Postanowienie Prezydenta RP w przedmiocie nadania tytułu profesora jest aktem z zakresu administracji publicznej

Postanowienie Prezydenta RP w sprawie nadania tytułu profesora jest analizowane pod kątem jego charakteru jako aktu z zakresu administracji publicznej. NSA rozpatruje kwestię kompetencji Prezydenta RP i zgodności jego działań z normami konstytucyjnymi oraz prawnymi regulującymi nadawanie tytułów naukowych.

Tematyka: Postanowienie Prezydenta RP, tytuł profesora, administracja publiczna, NSA, konstytucyjne kompetencje, nadawanie tytułów naukowych, kontrola sądowa, interpretacja prawa

Przyjmując, że z art. 25 ustawy z 14.3.2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach
i tytule w zakresie sztuki wynika uprawnienie procesowe jednostki do żądania wydania przez Prezydenta RP
postanowienia rozstrzygającego w sprawie złożonego wniosku o nadanie tytułu profesora, w tej sprawie
postanowienie Prezydenta RP spełnia wszelkie wymogi aktu z zakresu administracji publicznej, o którym
mowa w art. 3 § 2 pkt 4 PostAdmU.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną A.B. na postanowienie WSA w Warszawie z 27.5.2020 r., II SAB/Wa 810/19,
odrzucające skargę na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
w przedmiocie nadania tytułu profesora i postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do
ponownego rozpoznania WSA w Warszawie.
WSA na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
(t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej: PostAdmU) odrzucił skargę A.B. na przewlekłe prowadzenie
postępowania przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w przedmiocie nadania tytułu profesora.
W uzasadnieniu WSA wskazał, że skarga na przewlekłość prowadzenia postępowania przez Prezydenta RP nie
należy do żadnego z przypadków określonych w art. 3 § 2 pkt 8 i 9 PostAdmU. W ocenie Sądu Wojewódzkiego, sądy
administracyjne są właściwe wyłącznie do rozpatrywania skarg w sprawach określonych w przepisach art. 3
PostAdmU. Tymczasem Prezydent RP w rozpatrywanej sprawie nie pełni roli organu administracji, a wyłącznie
przedstawiciela władzy wykonawczej, w odniesieniu do którego można mówić o wykonywaniu czynności urzędowych
na podstawie przepisów konstytucyjnych. Przepisy te posiadają swoją specyfikę i działanie w ich oparciu nie może
zostać zaklasyfikowane jako funkcjonowanie organu administracji w oparciu o typowe dla administracji formy
działania.
W ocenie WSA w Warszawie nie można natomiast stwierdzić, że w sprawie nadania tytułu profesora Prezydent RP
wykonuje zadania z zakresu administracji publicznej.
Skarżący wniósł skargę kasacyjną, kwestionując przede wszystkim podstawy odrzucenia skargi.
Orzeczenie NSA
NSA w zakresie merytorycznej oceny skargi kasacyjnej, stwierdził, że zawiera ona usprawiedliwione podstawy.
W rozpoznawanej sprawie istota sporu wymaga rozważenia, czy Prezydent RP, podejmując rozstrzygnięcie
w indywidualnej sprawie nadania tytułu profesora, dokonuje aktu lub czynności z zakresu administracji publicznej, czy
też realizuje swoje konstytucyjne kompetencje niemające charakteru takiego aktu lub czynności.
Dopuszczalność skargi na bezczynność albo przewlekłe prowadzenie postępowania (art. 3 § 2 pkt 8 i 9 PostAdmU)
jest bowiem pochodną dopuszczalności skargi na decyzję, postanowienie albo inny akt lub czynność z zakresu
administracji publicznej (art. 3 § 2 pkt 1–4 PostAdmU). Dopiero zatem ustalenie, czy postanowienie Prezydenta RP
w przedmiocie nadania albo odmowy nadania tytułu profesora podlega kognicji sądu administracyjnego, przesądza
o możliwości zainicjowania postępowania sądowoadministracyjnego w przedmiocie bezczynności albo przewlekłego
prowadzenia postępowania w tej sprawie. Skarżący kasacyjnie, wskazując na administracyjny charakter sprawy
w przedmiocie nadania tytułu profesora, twierdzi, że postanowienie Prezydenta RP jest innym aktem z zakresu
administracji publicznej, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4 PostAdmU.
Natomiast z odpowiedzi na skargę kasacyjną zasadniczo wynika, że w ocenie Prezydenta RP omawiane
postanowienie stanowi realizację norm konstytucyjnych, a nie administracyjnoprawnych, co przemawia za uznaniem,
iż w tej sprawie Prezydent RP nie występuje ani jako organ administracji publicznej w ujęciu ustrojowym, ani też
w ujęciu funkcjonalnym.
W ocenie NSA punktem wyjścia do dalszych rozważań jest zatem odpowiedź na pytanie, czy Prezydent RP
podejmuje, w sprawach w przedmiocie nadania tytułu profesora, akty lub czynności z zakresu administracji
publicznej. Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 4 PostAdmU, kontrola działalności administracji publicznej przez sądy
administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na inne niż określone w pkt 1–3 akty lub czynności z zakresu
administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem aktów

