Pośredni tryb wnoszenia skargi kasacyjnej
Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał, że termin do wniesienia skargi kasacyjnej decyduje data przekazania przez sąd niewłaściwy do sądu właściwego. Pośredni tryb wnoszenia skargi kasacyjnej polega na wniesieniu skargi do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Niewłaściwe zaadresowanie skargi może skutkować odrzuceniem z uchybieniem terminu.
Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, skarga kasacyjna, pośredni tryb, sąd administracyjny, odrzucenie skargi, termin procesowy, NSA, WSA, choroba COVID-19
Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał, że termin do wniesienia skargi kasacyjnej decyduje data przekazania przez sąd niewłaściwy do sądu właściwego. Pośredni tryb wnoszenia skargi kasacyjnej polega na wniesieniu skargi do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Niewłaściwe zaadresowanie skargi może skutkować odrzuceniem z uchybieniem terminu.
Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 11.8.2021 r. przypomniał stanowisko wypracowane w orzecznictwie administracyjnym, zgodnie z którym o zachowaniu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej decyduje data jej przekazania przez sąd niewłaściwy do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżone orzeczenie. Powyższe jest konsekwencją pośredniego trybu wnoszenia skargi kasacyjnej, polegającego na tym, że ten środek prawny przysługuje co prawda do Naczelnego Sądu Administracyjnego, niemniej jednak wnosi się go do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie. Postępowanie przed WSA w Warszawie Postanowieniem z 15.2.2021 r., III SA/Wa 2690/19, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargę kasacyjną J. M. (dalej: Skarżący) na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z 17.10.2019 r. w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych. W uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia WSA w Warszawie wskazał, że jak wynika z pokwitowania na zwrotnym potwierdzeniu odbioru, pełnomocnik Skarżącego odebrał wyrok z 16.9.2020 r. wraz z uzasadnieniem 27.11.2020 r., natomiast skargę kasacyjną złożył 28.12.2020 r., lecz zaadresował ją na adres NSA, tj.: „ul. Boduena 3/5, 00-011 Warszawa”, i pod tym adresem 31.12.2020 r. został odnotowany wpływ tego pisma procesowego. Należało więc uznać, że pełnomocnik Skarżącego uchybił trzydziestodniowemu terminowi do złożenia skargi kasacyjnej. W sytuacji wniesienia skargi kasacyjnej bezpośrednio do NSA, z pominięciem właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego, datą wniesienia skargi kasacyjnej jest data jej przekazania przez NSA do sądu właściwego – dla oceny zachowania terminu do wniesienia skargi kasacyjnej decydująca jest data nadania (przekazania) tej skargi przez NSA wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej upłynął bezskutecznie 28.12.2020 r., tj. w dniu, w którym nadano ją na poczcie, ale na przywołany wyżej błędny adres. Skargę kasacyjną przekazano z NSA do WSA w Warszawie 7.1.2021 r., zatem z uchybieniem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej W zażaleniu na powyższe postanowienie wskazano, że pełnomocnikowi Skarżącego nie można przypisać winy w tym, że omyłkowo zaadresował kopertę i wysłał skargę kasacyjną bezpośrednio do NSA, bowiem w dniu wysłania skargi występowały u niego nasilone objawy choroby COVID-19, na którą chorował od 22.12.2020 r., co potwierdza załączona informacja o pobycie w izolacji w dniach od 22.12.2020 r. do 31.1.2021 r. 28.12.2020 r. u pełnomocnika Skarżącego nasiliły się objawy w postaci ogólnego osłabienia, braku koncentracji, duszności i wysokiej gorączki. W takich warunkach pełnomocnik Skarżącego był bardziej zaabsorbowany pogarszającym się stanem zdrowia i rozważaniem tego, czy udać się do szpitala, niż kwestią prawidłowego zaadresowania koperty, która bezwiednie została skierowana do NSA, chociaż z treści skargi jasno wynika, że zamiarem pełnomocnika Skarżącego nie jest skierowanie skargi do NSA, tylko do WSA w Warszawie, a zatem w sposób prawidłowy. Biorąc zatem pod uwagę, że brak winy w uchybieniu terminu winien być oceniany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy – w okolicznościach niniejszej sprawy uchybienie terminowi, z uwagi na błędne zaadresowanie koperty znajduje usprawiedliwienie. W zażaleniu zawarto również wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Uzasadnienie stanowiska NSA NSA, rozpatrując zażalenie pełnomocnika Skarżącego, dokonał rozważań na temat m.in. obowiązującego stanu prawnego oraz wypracowanej przez NSA i wojewódzkie sądy administracyjne praktyki w zakresie obiegu trafiającej do nich omyłkowo korespondencji stron postępowania sądowoadministracyjnego, w konsekwencji czego uznał, że przedmiotowe zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie rozważań NSA wskazał zakres dokonywanej w niniejszej sprawie kontroli i wyjaśnił, że przedmiotem rozpoznania w