Koszty udzielenia informacji publicznej pokrywa wnioskodawca
Podmiot zwracający się o udzielenie informacji publicznej musi liczyć się z pokryciem kosztów opracowania danych źródłowych, jeśli wymaga to dodatkowej pracy urzędników. Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził uprawnienie odzyskania kosztów pracy, jeśli przekraczają one standardowe obowiązki urzędu. Stowarzyszenie A. wnioskowało o informacje dotyczące parkingów w strefie płatnego parkowania, a burmistrz Miasta G. uzasadnił dodatkowe koszty związane z analizą dokumentacji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu częściowo uwzględnił skargę, argumentując zasadność pobrania opłaty za opracowanie żądanych danych. NSA oddalił skargi kasacyjne, podkreślając konieczność zorganizowania pracy organu w sposób umożliwiający udostępnianie informacji publicznej bez dodatkowych kosztów dla wnioskodawcy.
Tematyka: informacja publiczna, koszty udzielenia informacji, Naczelny Sąd Administracyjny, udostępnianie informacji publicznej, opłaty za informację, organ udzielający informacji, zasada bezpłatnego dostępu, przekształcenie informacji, dodatkowe koszty, udostępnienie informacji bezpłatnie
Podmiot zwracający się o udzielenie informacji publicznej musi liczyć się z pokryciem kosztów opracowania danych źródłowych, jeśli wymaga to dodatkowej pracy urzędników. Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził uprawnienie odzyskania kosztów pracy, jeśli przekraczają one standardowe obowiązki urzędu. Stowarzyszenie A. wnioskowało o informacje dotyczące parkingów w strefie płatnego parkowania, a burmistrz Miasta G. uzasadnił dodatkowe koszty związane z analizą dokumentacji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu częściowo uwzględnił skargę, argumentując zasadność pobrania opłaty za opracowanie żądanych danych. NSA oddalił skargi kasacyjne, podkreślając konieczność zorganizowania pracy organu w sposób umożliwiający udostępnianie informacji publicznej bez dodatkowych kosztów dla wnioskodawcy.
Podmiot zwracający się o udzielnie informacji publicznej musi się liczyć z tym, że jeśli realizacja wskazanego we wniosku sposobu udostępnienia informacji wymaga analizy wraz z przeglądnięciem papierowych dokumentów źródłowych, wyselekcjonowania i wynotowania z nich danych interesujących wnioskodawcę, to koszty wynikające z konieczności opracowania danych źródłowych w formie żądanej we wniosku obciążają wnioskodawcę. Żaden przepis nie sprzeciwia się uprawnieniu odzyskania kosztu pracy związanej z udostępnieniem informacji, jeżeli wykazane zostanie, że ten koszt przekracza normalne działanie pracownika urzędu w ramach wykonywania swoich obowiązków – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Stan faktyczny Stowarzyszenie A. złożyło wniosek o udostępnienie e-mailem informacji publicznej dotyczącej części parkingów w strefie płatnego parkowania w Mieście G. we wskazanym we wniosku okresie, w tym m.in.: wysokości przychodu z opłat, opłat dodatkowych z podaniem ich ilości i podmiotów je nakładających, danych dotyczących przekazania tych opłat do egzekucji, podania imienia i nazwiska oraz stanowiska urzędników, którzy wystawiali upomnienia i tytuły wykonawcze oraz wszczynali postępowania egzekucyjne. Burmistrz Miasta G. udostępnił T.H. informację o wysokości przychodu z opłat pobieranych za postój pojazdów w strefie płatnego parkowania, informując jednocześnie, że w celu udostępnienia pozostałych informacji konieczne będzie poddanie analizie danych źródłowych - 80 segregatorów dokumentacji obejmującej ponad 4 tys. upomnień oraz ponad 1,7 tys. tytułów wykonawczych wystawianych przez kilka osób, po wyselekcjonowaniu dokumentów objętych wnioskiem należy wynotować żądane dane oraz zachować je w formie elektronicznej. Podkreślono, że będzie to praca, która w żaden sposób nie jest na co dzień wykonywana przez pracowników Urzędu Miejskiego w G., dlatego łączne dodatkowe koszty wyniosą ponad 3 tys. zł - 127 godzin pracy przemnożono przez 24,24 zł stawki brutto za godzinę wraz z kosztami pracodawcy. W piśmie z 3.8.2017 r. organ poinformował wnioskodawcę, że jeśli w terminie 14 dni nie wycofa wniosku lub nie zawiadomi o jego zmianie co do sposobu lub formy udostępnienia informacji publicznej, nastąpi jego realizacja i naliczenie ostatecznej opłaty. T.H. oświadczył, że nie zgadza się z wyliczoną opłatą i domaga się udostępnienia wnioskowanych informacji a następnie wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu skargę. