Brak możliwości odbioru korespondencji pod wskazanym adresem a przywrócenie terminu

Tematyka: przywrócenie terminu, uchybienie terminu, brak winy, korespondencja, postępowanie administracyjne

Instytucja przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej ma charakter wyjątkowy i może znaleźć
zastosowanie tylko wtedy, gdy wszystkie określone w przepisach przesłanki zostaną spełnione łącznie.
Wobec tego, argumentacja strony o braku jej winy w uchybieniu terminu z uwagi na brak możliwości odbioru
korespondencji pod adresem wskazanym w skardze, nie jest zasadna i nie pozwala na przywrócenie terminu.
Stan faktyczny
Pismem z 11.4.2021 r. A.H. (dalej: Skarżąca) wniosła skargę do WSA w Gdańsku na decyzję Dyrektora Izby
Administracji Skarbowej w przedmiocie odmowy rozłożenia na raty zaległości podatkowej z tytułu podatku od spadku
i darowizn. Zarządzeniem z 17.5.2021 r. Skarżąca został wezwana do uzupełnienia braków formalnych skargi przez
nadesłanie podpisanej skargi, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem odrzucenia skargi.
Przesyłka pocztowa, zawierająca wezwanie do uzupełnienia braku formalnego skargi, została przesłana na adres
Skarżącej, była dwukrotnie awizowana, po czym została zwrócona przez pocztę z adnotacją o jej niepodjęciu
w terminie przez adresata – została uznana za doręczoną 7.6.2021 r., w trybie określonym w art. 73 ustawy
z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej:
PostAdmU). Postanowieniem z 8.7.2021 r. WSA w Gdańsku odrzucił skargę z uwagi na nieuzupełnienie braków
formalnych. Pismem z 30.7.2021 r. Skarżąca wniosła o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych
skargi wskazując, że od 1.2.2021 r. pracuje (i mieszka) na H. i nie może w terminie odbierać korespondencji z WSA
w Gdańsku z uwagi na brak dni wolnych od pracy. Do wniosku Skarżąca załączyła podpisaną skargę.
Stan prawny
WSA w Gdańsku, mając na uwadze art. 86 § 1 PostAdmU i art. 87 § 1, 2 i 4 PostAdmU, uznał, że wniosek Skarżącej
nie zasługuje na uwzględnienie i wskazał, że Skarżąca zachowała siedmiodniowy termin, określony w art. 87 § 1
PostAdmU, do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia skargi. W orzecznictwie sądów
administracyjnych prezentowane jest stanowisko, że w sytuacji, gdy strona nie jest świadoma uchybienia terminu do
usunięcia braków skargi, to termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu rozpoczyna bieg od daty dowiedzenia
się o fakcie uchybienia terminu, co z reguły ma miejsce z chwilą doręczenia stronie odpisu postanowienia
o odrzuceniu skargi (postanowienie NSA z 25.1.2012 r., I OZ 44/12,
). Z uzasadnienia wniosku wynika, że
ustanie przyczyny, dla której uchybiono dokonaniu czynności nastąpiło w dniu odebrania przez Skarżącą
postanowienia o odrzuceniu skargi tj. 23.7.2021 r.
Przesłanki przywrócenia terminu do dokonania czynności
Następnie WSA w Gdańsku podkreślił, że instytucja przywrócenia terminu ma charakter wyjątkowy i może znaleźć
zastosowanie tylko wtedy, gdy wszystkie określone w przepisach przesłanki zostaną spełnione łącznie. Samo
złożenie we wskazanym terminie wniosku przez Skarżącą oraz dokonanie czynności, dla której zakreślono termin,
nie jest wystarczające dla przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej, której uchybiła. Niezbędne jest
także uprawdopodobnienie przez wnioskodawcę, że nie ponosi on winy w niedochowaniu terminu. Brak winy
w uchybieniu terminu powinien być oceniany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, w sposób
uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o własne
interesy i przy braniu pod uwagę także uchybień spowodowanych nawet niewielkim niedbalstwem. Kryterium braku
winy, jako przesłanka zasadności wniosku o przywrócenie terminu, polega na dopełnieniu przez stronę obowiązku
dołożenia szczególnej staranności przy dokonywaniu czynności procesowej. O braku winy w uchybieniu terminu
można mówić jedynie wtedy, gdy strona nie mogła usunąć przeszkody nawet przy użyciu największego w danych
warunkach wysiłku (postanowienie NSA z 15.7.2014 r., II FZ 832/14,
). Innymi słowy, jedynie zaistnienie
wyjątkowych, nieprzewidywalnych i niezależnych od strony okoliczności, których nie mogła usunąć w terminie do
dokonania danej czynności, może uzasadniać jego przywrócenie. Do niezawinionych przyczyn uchybienia terminu
zalicza się zaś m.in.: stany nadzwyczajne, takie jak: problemy komunikacyjne, klęski żywiołowe (powódź, pożar), czy
nagłą chorobę strony lub jej pełnomocnika, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą (postanowienie NSA
z 10.9.2010 r., II OZ 849/10,
).
Natomiast do negatywnych przesłanek przywrócenia terminu zalicza się m.in.:
• dopuszczenie się choćby lekkiego niedbalstwa przez stronę (postanowienie NSA z 12.1.2016 r., II OZ 1369/15,
).
• nieodebranie pisma z urzędu pocztowego (postanowienie NSA z 1.6.2001 r., II SA/Po 54/01,
),

• niedostateczną staranność w prowadzeniu własnych spraw (postanowienie NSA z 10.2.2000 r., SA/Sz 1117/99,
),
• nieznajomość prawa (wyrok NSA z 6.11.1998 r., I SA/Łd 153/97), czy choćby
• nieprzebywanie pod adresem, który podano jako miejsce, na który miały być kierowane pisma (postanowienie WSA
w Warszawie z 7.7.2004 r., III SA/Wa 368/04,
).
Przy ocenie winy lub jej braku w uchybieniu terminowi do dokonania czynności procesowej, należy brać pod rozwagę
nie tylko okoliczności, które uniemożliwiły stronie dokonanie tej czynności w terminie, lecz także okoliczności
świadczące o podjęciu lub niepodjęciu przez stronę działań mających na celu zabezpieczenie się w dotrzymaniu
terminu (postanowienie NSA z 30.5.2008 r., I OZ 354/08,
).
Przesłanka braku winy w uchybieniu terminu
Odnosząc powyższy przegląd orzecznictwa administracyjnego na temat przyczyn uzasadniających przywrócenie
terminu do dokonania czynności do całokształtu okoliczności niniejszej sprawy WSA w Gdańsku wskazał, że – w jego
ocenie – Skarżąca nie uprawdopodobniła, aby uchybienie terminu do usunięcia braków formalnych skargi było przez
nią niezawinione. Brak swojej winy w uchybieniu terminu Skarżąca upatruje bowiem w tym, że nie mogła odbierać
korespondencji pod adresem wskazanym w skardze.
W tym kontekście WSA w Gdańsku zwrócił uwagę na przepisy regulujące zasady doręczania korespondencji
w postępowaniu sądowoadministracyjnym i wskazał, że zgodnie z art. 65 § 1 PostAdmU, sąd dokonuje doręczeń
przez operatora pocztowego, przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione przez sąd osoby lub organy
albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej, na warunkach określonych w art. 74a PostAdmU. W myśl art.
70 § 1 PostAdmU strony i ich przedstawiciele mają obowiązek zawiadamiać sąd o każdej zmianie miejsca
zamieszkania, adresu do doręczeń, w tym adresu elektronicznego lub siedziby. W razie zaniedbania tego obowiązku
pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany.
O powyższym obowiązku i skutkach jego niedopełnienia sąd powinien pouczyć stronę przy pierwszym doręczeniu
(art. 70 § 2 PostAdmU). Stosownie do art. 73 § 1–3 PostAdmU, w razie niemożności doręczenia pisma w sposób
przewidziany w art. 65–72 PostAdmU, pismo składa się na okres czternastu dni w placówce pocztowej albo
w urzędzie gminy, dokonując jednocześnie zawiadomienia adresata w określony tam sposób, wraz z informacją
o możliwości odbioru pisma w terminie siedmiu dni. W przypadku niepodjęcia pisma we wskazanym terminie,
powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru pisma, w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od dnia
pierwszego zawiadomienia o złożeniu pisma w placówce pocztowej albo w urzędzie gminy, pozostawia się
