Przedawnienie roszczenia w prawie administracyjnym

Roszczenie odszkodowawcze na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie ulega przedawnieniu i może być dochodzone w każdym czasie. Procedura administracyjna nie dopuszcza zarzutu przedawnienia roszczenia, a przedawnienie jest możliwe tylko gdy przepis to wyraźnie stanowi. Przeprowadzając analizę dotyczącą odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości, organy administracyjne zwracają uwagę na zgodność z obowiązującymi przepisami oraz na konieczność wypłaty odszkodowania także spadkobiercom.

Tematyka: przedawnienie roszczenia, odszkodowanie, prawo administracyjne, wywłaszczenie, spadkobiercy, Naczelny Sąd Administracyjny, GospNierU

Roszczenie odszkodowawcze na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie ulega przedawnieniu i może być dochodzone w każdym czasie. Procedura administracyjna nie dopuszcza zarzutu przedawnienia roszczenia, a przedawnienie jest możliwe tylko gdy przepis to wyraźnie stanowi. Przeprowadzając analizę dotyczącą odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości, organy administracyjne zwracają uwagę na zgodność z obowiązującymi przepisami oraz na konieczność wypłaty odszkodowania także spadkobiercom.

Roszczenie odszkodowawcze na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1990 ze zm. dalej: GospNierU) przysługujące właścicielowi
nieruchomości zajętej na cele przesyłu energii elektrycznej, nie ulega przedawnieniu i może być dochodzone
w każdym czasie. W procedurze administracyjnej nie ma możliwości zgłoszenia przez zobowiązanego do
zaspokojenia roszczenia zarzutu przedawnienia roszczenia. Z przedawnieniem roszczenia mamy do
czynienia tylko wówczas, gdy przepis wyraźnie tak stanowi – wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny.
Budowa linii napowietrznej
Wojewoda zobowiązał solidarnie przedsiębiorstwa przesyłowe „E.O.” sp. z o.o. oraz „E.” S.A. do wypłaty
odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości ze względu na przebieg napowietrznej linii wysokiego
napięcia w łącznej wysokości ponad 205 tys. zł na rzecz kilku współwłaścicieli nieruchomości, którym na dzień
ograniczenia prawa własności przysługiwała współwłasność oraz spadkobiercom nieżyjących współwłaścicieli. Jak
ustalono, w 1975 r. na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z 12.3.1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania
nieruchomości (t.j. Dz.U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64; dalej: WywłNierU58), Przedsiębiorstwu Państwowemu Zakłady
Energetyczne zezwolono na tymczasowe zajęcie terenów stanowiących własność prywatną, leżących w pasie
budowy zaprojektowanej linii napowietrznej, zaznaczając, że właścicielom zajętych nieruchomości należy się od
Zakładu Energetycznego odszkodowanie za straty spowodowane budową linii. Podstawą dochodzonego roszczenia
jest art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1990; dalej:
GospNierU), który zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ma zastosowanie także do stanów faktycznych powstałych
przed wejściem w życie GospNierU, czyli do sytuacji polegających na odjęciu, przejęciu lub ograniczeniu prawa
własności bez ustalenia należnego odszkodowania (zob. wyrok NSA z 6.3.2012 r., I OSK 397/11, 
). Organ
stwierdził, że z akt sprawy nie wynika, iż ówczesnym właścicielom nieruchomości zostało wcześniej ustalone lub
wypłacone odszkodowanie za ograniczenie prawa własności. Za niezasadny uznano argument przedsiębiorstw
przesyłowych o przedawnieniu roszczenia o odszkodowanie przysługującego stronom, bowiem w tym zakresie nie
mają zastosowania przepisy KC.
Roszczenie o odszkodowanie przechodzi na spadkobierców
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargi „E.O.” sp. z o.o. oraz „E.” S.A. niepodzielając zarzutów,
że odszkodowanie, o którym mowa w art. 129 ust. 5 pkt 3 GospNierU, jest odszkodowaniem należnym tylko
podmiotowi wywłaszczonemu i nie przechodzi na następców syngularnych ani uniwersalnych. Zdaniem Sądu,
z całokształtu przepisów regulujących instytucję wywłaszczenia wynika, że dopuszczalnym jest przyznawanie
odszkodowania nie tylko osobie bezpośrednio wywłaszczonej, ale także jej spadkobiercom. Jak podkreślono,
standardy i kierunki interpretacji przepisów, na mocy których władza państwowa uprawniona jest do ingerencji
w prawa właścicieli nieruchomości wyznaczają przepisy Konstytucji, które w sposób szczególny chronią własność
i dziedziczenie, natomiast wywłaszczenie jest jedynie „dopuszczalne”. W przepisach GospNierU traktuje się na równi
osobę, która była właścicielem nieruchomości w momencie jej wywłaszczenia, jak i jej spadkobierców, co wynika
m.in. z instytucji złożenia odszkodowania do depozytu sądowego. W ocenie Sądu, skoro w sytuacji, gdy w momencie
wypłaty odszkodowania nie ustalono jeszcze spadkobierców, odszkodowanie i tak podlega wypłacie (choć do
depozytu sądowego), to tym bardziej należy wypłacić odszkodowanie bezpośrednio spadkobiercom, jeśli zostali już
oni ustaleni. WSA w Poznaniu odnosząc się do zarzutu, że roszczenie o odszkodowanie przedawniło się na
zasadach określonych w KC wyjaśnił, że w prawie publicznym, co do zasady, nie można mówić o przedawnieniu,
chyba że przepis wyraźnie tak stanowi. Art. 36 WywłNierU58 jedynie w ust. 2 przewiduje przedawnienie roszczenia,
ale dla roszczeń odszkodowawczych dotyczących strat w zasiewach, uprawach i plonach, co oznacza, że pozostałe
roszczenia wynikające z przeprowadzenia przewodów na nieruchomości nie są objęte przedawnieniem.
Przedawnienie w prawie administracyjnym
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne przedsiębiorstw przesyłowych. W uzasadnieniu
wyroku wyjaśniono, że roszczenie o ustalenie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość nie ma
charakteru roszczenia obciążającego nieruchomość, dlatego na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 3 GospNierU
z żądaniem ustalenia odszkodowania może wystąpić podmiot wywłaszczony oraz spadkobiercy
wywłaszczonego, lecz nie mogą wystąpić aktualni właściciele nieruchomości, którzy prawo własności nabyli
w drodze czynności prawnej (zob. uchwała NSA [7] z 22.2.2021 r., I OPS 1/20, 
). Odnosząc się do zarzutu
naruszenia art. 118 KC, NSA podkreślił, że odszkodowanie ustalane na drodze administracyjnej nie podlega
przedawnieniu, chyba że przepis prawa wyraźnie tak stanowi. Jednak ani w ustawach gruntowych z 1958 r. i z 1985
r., ani w obecnie obowiązującej GospNierU takiego ogólnego przepisu nie zamieszczono. Oznacza to, że nawet jeśli