tej sprawie jest jedynie zażalenie Skarżącego na postanowienie WSA w Warszawie z 15.2.2021 r. w przedmiocie odrzucenia skargi kasacyjnej, nie zaś kwestie związane z wnioskiem Skarżącego o przywrócenie terminu do dokonania spóźnionej czynności procesowej, co będzie przedmiotem osobnego rozstrzygnięcia WSA w Warszawie. Następnie NSA podkreślił, że zgodnie z art. 177 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, dalej: PostAdmU), skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Jednocześnie w myśl art. 178 PostAdmU, wojewódzki sąd administracyjny odrzuci na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę kasacyjną, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie. Mając na uwadze przywołane powyżej regulacje prawne, NSA wyjaśnił, że art. 177 § 1 PostAdmU określił tryb wnoszenia skargi kasacyjnej, przewidując, że środek ten wnosi się w określonym terminie do (za pośrednictwem) określonego w nim sądu. Skierowanie skargi kasacyjnej do niewłaściwego sądu administracyjnego powoduje, że nie została ona wniesiona do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie. Jednocześnie NSA poinformował, że w celu zapobiegnięcia nadmiernemu rygoryzmowi i odrzucaniu skarg kasacyjnych wniesionych do niewłaściwych sądów, w szczególności NSA, wypracowana została praktyka, że o zachowaniu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej decyduje data jej przekazania przez sąd niewłaściwy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżone orzeczenie (postanowienie NSA z 29.1.2015 r., II OZ 59/15, ). Bez tak ukształtowanej praktyki odrzuceniu podlegałyby wszystkie skargi kasacyjne wniesione do niewłaściwego sądu jako złożone niezgodnie z dyspozycją art. 177 § 1 PostAdmU. Tym samym nie można uznać tej praktyki za nadmiernie formalistyczną i prowadzącą do zamknięcia stronie skarżącej drogi do obrony przysługującej jej praw. Zgodnie z dyspozycją art. 175 § 1 PostAdmU, skarga kasacyjna w niniejszej sprawie została wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego, od którego należy wymagać dochowania wyższych standardów w zakresie przestrzegania przepisów procedury sądowoadministracyjnej, w tym w szczególności w zakresie trybu wniesienia skargi kasacyjnej. W niniejszej sprawie Skarżący, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, 28.12.2020 r. nadał na adres NSA skargę kasacyjną, która została przesłana przez NSA do WSA w Warszawie przy piśmie z 7.1.2021 r. Tym samym, w ocenie NSA, należy uznać, że w rozpoznawanej sprawie zaszły przesłanki odrzucenia wniesionej skargi kasacyjnej jako złożonej z uchybieniem ustawowego terminu. Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 184 PostAdmU w zw. z art. 197 § 2 PostAdmU, NSA oddalił przedmiotowe zażalenie. Komentarz W komentowanym rozstrzygnięciu NSA dokonał analizy przepisów dotyczących procedury wnoszenia sformalizowanego środka zaskarżenia, jakim jest skarga kasacyjna i wskazał, że zarówno termin, jak i tryb zaskarżenia rozstrzygnięcia wojewódzkiego sądu administracyjnego jest jednoznaczny i wynika wprost z PostAdmU. NSA zwrócił uwagę na pośredni tryb wnoszenia skargi kasacyjnej, przewidziany w art. 177 PostAdmU, który w praktyce oznacza, że strona powinna wnieść skargę kasacyjną do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, nie zaś do NSA, który z kolei jest uprawniony do jej rozpatrzenia. Jednocześnie NSA wskazał na konsekwencje błędnego, omyłkowego wniesienia skargi na adres innego, niewłaściwego sądu (tu: NSA) i podkreślił, że w takiej sytuacji datą wniesienia skargi kasacyjnej jest – zgodnie z dotychczasowym, utrwalonym stanowiskiem NSA i sądów administracyjnych – dopiero dzień w którym przesyłkę tę sąd niewłaściwy (tu: NSA) przekazał właściwemu sądowi (tu: WSA w Warszawie), nie zaś – jak błędnie twierdził pełnomocnik Skarżącego – dzień nadania przesyłki ze skargą kasacyjną na adres sądu, który nie jest dla tej czynności procesowej właściwy (tu: NSA). Innymi słowy, skarga skierowana bezpośrednio do NSA co prawda wywoła skutki prawne, nastąpi to jednak dopiero z chwilą przekazania przedmiotowego pisma przez NSA do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał skarżone rozstrzygniecie. To właśnie ta data (przekazania skargi kasacyjnej do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego) jest istotna (miarodajna) dla ustalenia zachowania trzydziestodniowego terminu procesowego, liczonego od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem, przewidzianego w art. 177 § 1 PostAdmU, a w konsekwencji – wniesienia skargi kasacyjnej w ustawowo przewidzianym terminie. Postanowienie NSA z 11.8.2021 r., II FZ 93/21,
NSA odrzucił skargę kasacyjną z powodu uchybienia terminu, podkreślając konieczność wniesienia skargi do właściwego sądu. Pełnomocnik Skarżącego zażalenie tłumaczył chorobą COVID-19, jednak NSA nie uznał tych okoliczności za wystarczające. Stanowisko NSA podkreśliło istotę zachowania terminu w trybie skargi kasacyjnej.