Ekwiwalent za urlop dla funkcjonariusza w związku z wyrokiem TK
Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za okres przed 6.11.2018 r. ustala się na zasadach wynikających z przepisów PolicjaU w brzmieniu obowiązującym przed tą datą, a nie w wysokości wynikającej z PolicjaU. Rozstrzygnięcie WSA dotyczyło skargi R.J. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w sprawie ekwiwalentu. WSA uznał błędną wykładnię przepisów dotyczących ekwiwalentu pieniężnego za urlop, odwołując się do wyroku TK z 2018 r.
Tematyka: ekwiwalent za urlop, funkcjonariusz, wyrok WSA, Trybunał Konstytucyjny, PolicjaU, ekwiwalent pieniężny, niewykorzystany urlop, odsetki, prawo do urlopu
Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za okres przed 6.11.2018 r. ustala się na zasadach wynikających z przepisów PolicjaU w brzmieniu obowiązującym przed tą datą, a nie w wysokości wynikającej z PolicjaU. Rozstrzygnięcie WSA dotyczyło skargi R.J. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w sprawie ekwiwalentu. WSA uznał błędną wykładnię przepisów dotyczących ekwiwalentu pieniężnego za urlop, odwołując się do wyroku TK z 2018 r.
Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za okres przed 6.11.2018 r. ustala się na zasadach wynikających z przepisów PolicjaU w brzmieniu obowiązującym przed tą datą, a nie w wysokości wynikającej z PolicjaU. Opis stanu faktycznego Rozstrzygnięcie WSA było skutkiem skargi R.J. na czynność materialno-techniczną Komendanta Wojewódzkiego Policji w przedmiocie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy. Stanowisko Organu Komendant Wojewódzki Policji poinformował skarżącego o ustaleniu i wypłacie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane urlopy wypoczynkowe lub dodatkowe w związku ze zwolnieniem skarżącego ze służby 25.11.2019 r. Ekwiwalent został ustalony na zasadach wynikających z ustawy z 6.4.1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 1990 r. Nr 30, poz. 179; dalej: PolicjaU) w brzmieniu obowiązującym przed 6.11.2018 r., tj. w wysokości 1/30 miesięcznego uposażenia. Natomiast ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za okres od 6.11.2018 r. został ustalony w wysokości 1/21. W skardze do WSA skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w części dotyczącej ustalenia i wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za 41 dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego za okres przed 6.11.2018 r. i o zobowiązanie organu do dokonania ponownego przeliczenia wraz z odsetkami. Stanowisko WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził bezskuteczność czynności, uznając za błędną wykładnię przepisów dokonaną przez organ. WSA wskazał, że wyrokiem TK z 30.10.2018 r., K 7/15 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 115a PolicjaU w zakresie, w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za jeden dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 zdanie drugie Konstytucji RP. Prawo do urlopu płatnego, a także prawo do rekompensaty pieniężnej za niewykorzystany urlop, nie może być arbitralnie ograniczone, ma ono bowiem charakter bezwarunkowy, jest absolutne i nie podlega miarkowaniu. Zgodnie z art. 114 ust. 2 PolicjaU, policjant zwalniany ze służby za niewykorzystane urlopy otrzymuje ekwiwalent pieniężny. Celem tej regulacji jest zrekompensowanie funkcjonariuszowi faktycznej niemożności wykorzystania przysługującego mu urlopu, co stanowi urzeczywistnienie konstytucyjnie zagwarantowanych praw do corocznych płatnych urlopów. Pracownik zwalniany ze służby powinien otrzymać równowartość niewykorzystanych urlopów. Po ustaniu stosunku służby, prawo do urlopu przekształca się w świadczenie pieniężne, będące ekwiwalentem. Równocześnie, świadczeniem ekwiwalentnym za przepracowany dzień urlopu jest wynagrodzenie za jeden dzień roboczy, ekwiwalent będący substytutem urlopu powinien bowiem odpowiadać wartości tego świadczenia w naturze. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za okres przed 6.11.2018 r. ustala się na zasadach wynikających z przepisów PolicjaU w brzmieniu obowiązującym przed tą datą, a nie w wysokości wynikającej z PolicjaU. Odwołanie się przez ustawodawcę do zasad, a nie do wysokości 1/30 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego policjantowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym oznacza, że ustawodawca nie powtórzył niekonstytucyjnych zapisów PolicjaU, wbrew wyrokowi TK i nie nakazał stosowania do obliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop z okresu sprzed daty publikacji orzeczenia TK uregulowań, które utraciły moc. Przyjęcie za prawidłową wykładnię przepisów przejściowych zastosowaną przez organ oznaczałoby istnienie zjawiska tzw. wtórnej niekonstytucyjności, które polega na tym, że ustawodawca powtarza rozwiązania normatywne uznane już raz za niekonstytucyjne. Oznaczałoby to, że ustawodawca przepisami przejściowymi próbuje ograniczyć zakres zastosowania wyroku Trybunału, a nadto narusza konstytucyjną zasadę powszechnej mocy obowiązującej wyroków Trybunału, które wiążą również ustawodawcę. WSA przypomniał, że orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Jeżeli na podstawie ustawy uznanej przez Trybunał za niezgodną z Konstytucją RP została wydana ostateczna decyzja administracyjna, orzeczenie stanowi podstawę do wznowienia postępowania. Należy pamiętać, że nikt – a w szczególności żaden organ władzy publicznej – nie może w kwestii rozstrzygniętej przez TK zająć stanowiska odmiennego niż wyrażone w orzeczeniu sądu konstytucyjnego. W orzecznictwie sądowym podkreśla się zarazem, że norma wyrażona w art. 190 ust. 1 Konstytucji RP ma charakter samowykonalny, co oznacza obowiązek uwzględniania z urzędu treści orzeczenia TK w toku rozpoznawanej sprawy. Podporządkowanie się orzeczeniu TK oznacza zarazem zakaz podejmowania przez kogokolwiek aktów i działań sprzecznych z jego treścią. Jego naruszenie oznacza złamanie norm konstytucyjnych, skutkujące stosowną odpowiedzialnością organów i osób urzędowych. Należy podkreślić, że w momencie opublikowania wyroku TK zostaje obalone domniemanie konstytucyjności normy prawnej, której dotyczy orzeczenie, a skutek uchylenia domniemania konstytucyjności przepisu następuje od momentu jego wejścia w życie. Orzeczenie przez TK o niezgodności normy prawnej z normą konstytucyjną, może być uznane za wprowadzające swoistego rodzaju normę intertemporalną, mającą zgodnie z art. 8 ust. 1 Konstytucji RP, pierwszeństwo przed normami intertemporalnymi wprowadzanymi przez ustawodawcę zwykłego co do ewentualnych skutków wyroku TK. Komentarz Wyrok WSA stanowi konsekwencję art. 190 Konstytucji RP, który stanowi, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Dlatego też, skoro niekonstytucyjny przepis stracił moc obowiązującą, to nie może być podstawą orzeczenia w procesie stosowania prawa m.in. przez organy niezależnie od tego czy rozstrzygnięcie dotyczy stanu faktycznego sprzed ogłoszenia orzeczenia TK czy też zaistniałego po tej dacie. Jak słusznie podkreślił WSA, przepis taki nie może być stosowany przez sądy i inne organy również w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia wyroku TK. Sąd administracyjny uzasadniając rozstrzygnięcie, przypomniał stanowisko TK, zgodnie z którym art. 66 Konstytucji RP odgrywa istotne znaczenie prawne dla prawodawcy, wskazując mu pewne minimalne obowiązki, a gdy dana regulacja zejdzie poniżej poziomu ochrony i doprowadzi do sytuacji, w której dane prawo zostanie wydrążone ze swojej rzeczywistej treści, to takiej regulacji będzie można postawić zarzut niekonstytucyjności. Mając na względzie te rozważania WSA uznał, że interpretacja prawa dokonana przez Komendanta jest nie tylko niezgodna ze skutkiem, który wprowadza do systemu prawnego orzeczenie przez TK o niekonstytucyjności danego przepisu, ale również z sama istotą ekwiwalentu za urlop jako rzeczywistej rekompensaty tego świadczenia w naturze. WSA odniósł się także do kwestii odsetek za opóźnienie wskazując, że skoro przepisy PolicjaU, jak i wydane na jej podstawie akty wykonawcze, nie zawierają regulacji, która przyznaje organowi Policji kompetencje do rozstrzygania sprawy odsetek ustawowych od niewypłaconego w terminie uposażenia i innych należności pieniężnych, to kompetencja ta należy do sądów powszechnych, stosujących w tym zakresie przepisy KC. Droga administracyjna w przedmiocie dochodzenia odsetek przysługuje tylko tam, gdzie przepis określonej pragmatyki służbowej nie przewiduje dochodzenia odsetek przed sądem powszechnym, tym samym wyposażając w tą kompetencję dany organ. Wyrok WSA w Krakowie z 17.6.2021 r., III SA/Kr 43/21,
Wyrok WSA z 17.6.2021 r. III SA/Kr 43/21 konsekwentnie odnosił się do mocy orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego oraz konieczności stosowania się do nich. WSA podkreślił, że niekonstytucyjny przepis nie może stanowić podstawy orzeczenia, a przepisy PolicjaU nie regulują przyznawania odsetek, co należy do kompetencji sądów powszechnych.