lub czynności podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w KPA, postępowań określonych
w działach IV, V i VI OrdPU, postępowań, o których mowa w dziale V w rozdziale 1 ustawy z 16.11.2016 r. o Krajowej
Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 422, dalej: KASU), oraz postępowań, do których mają zastosowanie
przepisy powołanych ustaw.
Zasadnicze cechy innego aktu lub czynności z zakresu administracji publicznej wyjaśnił NSA w uchwale z 3.9.2013
r., I OPS 2/13,
.
Prezydent RP
Pozycję Prezydenta RP przede wszystkim określają przepisy Konstytucji RP m.in. art. 10 i art. 126. Swoje zadania
wykonuje on w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.
Prezydent RP nie jest podmiotem wchodzącym w skład systemu organizacyjnego administracji publicznej.
Prezydent RP nie jest organem administracji w ujęciu ustrojowym (np. postanowienie NSA z 7.12.2017 r., I OSK
858/17,
), może jednak w określonych sytuacjach pełnić rolę organu administracji w ujęciu funkcjonalnym (np.
postanowienie NSA z 30.9.2020 r., II GSK 295/20,
).
Sama działalność administracji publicznej to bezpośrednia, praktyczna realizacja zadań państwa przez powołane do
tego organy państwa, zgodnie z przepisami prawa materialnego, które normują treść zadań państwa a w następstwie
konsekwencje prawne dla stosunków prawnych, bądź przez ich kształtowanie z mocy prawa bądź jako podstawy
władczej indywidualizacji w przewidzianej w przepisach prawa materialnego formie. Działalność administracji
publicznej jest to zatem bezpośrednie, praktyczne realizowanie zadań państwa przez kształtowanie stosunków
prawnych w określonych dziedzinach życia społecznego, zgodnie z treścią wyznaczoną w normach materialnego
prawa administracyjnego.
Prezydent RP mógłby zatem zostać uznany za organ administracji w ujęciu funkcjonalnym wówczas, gdyby stosował
przepisy prawa administracyjnego, indywidualizując prawo materialne i kształtując stosunki prawne. O organie
administracji w znaczeniu funkcjonalnym można mówić w przypadku, gdy organ niebędący organem
administracyjnym w znaczeniu ustrojowym będzie kompetentny do podjęcia decyzji stosowania materialnego prawa
administracyjnego i ustanowienia nią normy indywidualnej.
Zdaniem NSA, Prezydent RP podejmując postanowienie w przedmiocie nadania tytułu profesora, powinien
zostać zakwalifikowany jako organ administracji w rozumieniu funkcjonalnym. Wskazuje na to analiza
postanowień ustawy zasadniczej i rozwiązań prawnych przyjętych na gruncie ustawy o stopniach naukowych i tytule
naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki. Kwestią przesądzającą dla ustalenia, czy Prezydent RP jest
organem w znaczeniu funkcjonalnym, jest uznanie, że stosuje on prawo administracyjne i wpływa wiążąco na
sytuację prawną jednostki.
Sprawa nadania tytułu profesora na gruncie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach
i tytule w zakresie sztuki jest sprawą indywidualną z zakresu stosowania prawa administracyjnego (sprawą
administracyjną). W opozycji do sprawy powołania sędziego, będącej sprawą ustrojową i nienormowaną w prawie
administracyjnym, kwestie nadania tytułu profesora uregulowane są przepisami ustawy z 14.3.2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (dziś już akt nieobowiązujący, t.j. Dz.U. z 2017
r. poz. 1789 ze zm., zastąpiony ustawą – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 478 ze zm.,
dalej: PrSzkolWyżN). Ustawa ta w art. 25 – art. 28 (obecnie: art. 178 ust. 4 PrSzkolWyżN określa m.in. wymagania
niezbędne do uzyskania tytułu naukowego profesora oraz tryb postępowania w tych sprawach. Nadanie tytułu
profesora samo w sobie rozstrzyga o uprawnieniach indywidualnej osoby w konkretnej sprawie. Z jednej strony tytuł
ten jest „certyfikatem kwalifikacyjnym stwarzającym (...) wzruszalne domniemanie, że jego posiadacz ma szczególne
kwalifikacje do powadzenia rzetelnych i wiarygodnych badań naukowych w określonym (...) fragmencie wiedzy”,
z drugiej strony stanowiąc jednocześnie dobro osobiste posiadacza. Z tego względu postanowienie Prezydenta RP
o nadaniu tytułu profesora, jak wskazuje się w nauce prawa administracyjnego, jest władczym rozstrzygnięciem
sprawy indywidualnej danej jednostki. Kwestia nadania tytułu profesora władczo ingeruję w sytuację prawną w sferze
zewnętrznej, tj. wobec jednostki niewchodzącej w skład aparatu administracji. Na gruncie prawa procesowego
uprawnienia jednostki chroni art. 29 ust. 1 ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule
w zakresie sztuki, stanowiąc, że w postępowaniu dotyczącym nadania tytułu profesora w zakresie nieuregulowanym
w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy KPA.

Komentarz
Omawiane orzeczenie ma oczywiście znaczenia także dla obecnej regulacji prawnej, tj. art. 178 ust. 4 PrSzkolWyżN.
Zgodnie z tym przepisem tytuł profesora nadaje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
NSA wskazuje na podstawy kwalifikowania danej sprawy jako sprawy administracyjnej. Kluczowe znaczenie ma to
czy analizowany akt ma charakter władczy. Jak wynika z uzasadnienia orzeczenia: sprawa nadania tytułu profesora
jest sprawą administracyjną bowiem w tego rodzaju sprawie władczo rozstrzyga się o sytuacji prawnej indywidualnej

jednostki w sferze zewnętrznej działania administracji.

Postanowienie NSA z 11.5.2021 r., III OSK 3265/21,

NSA podkreśla, że decyzja Prezydenta RP w sprawie nadania tytułu profesora ma charakter administracyjny, wpływa na sytuację prawną jednostki i podlega kontroli sądowej. Omawiane orzeczenie ma istotne znaczenie dla interpretacji prawa dotyczącego nadawania tytułów naukowych.