Wpis na listę radców prawnych bez odbycia aplikacji radcowskiej

Pojęcie „zajmowanie stanowiska aplikanta sądowego” warunkujące wpis na listę radców prawnych bez odbycia aplikacji radcowskiej odnosi się do posiadania przez daną osobę statusu aplikanta sądowego, tj. osoby wpisanej na listę aplikantów, niezawieszonej w prawach i obowiązkach aplikanta, a nie do okresu faktycznego wykonywania czynności aplikanckich. Sprawa dotyczyła odmowy wpisu na listę radców prawnych kandydatki, która legitymowała się ponad 3-letnim okresem zajmowania stanowiska aplikanta sądowego. Decyzje różnych organów i interpretacje prawa dotyczące wymagań i interpretacji pojęcia „zajmowanie stanowiska aplikanta sądowego” zostały poddane analizie prawniczej, w tym aspektów formalnych i faktycznych dotyczących odbywania aplikacji sędziowskiej.

Tematyka: radcy prawni, aplikacja sądowa, aplikacja radcowska, egzamin sędziowski, stanowisko aplikanta sądowego, NSA, interpretacja prawa, wpis na listę radców prawnych

Pojęcie „zajmowanie stanowiska aplikanta sądowego” warunkujące wpis na listę radców prawnych bez odbycia aplikacji radcowskiej odnosi się do posiadania przez daną osobę statusu aplikanta sądowego, tj. osoby wpisanej na listę aplikantów, niezawieszonej w prawach i obowiązkach aplikanta, a nie do okresu faktycznego wykonywania czynności aplikanckich. Sprawa dotyczyła odmowy wpisu na listę radców prawnych kandydatki, która legitymowała się ponad 3-letnim okresem zajmowania stanowiska aplikanta sądowego. Decyzje różnych organów i interpretacje prawa dotyczące wymagań i interpretacji pojęcia „zajmowanie stanowiska aplikanta sądowego” zostały poddane analizie prawniczej, w tym aspektów formalnych i faktycznych dotyczących odbywania aplikacji sędziowskiej.

 

