują na możliwość różnicowania stawek
opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w odniesieniu do wszystkich metod określonych w art. 6j ust. 1
i ust. 2 CzystGmU18. Sąd podkreślił, że ustawą z 19.7.2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz.1579), która weszła w życie 6.9.2019 r., do przepisu
art.6j ust. 2a CzystGmU18 dodano zdanie drugie, w myśl którego rada gminy może stosować łącznie różne kryteria
różnicujące stawki opłaty. Kierunek omawianej zmiany wskazuje, że jej celem było zracjonalizowanie polityki gmin
w zakresie ustalania opłat za odbieranie odpadów komunalnych i gospodarowania tymi odpadami, czemu ma służyć
bardziej elastyczna możliwość różnicowania stawki opłaty.
Nieważność uchwały rady gminy
Naczelny Sąd Administracyjny opłaty uchylił zaskarżony wyrok i stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy
K. wyjaśniając, że art. 6j ust. 2 CzystGmU18, poprzez zapewnienie radzie gminy możliwości uchwalenia
jednej stawki od gospodarstwa domowego, wyklucza wprowadzenie w ramach tej metody dodatkowego
kryterium, jakim jest podział gospodarstw domowych na kategorie zależne od liczby osób w nich
zamieszkujących i zróżnicowanie na tej podstawie wysokości stawki opłaty. Użyte w art. 6j ust. 2
CzystGmU18 sformułowanie „jedna stawka” wyklucza możliwość różnicowania stawki, bo to prowadzi do
ustalenia dwóch lub więcej stawek, co pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią tego przepisu (zob.
wyrok NSA z 12.8.2020 r., II FSK 2113/19,
). W konsekwencji radzie gminy pozostawiony został wybór
sposobu obliczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród rozwiązań wskazanych w art. 6j ust.
1 pkt 1-3 CzystGmU18, przy czym - w świetle art. 6j ust. 2 CzystGmU18 - gmina może ustalić jedną stawkę za
gospodarowanie tymi odpadami od gospodarstwa domowego (por. wyrok NSA z 9.2.2017 r., II FSK 3080/16,
). Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego art. 6j ust. 2a CzystGmU18 nie stanowi rozwinięcia normy
prawnej zawartej w art. 6j ust. 2 CzystGmU18, w związku z tym wiązanie tych dwóch regulacji dla potrzeb wykładni
art. 6j ust. 2a jest nieuprawnione.

Katalog ujęty w art. 6j ust. 2a CzystGmU18 nie zawiera przesłanki różnicowania stawki opłaty w zależności od
wielkości gospodarstwa domowego, gdyż liczba mieszkańców, o których mowa w tym przepisie, odnosi się
do liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość, a nie do liczby mieszkańców tworzących
gospodarstwo domowe. Pojęcia „liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość” nie można
utożsamiać z pojęciem „gospodarstwa domowego”, gdyż osoby zamieszkujące nieruchomość nie muszą
tworzyć ze sobą gospodarstwa domowego.
Wyrok NSA z 24.2.2021 r., III OSK 3585/21

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy dotyczącej ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Wyrok NSA wskazał na konieczność zachowania jednej stawki opłaty od gospodarstwa domowego, bez zróżnicowania w zależności od liczby osób zamieszkujących nieruchomość.