Konsekwencje uchybienie terminu do wniesienia zażalenia

Tematyka: KPA, postępowanie egzekucyjne, zażalenie, nieważność decyzji, organ odwoławczy, stan faktyczny, stan prawny, SKO, WSA Lublinie, terminy postępowania, rażące naruszenie prawa, egzekucja administracyjna, prawo administracyjne

Z uwagi na odpowiednie zastosowanie KPA do postępowania egzekucyjnego, a przepisów o nieważności
decyzji do postanowień, rozpoznanie przez organ odwoławczy zażalenia na postanowienie - wniesionego
przez stronę po siedmiodniowym terminie liczonym od doręczenia tego postanowienia stronie – dotknięte
jest rażącym naruszeniem prawa.
Stan faktyczny sprawy
Przedmiotem skargi jest postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego (dalej: SKO) utrzymujące w mocy
postanowienie Wójta Gminy R. (dalej: Organ I instancji) oddalające zarzuty w sprawie egzekucji administracyjnej.
Decyzją Organ I instancji określił J.K. (dalej: Skarżący) wysokość miesięcznej opłaty za gospodarowanie odpadami
komunalnymi. Ponieważ Skarżący nie wywiązywał się z obowiązku zapłaty, Organ I instancji najpierw skierował do
Skarżącego upomnienie, a następnie wystawił tytuł wykonawczy, po czym skierował przedmiotowy tytuł do egzekucji
administracyjnej do Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. Postanowieniem Naczelnik Urzędu Skarbowego zawiesił
prowadzone przeciwko Skarżącemu postępowanie egzekucyjne w związku ze złożeniem przez Skarżącego
zarzutów. W zarzutach Skarżący podniósł, że nie mieszka w P., bo nie ma tam dostępu do wody, nigdy nie odbierano
od niego śmieci, a tytuł wykonawczy jest podpisany przez nieuprawnioną osobę, a także - w treści tytułu
wykonawczego występuje błąd co do daty jego urodzenia. Postanowienie Organu I instancji w przedmiocie oddalenia
zarzutów w sprawie egzekucji administracyjnej zostało, na skutek zażalenia Skarżącego, uchylone w całości,
a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania postanowieniem SKO.
Ponowne rozpatrzenie sprawy
W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy postanowieniem Organ I instancji oddalił zarzuty Skarżącego w sprawie
egzekucji administracyjnej. Przedmiotowe postanowienie zostało odebrane osobiście przez Skarżącego, po czym
pismem złożonym w Urzędzie Gminy R. Skarżący wniósł zażalenie na ww. postanowienie. SKO utrzymało
zaskarżone postanowienie w mocy, zaś w uzasadnieniu podniosło, że zobowiązany może wnieść zarzuty tylko
z przyczyn enumeratywnie wyszczególnionych w art. 33 ustawy z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1427; dalej: EgzAdmU). SKO podkreśliło więc, że zarzut powinien określać
istotę i zakres żądania oraz dowody uzasadniające to żądanie. Tymczasem, zdaniem SKO, Skarżący nie sformułował
zarzutów zgodnie z wyżej wskazanym przepisem, a egzekwowany w sprawie obowiązek polega na zapłacie opłaty
za gospodarowanie odpadami komunalnymi i wynika wprost z ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 888). Opłata za gospodarowanie odpadami pobierana jest nie tylko
w związku z odbiorem odpadów, ale także w związku z gospodarowaniem tymi odpadami, a więc m.in.: ich
transportem, zbieraniem, odzyskiem, unieszkodliwianiem. Odnosząc się do zarzutów SKO zwróciło uwagę, że
twierdzenie Skarżącego, iż aktualnie nie mieszka w P. nie ma znaczenia dla prowadzonego postępowania
egzekucyjnego. SKO ponadto wyjaśniło, że Skarżący zarzucił wadliwie podaną datę urodzenia w tytule
egzekucyjnym, nie podając jednak właściwej. Data urodzenia wskazana w tytule egzekucyjnym jest zgodna ze
wskazanym numerem PESEL Skarżącego. Jeżeli nastąpiła omyłka w podaniu daty, to podlega ona sprostowaniu
w odrębnym postępowaniu. Tytuł wykonawczy podpisany został z upoważnienia Wójta Gminy R.
Skarga do WSA
W skardze do WSA w Lublinie Skarżący podniósł, że SKO nie może rozstrzygać w sprawach zakończonych
prawomocnie, nie powinno też kłamać w sprawie zgodności daty urodzenia z numerem PESEL podanym w tytule
wykonawczym. Ponadto podniósł, że Wójt Gminy nie poniósł kosztów transportu, zbierania i odzysku odpadów z jego
nieruchomości. Wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Z uzasadnienia WSA w Lublinie
W pierwszej kolejności WSA w Lublinie zwrócił uwagę, że SKO rozpoznało merytorycznie zażalenie, pomimo, że
Skarżący wniósł je po terminie. Powyższy wniosek wynika ze zwrotnego potwierdzenia odbioru przez Skarżącego
postanowienia Organu I instancji. W tym kontekście WSA w Lublinie wskazał, że zwrotne potwierdzenie odbioru jest
dokumentem urzędowym, który - jeśli jest sporządzony w przepisanej formie przez uprawniony do tego podmiot -
stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone (postanowienie NSA z 22.1.2021 r., II OZ 1209/20,
). Zgodnie z art. 34 § 3 EgzAdmU na postanowienie w sprawie zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej
przysługuje zażalenie. Jak wynika z art. 141 § 2 KPA zażalenia wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia
postanowienia stronie, a gdy postanowienie zostało ogłoszone ustnie - od dnia jego ogłoszenia stronie. A skoro
w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy KPA (art. 18 EgzAdmU), tym samym