Pojęcie „zajmowanie stanowiska aplikanta sądowego” warunkujące wpis na listę radców prawnych bez
odbycia aplikacji radcowskiej odnosi się do posiadania przez daną osobą statusu aplikanta sądowego, tj.
osoby wpisanej na listę aplikantów, niezawieszonej w prawach i obowiązkach aplikanta, a nie do okresu
faktycznego wykonywania czynności aplikanckich – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Postępowanie przed organami
K.G. wystąpiła do Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. o dokonanie wpisu na listę radców prawnych,
wskazując, że zdała egzamin sędziowski i legitymuje się ponad 3-letnim okresem zajmowania w ciągu 5 lat przed
złożeniem wniosku o wpis na listę radców prawnych – stanowiska aplikanta sądowego w rozumieniu art. 25 ust. 1 pkt
4 lit. a ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 233 ze zm., dalej: RadPrU16). Kandydatka
wyjaśniła, że odbyła 12-miesięczną aplikację ogólną, a następnie 30-miesięczne szkolenie na aplikacji sędziowskiej,
jednak po zdanym egzaminie sędziowskim nie podjęła zatrudnienia na stanowisku referendarza sądowego w ramach
18-miesięcznego stażu włączonego do okresu aplikacji sędziowskiej, gdyż nie zaoferowano jej stanowiska w sądzie
w miejscu gdzie mieszka i jest zameldowana.
Rada OIRP w W. odmówiła wpisu wnioskodawczyni na listę radców prawnych uznając, że faktycznie zajmowała
stanowisko aplikanta aplikacji sędziowskiej jedynie przez 2,5 roku, bowiem okresu, w którym pomimo posiadania
statusu aplikanta aplikacji sędziowskiej nie odbywała zajęć szkoleniowych ani też nie była zatrudniona na stanowisku
referendarza, nie można zaliczyć do wymaganego przez RadPrU16 czasu zajmowania stanowiska aplikanta
sądowego. Do okresu tego organ nie zaliczył również czasu zajmowania stanowiska aplikanta aplikacji ogólnej.
Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych utrzymało w mocy zaskarżoną uchwałę potwierdzając, że wykładni art.
25 ust. 1 pkt 4 lit. a RadPrU16 należy dokonać w powiązaniu z celem odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia
egzaminu radcowskiego, jakim jest przygotowanie aplikanta do należytego i samodzielnego wykonywania zawodu
radcy prawnego. Przepis ten, jako wyjątek od wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu
radcowskiego, nie powinien być interpretowany rozszerzająco. Również Minister Sprawiedliwości uznał, że okres
zajmowania stanowiska aplikanta sądowego w art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. a RadPrU16 odnosi się do faktycznego, a nie
tylko formalnego czasu pozostawania na danym stanowisku i rzeczywistego wykonywania funkcji z nim związanych.
Takie jest ratio legis ustawy, której celem było określenie wymogów odpowiedniej praktyki, pozwalającej na
samodzielne wykonywanie zawodu radcy prawnego. Organ stwierdził, że do tak rozumianej praktyki nie można
zaliczyć okresu samego posiadania statusu aplikanta aplikacji sędziowskiej, bez pełnienia obowiązków z niego
wynikających, a tym samym bez nabywania niezbędnego doświadczenia.
Stanowisko Sądu I instancji
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę K.G. Jak wyjaśniono, zgodnie z przepisami
obowiązującymi w czasie odbywania przez skarżącą aplikacji, warunkiem koniecznym do odbycia aplikacji
sędziowskiej było ukończenie aplikacji ogólnej, jednak stanowiła ona odrębny rodzaj szkolenia i w żaden sposób nie
może być zaliczona do aplikacji sędziowskiej. W ocenie Sądu okres zajmowania stanowiska aplikanta sądowego
odnosi się do faktycznego czasu pozostawania na stanowisku aplikanta, gdyż chodzi tu o nabycie odpowiedniej
praktyki zawodowej do wykonywania zawodu radcy prawnego, do którego to zawodu dochodzi się w sposób
wyjątkowy bez odbycia aplikacji radcowskiej i zdania egzaminu radcowskiego.
NSA – wykładnia pojęcia „zajmowanie stanowiska aplikanta sądowego”
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok Sądu I instancji i zaskarżoną decyzję stwierdzając, że pojęcie
„zajmowanie stanowiska aplikanta sądowego” w rozumieniu art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. a RadPrU16, oznacza
posiadanie przez daną osobą statusu aplikanta sądowego, bowiem zajmowanie stanowiska to okres służby,
a nie okres rzeczywistej pracy. Taką interpretację potwierdza dodatkowo art. 25 ust. 1 pkt 4b RadPrU16, w którym
użyto sformułowania „wykonywanie czynności”. Skoro ustawodawca posługuje się dwoma różnymi określeniami, to
oznacza, że mają one różną treść. Nie ma zatem podstaw prawnych dla sformułowania tezy, że użyte w art. 25 ust. 1
pkt 4 lit. a RadPrU16 pojęcie „zajmowania stanowiska" odnosi się wyłącznie do okresu faktycznego wykonywania
czynności aplikanckich.
NSA stwierdził też, że w dwuetapowym modelu kształcenia przygotowującego do zawodu sędziego,
szkolenie które odbywała skarżąca rozpoczynała aplikacja ogólna, a następnie było ono kontynuowane
w ramach aplikacji sędziowskiej. Szkolenie na aplikacji ogólnej i na aplikacji sędziowskiej obejmuje
kształcenie teoretyczne i praktyczne, a nabyte w jego trakcie wiedza i umiejętności praktyczne są
weryfikowane w ramach jednego egzaminu zawodowego – sędziowskiego, przeprowadzanego na



zakończenie tego dwuetapowego szkolenia. Pojęcie „aplikacja sądowa” oznacza aplikację przygotowującą
do zawodu sędziego, zaś w dwuetapowym modelu aplikacja sędziowska nie ma samodzielnego charakteru.
W rezultacie nie można pojęcia „aplikanta sądowego” identyfikować z „aplikantem aplikacji sędziowskiej”,
odnoszącym się do osoby odbywającej drugi etap szkolenia przygotowującego do zawodu sędziego. Dlatego
za pozbawione podstaw prawnych NSA uznał stanowisko Sądu I instancji, że celem aplikacji ogólnej nie jest
przygotowanie do zawodu sędziego i w konsekwencji pogląd, że okresu aplikacji ogólnej nie wlicza się do okresu
zajmowania stanowiska „aplikanta sądowego”, o którym mowa w art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. a RadPrU16.
Wyrok NSA z 10.6.2021 r., II GSK 1203/18, 








 

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił decyzje organów niższej instancji, stwierdzając, że pojęcie „zajmowanie stanowiska aplikanta sądowego” odnosi się do posiadania statusu aplikanta sądowego, a nie tylko do faktycznego wykonywania czynności aplikanckich. NSA podkreślił, że rozumienie tego pojęcia musi być powiązane z celem odbycia aplikacji radcowskiej i zdania egzaminu radcowskiego. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla interpretacji i stosowania przepisów dotyczących wpisu na listę radców prawnych bez odbycia aplikacji radcowskiej.