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu uwzględniając częściowo skargę stwierdził bezskuteczność zaskarżonej czynności w zakresie, w jakim przewyższa 2971,07 zł, bowiem już po wniesieniu skargi organ udzielił odpowiedzi na pytania i wezwał skarżącego do uiszczenia kosztów we wskazanej kwocie. W ocenie Sądu organ wykazał, że pobranie opłaty we wskazanej wyżej wysokości było zasadne, bowiem nie posiadał on żądanych danych w systemie informatycznym i nie prowadził odrębnego rejestru, a ich pozyskanie wymagało odszukania i wynotowania informacji z papierowych dokumentów zebranych w 80 segregatorach uporządkowanych chronologicznie a nie według poszczególnych parkingów. Przygotowanie żądanej informacji wykraczało poza zakres normalnego funkcjonowania Urzędu Miejskiego w G., a pomimo tego, że organ informował Stowarzyszenie A. o przewidywanych kosztach udostępnienia informacji, wnioskodawca nie dokonał zmiany wniosku. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne wniesione przez Stowarzyszenie A., Stowarzyszenie B. i Rzecznika Praw Obywatelskich, w których dowodzono, że czynności udostępnienia informacji publicznych powinny być dokonywane w ramach normalnego funkcjonowania organu, który przedłużył termin udostępnienia wnioskowanych informacji o ponad miesiąc, ale nie wykorzystał tego czasu do zebrania danych i obciążył całością kosztów wnioskującego. Każdy podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej powinien tak zorganizować swoje funkcjonowanie, aby rozpoznawanie takich wniosków nie dezorganizowało jego pracy. Podkreślano, że co do zasady dostęp do informacji publicznych jest bezpłatny, a jedynym wyjątkiem jest ten określony w art. 15 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2176; dalej: DostInfPubU), który umożliwia nałożenie opłaty za informację przekształconą, a nie tak jak to ma miejsce w tej sprawie informacji o charakterze przetworzonym. Uzasadnienie NSA Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że zasada bezpłatnego dostępu do informacji publicznej oznacza, iż podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej nie może żądać opłaty m.in. za skorzystanie z Biuletynu Informacji Publicznej, gdy informacja publiczna może być niezwłocznie udostępniona lub jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. Wyjątek od tej zasady wprowadzono w art. 15 ust. 1 DostInfPubU, zgodnie z którym, jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom. Jak podkreślono, przekształcenie informacji w formę wskazaną we wniosku nie jest zabiegiem czysto technicznym i nie odnosi się jedynie do zewnętrznej formy tej informacji, bowiem przez „formę” należy rozumieć zarówno szczególny kształt utrwalenia informacji wymagający dodatkowych starań (np. przekształcenie posiadanych dokumentów w formę cyfrową i ich obróbka), jak i szczególny zakres ich udostępnienia, np. kompilację danych pochodzących z rozproszonych zbiorów. W związku z powyższym kosztami tymi mogą być zarówno koszty osobowe - koszty pracy, jak i koszty rzeczowe - wartość materiałów lub też nośników informacji. Musi to jednak być koszt wykraczający poza normalne koszty funkcjonowania podmiotu zobowiązanego, przy czym koszty osobowe mogą być uznane za dodatkowe tylko wówczas, jeżeli konieczność ich poniesienia wynika ze szczególnej formy lub sposobu udzielenia wskazanych we wniosku. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że nie było podstaw do zakwestionowania obliczeń organu, który przyjął, że czas przejrzenia jednego upomnienia to 1 minuta, zaś tytułu wykonawczego - 2 minuty, przy stawce dla pracownika zatrudnionego na zlecenie w kwocie 20,17 złotych brutto za godzinę. Gdyby pracownik organu wykonywał to w ramach czasu pracy w ciągu 31 dni roboczych, to musiałby poświęcić na to codziennie ponad 4 godziny, czyli połowę dnia roboczego. Poniesienie dodatkowych kosztów osobowych było więc niezbędne w celu realizacji wniosku o udzielnie informacji publicznej. Wyrok NSA z 16.3.2021 r., III OSK 264/21,
Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził zasadę bezpłatnego dostępu do informacji publicznej, z wyjątkiem sytuacji, gdy udostępnienie wymaga dodatkowych kosztów. NSA wyjaśnił, że opłata może być pobrana jedynie za przekształcenie informacji lub niezwłoczną udostępnienie w formie nietypowej. Uzasadniając wyrok, NSA podkreślił konieczność pokrycia dodatkowych kosztów osobowych, gdy forma udostępnienia informacji wykracza poza standardowe działania organu.