Ustalanie zasad strefy płatnego parkowania
Zapis regulaminu Stref Płatnego Parkowania określa, że parkowanie niezgodne z przepisami lub przy braku miejsc parkingowych nie daje podstaw do roszczeń wobec zarządcy drogi. Sprawa dotyczyła ustalenia kompetencji organu do poboru opłat oraz regulacji roszczeń parkujących. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził nieważność uchwały w części dotyczącej poboru opłat i roszczeń. Kwestia ta ma znaczenie dla wielu gmin, które wprowadzają strefy płatnego parkowania.
Tematyka: Strefa płatnego parkowania, regulamin, opłaty, roszczenia, organy samorządu, kompetencje, prawo miejscowe, Wojewódzki Sąd Administracyjny, nieważność uchwały, granice upoważnienia
Zapis regulaminu Stref Płatnego Parkowania określa, że parkowanie niezgodne z przepisami lub przy braku miejsc parkingowych nie daje podstaw do roszczeń wobec zarządcy drogi. Sprawa dotyczyła ustalenia kompetencji organu do poboru opłat oraz regulacji roszczeń parkujących. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził nieważność uchwały w części dotyczącej poboru opłat i roszczeń. Kwestia ta ma znaczenie dla wielu gmin, które wprowadzają strefy płatnego parkowania.
Zapis regulaminu Stref Płatnego Parkowania iż „Parkowanie w SPP niezgodnie z przepisami ustawy Prawo o ruchu drogowym lub w przypadku braku miejsc parkingowych, nie stanowi podstawy do roszczeń wobec zarządcy drogi" wykracza poza ustawowe upoważnienie zawarte w art. 13b ust. 4 pkt 3 DrPublU. Kompetencja do określenia sposobu poboru opłaty nie zawiera bowiem w sobie kompetencji do regulacji roszczeń pozostawiającego pojazd w stosunku do organu. O tym, czy zgłaszane przez dany podmiot roszczenie jest zasadne, władne są orzekać i rozstrzygać sądy powszechne – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie”. Opis stanu faktycznego Rada Miejska podjęła uchwałę w sprawie ustalenia Stref Płatnego Parkowania. Uchwała została podjęta na podstawie przepisów DrPublU. Skarżący zarzucił uchwale istotne naruszenie prawa poprzez przekroczenie delegacji ustawowej wynikającej z przepisów i zastrzeżenie ograniczeń w zakresie roszczeń osób parkujących, poprzez wskazanie, że w razie utraty lub kradzieży karty abonamentowej lub zbycia albo utraty pojazdu przed końcem ważności tej karty, kwota za niewykorzystany okres ważności nie podlega zwrotowi, ani też nie jest wydawany duplikat ww. dokumentu, jak również ograniczeń w zakresie roszczeń osób parkujących, poprzez wskazanie, że parkowanie w SPP niezgodnie z przepisami lub w przypadku braku miejsc parkingowych, nie stanowi podstawy do roszczeń wobec zarządcy drogi. Skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w zakresie § 12 i § 14 zd. 2 Regulaminu Stref Płatnego Parkowania. Stanowisko Organu Organ stanął na stanowisku, że rada gminy określa sposób pobierania opłat, a do sposobu pobierania opłaty oraz do ogółu czynności technicznych pozwalających na opłacenie parkowania w strefie należy także techniczna i organizacyjna strona używania kart abonamentowych – jako formy wniesienia opłaty za parkowanie – w sytuacji kradzieży lub utraty tej karty w inny sposób oraz w razie zbycia lub utraty pojazdu, na którego nr rejestracyjny karta została wydana. Zatem w § 12 uregulowany został jedynie sposób pobierania opłaty. Brak okazania dowodu wniesienia opłaty traktowany jest przez kontrolujących jako brak wniesienia opłaty. W odniesieniu do zarzutu skierowanego wobec § 14 zdanie drugie Regulaminu, organ podniósł, że użytego tam słowa „roszczenie” nie należy utożsamiać z roszczeniem w ujęciu cywilnoprawnym, czyli prawem do żądania na drodze sądowej określonego zachowania lub zaniechania, mających swoje źródło w zdarzeniach prawnych. Stanowisko WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził nieważność uchwały w części, to jest w zakresie § 12 i § 14 zdanie 2 załącznika Nr 2 do uchwały Nr XII/146/2019 Rady Miejskiej w Olkuszu z 26.11.2019 r. Regulamin Stref Płatnego Parkowania w Olkuszu. Na wstępie wskazał, że podstawy nieważności aktu organu gminy określa art. 91 ust. 1 SamGminU, według którego uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. Zgodnie zaś z art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów, na podstawie i w granicach zawartych w ustawie. W demokratycznym państwie prawnym jedną z podstawowych zasad działania organów administracji publicznej jest zasada praworządności, to jest działania tych organów na podstawie i w granicach prawa. Normy prawne muszą określać kompetencje, zadania i tryb postępowania organów administracji publicznej, wyznaczając tym samym granice ich aktywności. Organ stanowiący realizując kompetencje musi zatem ściśle uwzględniać wytyczne zawarte w upoważnieniu, nie może wykraczać poza jego zakres. Zgodnie z przepisami powołanymi jako podstawa prawna podjęcia kwestionowanego aktu, korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania (art. 13 ust. 1 pkt 1). Opłatę, o której mowa w tym przepisie, pobiera się za parkowanie pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym miejscu, w określone dni robocze, w określonych godzinach lub całodobowo (art. 13b ust. 1). Stosownie do art. 13b ust. 3 DrPublU rada gminy (rada miasta) na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zaopiniowany przez organy zarządzające drogami i ruchem na drogach, może ustalić strefę płatnego parkowania. Z kolei zgodnie z art. 13b ust. 4, rada gminy (rada miasta), ustalając strefę płatnego parkowania: ustala wysokość opłaty, może wprowadzić opłaty abonamentowe lub zryczałtowane oraz zerową stawkę opłaty dla niektórych użytkowników drogi oraz określa sposób pobierania opłaty. Odnośnie paragraf 12 Regulaminu Stref Płatnego Parkowania w Olkuszu – w ocenie WSA – nie można się zgodzić z argumentacją organu, który twierdzi, że takie postanowienia stanowią sposób pobierania opłaty, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 DrPublU. Zgodnie z wykładnią Naczelnego Sądu Administracyjnego, ów „sposób”, o którym mówi art. 13b ust. 4 pkt 3, należy rozumieć jako „zasady, formy, ogół czynności technicznych pozwalających na opłacenie parkowania w strefie”. W § 12 Regulaminu nie określono zasad, form ani ogółu czynności technicznych pozwalających na opłacenie parkowania w strefie, ale uregulowano sytuację, do jakiej może dojść już po dokonaniu opłaty. Zapis § 12 Regulaminu nie mieści się w upoważnieniu zawartym w ustawie. Z kolei paragraf 14 zd. 2 także wykracza poza ustawowe upoważnienie zawarte w art. 13b ust. 4 pkt 3 DrPublU. Kompetencja do określenia sposobu poboru opłaty nie zawiera bowiem w sobie kompetencji do regulacji roszczeń pozostawiającego pojazd w stosunku do organu. Uzasadniając kwestię roszczeń, Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, że o tym, czy zgłaszane przez dany podmiot roszczenie jest zasadne, władne są orzekać i rozstrzygać sądy powszechne. Regulacje zaskarżonej uchwały dotyczące dopuszczalności oraz zasadności roszczeń podmiotów korzystających ze strefy płatnego parkowania nie stanowią realizacji upoważnienia ustawowego. Zasada konstytucyjna wyrażona art. 45 ust. 1 Konstytucji RP gwarantuje każdej jednostce prawo do sądu. Prawo do sądu oznacza z jednej strony uprawnienie jednostki do dochodzenia swych racji na drodze sądowej, z drugiej zaś obowiązek rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd. W ocenie WSA regulacje zawarte w przepisach DrPublU, które stanowiły podstawę prawną zaskarżonej uchwały, nie upoważniały rady do uchwalenia przepisów ograniczających roszczenia z tytułu braku miejsc postojowych. Kierując się poglądem, zgodnie z którym normy kompetencyjne należy interpretować w sposób ścisły i literalny, za trafny należało uznać zarzut naruszenia art. 13b ust. 3 i ust. 4 DrPublU. Z przepisów tych nie wynika upoważnienie dla organu uchwałodawczego gminy do uchwalenia postanowień zawartych w § 12 i § 14 zd. 2 Regulaminu. W związku z powyższym konieczne było stwierdzenie, że zakwestionowane przepisy Regulaminu zostały uchwalone z przekroczeniem granic ustawowego upoważnienia. Komentarz Problematyka wprowadzania stref płatnego parkowania dotyczy coraz większej ilości gmin. Uchwalając regulaminy ustalające zasady pobierania opłat gmina nie może z założenia ograniczać obywatelowi dochodzenia jego praw, nawet jeżeli ostatecznie roszczenie miałoby okazać się nieuzasadnione. Obowiązek działania na podstawie i w granicach prawa oznacza konieczność ścisłego przestrzegania treści upoważnienia ustawowego. Art. 13b ust. 4 DrPublU wyraźnie określa zakres przedmiotowy regulacji w drodze aktu prawa miejscowego. Nie tylko przepisy konstytucyjne, ale i art. 40 ust. 1 SamGminU wskazuje, że stanowione przez organy jednostek samorządu terytorialnego akty prawa miejscowego nie mogą wykraczać poza upoważnienia ustawowe. Przepis wykonawczy ze swej istoty ma jedynie wykonywać ustawę, a nie regulować kwestie dodatkowe, ustawą nieprzewidziane. Wyrok WSA w Krakowie z 14.6.2021 r., III SA/Kr 1315/20,
Uchwała regulująca strefy płatnego parkowania w Olkuszu została podważona przez WSA w Krakowie. Sąd uznał, że niektóre postanowienia regulaminu przekraczały ustawowe upoważnienie. Konieczne jest działanie gmin na podstawie prawa i w granicach przepisów, bez naruszania praw obywateli.