sama instytucja odszkodowania ma charakter cywilny i generalnie roszczenie odszkodowawcze podlega rygorom
zawartym w przepisach art. 117–125 KC, to jednak w sytuacji, gdy jest ono ustalane w postępowaniu
administracyjnym, te zasady nie obowiązują, gdyż brak jest stosownej regulacji prawnej. W uzasadnieniu wyroku
wyjaśniono, ze istotą przedawnienia cywilnego jest występujące po upływie określonego ustawowo czasu osłabienie
ochrony uprawnionego z prawa podmiotowego, polegające na tym, że choć zachowuje on możliwość dochodzenia
swego roszczenia przed sądem lub innym właściwym organem, to musi się liczyć z wyłączeniem jego zasądzenia
i w konsekwencji przymusowej realizacji, jeśli strona przeciwna zasadnie wskaże na upływ czasu, w którym
dochodzenie roszczenia było możliwe. Procedura administracyjna jest procedurą odrębną od procedury
cywilnej i nie przewiduje możliwości podniesienia zarzutu przedawnienia. Wszelkie kwestie związane ze
sposobem ustalenia wysokości odszkodowanie zostały wyczerpująco unormowane w Rozdziale V Działu III
GospNierU, gdzie nie przewidziano żadnego odesłania do odpowiedniego stosowania przepisów KC. Z tego
względu należy uznać, że roszczenie odszkodowawcze, przysługujące właścicielowi nieruchomości zajętej
na cele przesyłu energii elektrycznej nie uległo przedawnieniu.
Wyrok NSA z 25.6.2021 r., I OSK 1149/20, 








Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że roszczenie o ustalenie odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości nie podlega przedawnieniu w prawie administracyjnym. W procedurze administracyjnej nie ma możliwości podniesienia zarzutu przedawnienia roszczenia o odszkodowanie. Standardy interpretacji przepisów dotyczących wywłaszczeń uwzględniają także spadkobierców jako beneficjentów odszkodowania.