zażalenie na postanowienie w sprawie zarzutu wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia
stronie. Termin do wniesienia zażalenia w tej sprawie minął Skarżącemu z 5.2.2021 r.
Zgodnie z art. 134 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r.
poz. 2325, dalej: PostAdmU) Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami
i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a § 1 PostAdmU. Sąd nie może wydać
orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności
zaskarżonego aktu lub czynności (art. 134 § 2 PostAdmU). Brak związania sądu administracyjnego zarzutami
i wnioskami skargi (oraz powołaną podstawą prawną) oznacza m.in. możliwość dokonania oceny zaskarżonej decyzji
z punktu widzenia jej zgodności z prawem, niezależnie od sformułowanych w skardze twierdzeń i zarzutów. Tym
samym istnieje możliwość, że sąd uchyli treść zaskarżonego aktu lub czynności z powodu innych uchybień niż te,
które wskazał wnoszący skargę. Możliwe będzie również stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu przez sąd.
Sąd jest więc uprawniony uwzględnić z urzędu inne zarzuty i orzec odmiennie od wniosków skargi (wyrok NSA
z 20.3.2007 r., II GSK 349/06,
). Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 2 PostAdmU, Sąd uwzględniając skargę na
decyzję lub postanowienie stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą
przyczyny określone w art. 156 KPA lub w innych przepisach. W art. 156 § 1 pkt 2 KPA przewidziano, że organ
administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym
naruszeniem prawa. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że doszło do rażącego naruszenia
prawa w sytuacji, gdy organ odwoławczy rozpoznał odwołanie od decyzji wniesionej po terminie, mimo że termin nie
został przywrócony (wyrok NSA z 16.2.1998 r., IV SA 727/96).
W uchwale 7 sędziów NSA z 12.10.1998 r., OPS 11/98,
wprost wyrażono zapatrywanie, że rozpatrzenie
odwołania wniesionego z uchybieniem terminu, który nie został przywrócony, stanowi rażące naruszenie
prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 KPA. Odnosi się to w równym stopniu do rozpatrzenia wniosku o ponowne
rozpatrzenie sprawy (art. 127 § 3 KPA). Załatwienie w postępowaniu administracyjnym wniosku o ponowne
rozpoznanie sprawy merytoryczną decyzją w sytuacji, gdy upłynął termin wniesienia tego środka zaskarżenia,
stanowi rażące naruszenie art. 127 § 3 in fine w związku z art. 129 § 2 KPA oraz art. 16 § 1 KPA. Zgodnie z art. 126
KPA przepisy art. 156–159 KPA stosuje się odpowiednio do postanowień, od których przysługuje zażalenie
oraz do postanowień określonych w art. 134 KPA, z tym że zamiast decyzji, o której mowa w art. 158 § 1 KPA,
wydaje się postanowienie. Oznacza to, że rozpoznanie przez organ odwoławczy zażalenia na postanowienie –
wniesionego przez stronę po terminie – dotknięte jest rażącym naruszeniem prawa.
Rozstrzygnięcie WSA w Lublinie
W konsekwencji powyższego stanowiska, WSA w Lublinie - na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 PostAdmU - stwierdził
nieważność zaskarżonego postanowienia SKO. Takie rozstrzygnięcie powoduje, że SKO zobowiązane jest
rozpoznać zażalenie Skarżącego, z zastrzeżeniem, że wniesione zostało ono po terminie.

Komentarz
KPA przewiduje szereg środków zaskarżenia, które przysługują stronie postępowania administracyjnego
w konkretnie wskazanych w przepisach sytuacjach, wśród których wymienić należy: odwołanie, wniosek o ponowne
rozpatrzenie sprawy czy zażalenie. Jednocześnie KPA reguluje w najszerszy sposób tryb, zasady, terminy
i konsekwencje wniesienia odwołania, odsyłając - w przypadku pozostałych środków zaskarżenia - właśnie do tych
regulacji dotyczących odwołania. Takie odesłanie obowiązuje także w stosunku do zażalenia przysługującego
w przypadku niektórych postanowień. Na tę relację przepisów i jej konsekwencje dla bytu prawnego rozstrzygnięcia
zwrócił uwagę WSA w Lublinie na gruncie rozpatrywanego w analizowanym wyroku stanu faktycznego i prawnego.

Wyrok WSA w Lublinie z 7.7.2021 r., I SA/Lu 150/21

KPA przewiduje szereg środków zaskarżenia, które przysługują stronie postępowania administracyjnego w konkretnie wskazanych w przepisach sytuacjach. Wyrok WSA w Lublinie z 7.7.2021 r., I SA/Lu 150/21.