Posiedzenie niejawne pod warunkiem zapewnienia stronie możliwości obrony praw

Ustawodawca wprowadził możliwość załatwiania spraw w postępowaniu sądowoadministracyjnym na posiedzeniu niejawnym pod warunkiem zapewnienia stronie możliwości obrony jej praw. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił konieczność organizacji postępowania w taki sposób, aby strony miały możliwość obrony swoich praw. Publikacja omawia także przypadki dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości oraz przeniesienie sprawy z rozprawy na posiedzenie niejawne w kontekście zagrożenia epidemiologicznego.

Tematyka: posiedzenie niejawne, obrona praw, postępowanie sądowoadministracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, wymiar podatku, nieważność postępowania, epidemia, zagrożenie epidemiologiczne

Ustawodawca dopuścił, przy spełnieniu określonych warunków, w trakcie obowiązywania stanu pandemii
możliwość załatwiania spraw w postępowaniu sądowoadministracyjnym na posiedzeniu niejawnym. Jednak
rozwiązanie to nie może naruszać podstawowych uprawnień procesowych strony a sąd ma obowiązek tak
zorganizować postępowanie aby zapewnić stronom postępowania możliwość obrony ich praw – stwierdził
Naczelny Sąd Administracyjny.
Postępowanie przed organami i sądem I instancji
Prezydent Miasta Ś. wznowił postępowanie dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości z uwagi na pozyskanie
informacji o zmianie sposobu jej wykorzystywania. T.J. nie zgłosił, że podpisał umowę najmu nieruchomości i miejsca
postojowego ze spółką, która jest przedsiębiorcą i wykorzystuje nieruchomość w swojej działalności gospodarczej.
W rezultacie organ podatkowy uchylił swoją decyzję i ustalił podatnikowi podatek od nieruchomości uwzględniając
wyższą stawkę podatkową. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Sz. utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uznał skargę za niezasadną. Jak wyjaśniono, dla uznania, że dany
lokal jest zajmowany na działalność gospodarczą nie jest wymagane, aby działalność gospodarczą w tego rodzaju
lokalu prowadził sam podatnik, wystarczy że prowadzi ją posiadacz zależny. Taka sytuacja występuje w sprawie,
gdzie podatnik wynajął lokal spółce, która zawodowo zajmuje się wynajmowaniem apartamentów turystom i oferuje
swoim klientom lokal należący do podatnika w ramach świadczonych usług krótkotrwałego zakwaterowania.
Nieważność postępowania sądowego
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Szczecinie. W uzasadnieniu wskazano, że zgodnie z art. 183 § 1
ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325)
Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod
rozwagę nieważność postępowania, która zachodzi m.in. jeżeli strona została pozbawiona możności obrony
swych praw. Okoliczność ta zachodzi wówczas, gdy z powodu naruszenia przez sąd lub stronę przeciwną
określonych przepisów lub zasad procedury, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub
istotnej jego części i nie miała możliwości usunięcia skutków tych uchybień na następnych rozprawach
poprzedzających wydanie orzeczenia kończącego postępowanie w danej instancji (zob. wyrok NSA
z 27.10.2020 r., II OSK 1697/20,
; wyrok NSA z 21.2.2006 r., II GSK 378/05,
; wyrok NSA z 13.10.2005
r., FSK 2356/04,
). W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje pogląd, zgodnie z którym pojęcie
"pozbawienie możności obrony swych praw" należy rozumieć ściśle, chodzi tu więc o kardynalne błędy dotyczące
udziału strony w postępowaniu sądowym, a nie jakiekolwiek usterki czy utrudnienia w tym zakresie.
Przeniesienie sprawy z rozprawy na posiedzenie niejawne
Z akt sprawy wynika, że skarżący został zawiadomiony o terminie rozprawy wyznaczonej na 5.11.2020 r., miał więc
możliwości stawienia się przed sądem i przedstawienia swojego stanowiska w sprawie przed wydaniem wyroku.
Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału I WSA w Szczecinie wydanym na podstawie § 1 ust. 1 i 2 Zarządzenia
Prezesa WSA w Szczecinie z 26.10.2020 r. w sprawie odwołania rozpraw oraz wdrożenia w Wojewódzkim Sądzie
Administracyjnym w Szczecinie działań profilaktycznych służących przeciwdziałaniu potencjalnemu zagrożeniu
zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 w związku z objęciem terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obszarem, na którym
wystąpił stan epidemii oraz art. 15 zzs 4 ust. 3 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID – 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi
sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 374) sprawa została skierowana została do rozpoznania na
posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów wyznaczonym na dzień, na który była poprzednio planowana
rozprawa. Sąd zawiadomił T.J. o tym zarządzeniu pisemnie, pouczając jednocześnie skarżącego, że ewentualne
dodatkowe stanowisko w sprawie można przedłożyć do Sądu wyłącznie przez operatora pocztowego lub ePUAP, tak
aby korespondencja wpłynęła do Sądu do dnia poprzedzającego wyznaczony termin posiedzenia. Z dołączonego do
akt sprawy potwierdzenia odbioru pisma wynika, że T.J. odebrał je 4.11.2021 r. – a więc dzień przed terminem
posiedzenia, a samo potwierdzenie wpłynęło do sądu 5 dni później. W ocenie Naczelnego Sądu
Administracyjnego wynika z tego, że skarżący został pozbawiony możliwości obrony swoich praw
i w konsekwencji mamy do czynienia z nieważnością postępowania, okoliczność, że sprawa ma zostać
rozpoznana na posiedzeniu niejawnym nie oznacza bowiem, że strona nie może przed wydaniem wyroku
bronić swoich praw. Jak podkreślono, Sąd I instancji rozpoznając sprawę na posiedzeniu niejawnym nie
dysponował informacją, czy i kiedy skarżący został powiadomiony o rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu

niejawnym. Skoro Sąd I instancji nie był w stanie ustalić, czy skarżącemu została zagwarantowana możność
obrony swoich praw w postępowaniu, nie powinien był rozstrzygać sprawy na posiedzeniu niejawnym.
Wyrok NSA z 8.6.2021 r., III FSK 3585/21

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, argumentując, że skarżący został pozbawiony możliwości obrony swoich praw. Decyzja ta wynikała z braku informacji o zapewnieniu skarżącemu możliwości obrony w postępowaniu na posiedzeniu niejawnym. Wyrok NSA podkreślił, że organizacja postępowania na posiedzeniu niejawnym nie zwalnia od zapewnienia stronom praw do obrony.