Możliwość dokonania różnej wykładni przepisów wyklucza rażące naruszenie prawa

Rażące naruszenie prawa występuje tylko w przypadku oczywistego sprzeciwu decyzji z treścią normy prawnej. Wykładnia przepisów prawa materialnego musi być klarowna, aby nie dopuścić do takiego naruszenia. W publikacji omówiono stanowisko NSA w kontekście wykładni przepisów i decyzji organów administracyjnych dotyczących przyłączenia nieruchomości do sieci kanalizacyjnej. Przedstawiono również kluczowe argumenty dotyczące interpretacji art. 5 ust. 1 CzystGmU oraz konsekwencje błędnej wykładni przepisów prawa.

Tematyka: rażące naruszenie prawa, wykładnia przepisów, art. 5 ust. 1 CzystGmU, przyłączenie do sieci kanalizacyjnej, decyzja organu administracyjnego, skarga kasacyjna, stanowisko NSA

O rażącym naruszeniu prawa można mówić tylko wówczas, gdy podjęte rozstrzygnięcie jest w sposób
oczywisty sprzeczne z treścią niebudzącej wątpliwości i mającej zastosowanie w danej sprawie normy
prawnej. Natomiast nie można mówić o rażącym naruszeniu prawa w przypadku zastosowania jednego
z możliwych do zastosowania wariantów wykładni danego przepisu. W sytuacji, gdy dany przepis może być
w różny sposób interpretowany nie można mówić, że ma treść niebudzącą żadnych wątpliwości. Cechą
rażącego naruszenia prawa jest, że treść decyzji pozostaje w wyraźniej i oczywistej sprzeczności z treścią
przepisu, a więc istnienie tej sprzeczności można ustalić przez proste ich zestawienie. Do zakresu
kwalifikowanego naruszenia prawa nie należy więc naruszenie będące wynikiem wadliwej wykładni przepisu
prawa materialnego.
Stan faktyczny
Z ustaleń faktycznych w sprawie wynika, że Burmistrz nakazał Skarżącemu przyłączenie nieruchomości do istniejącej
sieci kanalizacyjnejw terminie do 29.4.2016 r. Jako podstawę decyzji organ wskazał art. 5 ust. 7 w zw. z art. 5 ust. 1
pkt 2 ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 888; dalej:
CzystGmU).
Skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności decyzji Burmistrza, twierdząc, że decyzja została wydana bez podstawy
prawnej i z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 § 1 pkt 2 KPA).
SKO w Tarnowie odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji Burmistrza.
WSA w Krakowie z kolei uchylił zaskarżoną decyzję SKO w Tarnowie w zakresie, w którym odmówiono stwierdzenia
nieważności decyzji Burmistrza w części dotyczącej wyznaczenia terminu wykonania obowiązku (pkt I wyroku).
W pozostałej części Sąd I instancji oddalił skargę (pkt II wyroku).
W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 CzystGmU w gminach, właściciele
nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci
kanalizacyjnej lub w przypadku, gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona,
wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię
ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych. Przyłączenie nieruchomości do sieci
kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków
spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych. W ocenie Sądu I instancji, kluczowe znaczenie dla
rozstrzygnięcia sprawy ma sformułowanie: „przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe,
jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone
w przepisach odrębnych”. Wynika z tego, że jeżeli w dacie, w której istnieje możliwość podłączenia nieruchomości do
sieci, nieruchomość ta zaopatrzona jest w legalnie działającą przydomową oczyszczalnię ścieków, jej właściciel
zwolniony jest z obowiązku podłączenia nieruchomości do sieci. W rozpoznawanej sprawie taka sytuacja nie miała
miejsca. Nieruchomość skarżącego, po udostępnieniu sieci do podłączenia nie była wyposażona w tego rodzaju
oczyszczalnię.
Oczyszczalnia nie tylko jeśli nie ma sieci kanalizacyjnej
Zdaniem Sądu I instancji, prezentowane przez skarżącego stanowisko, według którego z cytowanego wyżej przepisu
wynika nieograniczone w czasie uprawnienie właściciela nieruchomości do wyboru jednego z dwóch równoważnych
rozwiązań (podłączenia do sieci albo przydomowej oczyszczalni) stanowi „wynik szczególnej wykładni przepisu”.
Skarżący dostrzega, że „sformułowanie powołanego przepisu może sugerować, iż zwolnienie to obowiązuje, jeżeli
przydomowa oczyszczalnia ścieków już została wybudowana”, ale „wykładnia uwzględniająca nie tylko reguły
gramatyczne wykładni takiego rozumowania nie uzasadnia”.
Ponadto Sąd I instancji wskazał, że w dacie wydania decyzji Burmistrza nie było przepisu uprawniającego do
oznaczenia terminu wykonania obowiązku. W tym zakresie odmowa stwierdzenia nieważności decyzji Wójta Gminy
nie była prawidłowa.
Skarżący wniósł skargę kasacyjną od powyższego wyroku w części obejmującej oddalenie skargi (pkt II wyroku)
i zarzucił naruszenie prawa materialnego, m.in. w zakresie art. 5 ust. 1 pkt 2 CzystGmU przez błędną wykładnię,

