Brak pełnomocnictwa nie uniemożliwia nadania biegu skardze, jeśli podpisze ją strona

Brak pełnomocnictwa wniesionego pełnomocnikiem może nie uniemożliwić nadania biegu skardze, jeśli strona podpisze ją wezwana przez sąd. Przypadek K.C. reprezentowanej przez radcę prawnego przedstawia zagadnienie braków formalnych skargi i konieczność uzupełnienia umocowania do reprezentacji przed sądem administracyjnym. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił istotę wolnego wyboru sposobu działania przed sądem oraz konieczność respektowania prawa do zastępstwa procesowego. Odrzucenie skargi z powodu braku formalnego może być przedwczesne, gdy istnieje możliwość usunięcia braku poprzez wezwanie strony do podpisania skargi.

Tematyka: pełnomocnictwo, braki formalne, Naczelny Sąd Administracyjny, zastępstwo procesowe, prawo do sądu

Jeśli pełnomocnik, który złożył skargę, nie wykazał się stosownym umocowaniem w wyznaczonym terminie,
wojewódzki sąd administracyjny ma obowiązek wezwać stronę do podpisania tej skargi a nie odrzucać
środek zaskarżenia z powodu nieuzupełnienia braku formalnego – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
K.C., reprezentowana przez radcę prawnego, wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na
decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. w przedmiocie odmowy wydania zezwolenia na sprzedaż
napojów alkoholowych. Zarządzeniami Przewodniczącego Wydziału wezwano pełnomocnika strony skarżącej do
usunięcia, w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi, braków formalnych i fiskalnych skargi przez złożenie
pełnomocnictwa do reprezentowania skarżącej przed wojewódzkim sądem administracyjnym lub sądami
administracyjnymi, wskazanie numeru PESEL skarżącej oraz do uiszczenia wpisu sądowego. W terminie do
uzupełnienia braków K.C. wskazała numer PESEL oraz złożyła wniosek o przyznanie prawa pomocy, ale nie
przedłożyła pełnomocnictwa, zaś kilka tygodni później poinformowała, że przed upływem termu do uzupełnienia
braków radca prawny wypowiedział jej pełnomocnictwo.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odrzucił skargę. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że wezwanie
do uzupełnienia braków formalnych skargi zostało prawidłowo doręczone pełnomocnikowi skarżącej, który choć
wypowiedział później pełnomocnictwo, to był na podstawie art. 42 § 2 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej: PostAdmU) zobligowany do działania za stronę
jeszcze przez 2 tygodnie. We wskazanym przepisie nie określono, od jakiego momentu wypowiedzenie
pełnomocnictwa przez pełnomocnika jest skuteczne wobec sądu, ale ze względu na bezpieczeństwo obrotu
prawnego przez analogię przyjmuje się, że odnosi skutek prawny od dnia zawiadomienia sądu. Termin do usunięcia
braku skargi upłynął w czasie, w którym pełnomocnik był jeszcze zobligowany do działania w imieniu strony.
Braki formalne nie zamykają drogi sądowej
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie podkreślając, że z art. 34 PostAdmU wynika zasada
wolnego wyboru sposobu działania przed sądem administracyjnym, polegająca na tym, że strony same decydują
o tym, czy w postępowaniu sądowoadministracyjnym będą występowały osobiście czy przez pełnomocnika (zob.
postanowienie NSA z 5.4.2018 r., II FZ 143/18,
). W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że prawo do
zastępstwa procesowego jest ściśle związane z prawem do sądu (zob. postanowienie NSA z 19.2.2020 r., I OZ
50/20,
). Wykładnia przepisów dotyczących działania pełnomocnika nie powinna bowiem ograniczać stronie
realizacji tego prawa (zob. postanowienie NSA z 28.4.2020r., I GZ 80/20,
). Jeśli skargę wnosi
pełnomocnik, który nie złożył pełnomocnictwa, wezwanie do uzupełnienia braku formalnego należy
skierować do wnoszącego pismo pełnomocnika. Jednak odrzucenie skargi z uwagi na nieuzupełnienie jej
braków formalnych w postaci wykazania umocowania do reprezentacji skarżącej było w okolicznościach tej
sprawy przedwczesne. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego podpisanie skargi przez osobę, która
nie może być pełnomocnikiem, bądź która pełnomocnictwa takiego nie przedstawiła, jest brakiem formalnym,
który może podlegać usunięciu przez wezwanie strony do podpisania skargi na podstawie art. 49 § 1 w zw.
z art. 57 § 1 i w zw. z art. 46 § 1 pkt 4 PostAdmU. Odmienna interpretacja, przyjęta przez Sąd I instancji,
zamyka stronie prawo do sądu, co stanowi naruszenie zasady wyrażonej w art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78
Konstytucji RP, które gwarantują każdemu prawo do rozpoznania jego sprawy przez niezawisły sąd
i zakazują zamykania drogi sądowej.
Nie można bowiem uznać, że każde nieuzupełnienie braków formalnych pisma będzie prowadziło do sytuacji
pozostawienia go bez rozpoznania bądź odrzucenia. Podstawą takiego rozstrzygnięcia może być jedynie brak
istotny, tzn. taki, którego nieusunięcie uniemożliwia nadanie pismu dalszego biegu. Skoro skarga w tej sprawie mogła
zostać wniesiona przez samą stronę, strona mogła w pełnym zakresie uzupełnić braki takiej skargi przez jej
podpisanie. Z uwagi na dobro prawem chronione jakim jest prawo do sądu, ponownie rozpoznając sprawę Sąd
I instancji powinien wszcząć procedurę uzupełnienia braków formalnych skargi przez jej podpisanie przez
uprawnioną osobę, kierując wezwanie bezpośrednio do skarżącej.
Postanowienie NSA z 13.4.2021 r., II GZ 110/21,

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił znaczenie wolnego wyboru sposobu działania przed sądem oraz konieczność poszanowania prawa do zastępstwa procesowego. Zasada braku istotnego, uniemożliwiającego dalsze postępowanie, w kontekście braków formalnych skargi została podkreślona. Odrzucenie skargi w przypadku braku formalnego bez możliwości uzupełnienia przez podpisanie może naruszać konstytucyjne prawo do sądu.