w oddawczej skrzynce pocztowej, a gdy to nie jest możliwe, na drzwiach mieszkania adresata lub w miejscu
wskazanym jako adres do doręczeń, na drzwiach biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje
czynności zawodowe. Natomiast w myśl art. 73 § 4 PostAdmU doręczenie uważa się za dokonane z upływem
ostatniego dnia czternastodniowego okresu, o którym mowa w art. 73 § 1 PostAdmU.
Mając na uwadze powyższy stan prawny, nie ma, zdaniem WSA w Gdańsku, wątpliwości, że wezwanie do
uzupełnienia braków formalnych skargi zostało skierowane na prawidłowy adres Skarżącej, podany w skardze,
a nawet we wniosku o przywrócenie terminu. Skarżąca nie poinformowała WSA w Gdańsku o innym adresie, pod
którym można doręczać jej korespondencję, a okoliczność ta, jak wynika z wniosku o przywrócenie terminu, nastąpiła
już od 1.2.2021 r. Przy czym Skarżąca nie powołała żadnych okoliczności, z powodu których nie mogła
poinformować WSA w Gdańsku o zmianie adresu do korespondencji. WSA w Gdańsku podkreślił, że Skarżąca –
dbając o swoje interesy w niniejszym postępowaniu – w przypadku wyjazdu, powinna zorganizować możliwość
odbierania sądowej korespondencji przez osobę trzecią (pełnomocnictwo pocztowe). Z treści wniosku o przywrócenie
terminu nie wynika, aby Skarżąca wystawiła pełnomocnictwo pocztowe, nie wykazała się zatem dostateczną
starannością czy zapobiegliwością w prowadzeniu własnych spraw. Wobec powyższego Skarżąca nie może
oczekiwać, że jej brak dbałości, będzie rekompensowany przez przywrócenie terminu do dokonania zaniedbanych
czynności.
Mając na uwadze powyższe WSA w Gdańsku uznał, że nie została spełniona podstawowa przesłanka do
przywrócenia terminu, jaką jest brak winy w uchybieniu terminu i na podstawie art. 86 § 1 PostAdmU w zw. z art. 87
PostAdmU, odmówił przywrócenia terminu do uzupełnienia braków formalnych skargi.

Komentarz
WSA w Gdańsku na gruncie ustalonego stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy – uznał, że brak realnej możliwości
odbioru przez stronę korespondencji pod adresem, który sama wskazała, nie świadczy o spełnieniu podstawowej
przesłanki do przywrócenia terminu, jaką jest brak winy w uchybieniu terminu, a tym samym nie pozwala na
przywrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych skargi. Przesłanki sięgnięcia przez sąd po tę instytucję
należy bowiem rozpatrywać ściśle i traktować w kategorii wyjątków.

Postanowienie WSA w Gdańsku z 10.8.2021 r., I SA/Gd 703/21,

WSA w Gdańsku odmówił przywrócenia terminu do uzupełnienia braków formalnych skargi, uznając brak winy w uchybieniu terminu za podstawową przesłankę do przywrócenia terminu. Brak możliwości odbioru korespondencji pod wskazanym adresem nie został uznany za wystarczający argument.