a w konsekwencji niewłaściwe (błędne) zastosowanie do ustalonego w sprawie stanu faktycznego. Polegało to na
przyjęciu, że wyposażenie nieruchomości w przydomową oczyszczalnię ścieków jest dopuszczalne tylko, gdy nie
została jeszcze wybudowana sieć kanalizacyjna.
Stanowisko NSA
NSA skargę kasacyjną oddalił.
NSA wskazał, że wyeliminowanie ostatecznej decyzji z obrotu prawnego w tym nadzwyczajnym trybie postępowania
jest wyjątkiem od zasady trwałości czasowej rozstrzygnięć ostatecznych. Wyjątek ten nie powinien podlegać wykładni
rozszerzającej (por. wyrok NSA z 16.6.2020 r., II OSK 3745/19,
). Oznacza to, że o rażącym naruszeniu
prawa można mówić tylko wówczas, gdy podjęte rozstrzygnięcie jest w sposób oczywisty sprzeczne z treścią
niebudzącej wątpliwości i mającej zastosowanie w danej sprawie normy prawnej. Natomiast nie można mówić
o rażącym naruszeniu prawa w przypadku zastosowania jednego z możliwych do zastosowania wariantów wykładni
danego przepisu. W sytuacji, gdy dany przepis może być w różny sposób interpretowany nie można mówić, że ma
treść niebudzącą żadnych wątpliwości (por. wyrok NSA z 13.11.2019 r., I OSK 713/18,
). Cechą rażącego
naruszenia prawa jest, że treść decyzji pozostaje w wyraźniej i oczywistej sprzeczności z treścią przepisu, a więc
istnienie tej sprzeczności można ustalić przez proste ich zestawienie (por. wyrok NSA z 24.7.2020 r., I GSK 481/18,
). Do zakresu kwalifikowanego naruszenia prawa nie należy więc naruszenie będące wynikiem wadliwej
wykładni przepisu prawa materialnego.
Sąd wskazał, że zarzut naruszenia art. 5 ust. 1 CzystGmU w gminach został bowiem oparty na przesłance błędnej
wykładni, przy czym zarówno stanowisko organu wyrażone w tym zakresie i zaakceptowane przez Sąd I instancji, jak
i stanowisko prezentowane w innych orzeczeniach sądów administracyjnych powołanych zarówno przez Skarżącego,
jak i Sąd I instancji, dowodzą jednoznacznie, że norma ta budziła wątpliwości interpretacyjne. Rozstrzygnięcie tych
wątpliwości nie ma zasadniczego znaczenia w tej sprawie, ponieważ przedmiotem skargi do Sądu I instancji nie była
decyzja nakładająca określony obowiązek na podstawie art. 5 ust. 1 CzystGmU, ale decyzja odmawiająca
stwierdzenia nieważności decyzji nakładającej ten obowiązek. Ma to zasadniczy wpływ na kierunek kontroli tego
rodzaju decyzji wydanej w nadzwyczajnym trybie postępowania administracyjnego, o czym prawidłowo orzekł Sąd
I instancji. Uzasadnienie skargi kasacyjnej nie prowadzi do wniosku, że w kwestionowanym w tej sprawie zakresie,
wykładnia art. 5 ust. 1 CzystGmU jest jednoznaczna i niebudząca wątpliwości. Wykluczało to stwierdzenie
nieważności decyzja Burmistrza w oparciu o przesłankę rażącego naruszenia tego przepisu. Nie można było również
stwierdzić, że decyzja Burmistrza została wydana bez podstawy prawnej, ponieważ podstawę tę stanowił art. 5 ust. 1
CzystGmU.

Komentarz
Stanowisko wyrażone przez NSA nie jest nowym stanowiskiem w sprawie przesłanki rażącego naruszenia prawa jak
podstawy stwierdzenia nieważności decyzji. Z orzeczenia wynika jasno i czytelnie to, że jeśli możliwe jest dokonanie
różnej wykładni przepisów prawa materialnego, które mają zastosowanie przy rozstrzyganiu sprawy, to nie może być
mowy o naruszeniu prawa w sposób rażący, jeżeli okazałoby później (po uostatecznieniu się decyzji), że dokonana
wykładnia jest niewłaściwa. Zasada trwałości decyzji powoduje, że dopuszczalne jest pozostawienie w obrocie
prawnym decyzji wadliwych.

Wyrok NSA z 18.5.2021 r., III OSK 423/21,

Wyrok NSA potwierdza, że rażące naruszenie prawa jest możliwe tylko przy jasno sprzecznej decyzji z treścią normy prawnej. Decyzja organu administracyjnego nie może być uznana za rażące naruszenie prawa jedynie z powodu błędnej wykładni przepisu. Publikacja analizuje skargę kasacyjną oraz stanowisko NSA w kontekście trwałości decyzji i konsekwencji wadliwej wykładni przepisów prawa materialnego.