Nowe zadania i uprawnienia pracowników socjalnych
Ostatnio wprowadzone zmiany w przepisach dotyczących pracy pracowników socjalnych wprowadziły nowe zadania oraz uprawnienia, takie jak dodatkowy urlop, dodatek do wynagrodzenia czy dostęp do pomocy psychologicznej. Nowe przepisy zwiększyły zakres zadań pracowników socjalnych oraz wprowadziły różnice w uprawnieniach w zależności od miejsca zatrudnienia. Pracownicy socjalni mają teraz także obowiązek przeprowadzania rodzinnych wywiadów środowiskowych i inicjowania działań profilaktycznych. Nowelizacja ustawy wprowadziła także stopnie awansu zawodowego dla pracowników socjalnych, co pozwala na podnoszenie kwalifikacji i zarobków.
Tematyka: pracownik socjalny, nowe zadania, uprawnienia, pomoc społeczna, zmiany przepisów, stopnie awansu, ocena okresowa, pracownicy socjalni, Pomoc Społeczna, awans zawodowy
Ostatnio wprowadzone zmiany w przepisach dotyczących pracy pracowników socjalnych wprowadziły nowe zadania oraz uprawnienia, takie jak dodatkowy urlop, dodatek do wynagrodzenia czy dostęp do pomocy psychologicznej. Nowe przepisy zwiększyły zakres zadań pracowników socjalnych oraz wprowadziły różnice w uprawnieniach w zależności od miejsca zatrudnienia. Pracownicy socjalni mają teraz także obowiązek przeprowadzania rodzinnych wywiadów środowiskowych i inicjowania działań profilaktycznych. Nowelizacja ustawy wprowadziła także stopnie awansu zawodowego dla pracowników socjalnych, co pozwala na podnoszenie kwalifikacji i zarobków.
Zawód pracownika socjalnego, obciążony stosunkowo wysokim ryzykiem i niejednokrotnie niebezpieczeństwem, nadal nie należy do należycie wynagradzanych. Ostatnio wprowadzone zmiany w przepisach ustawy z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876; dalej: PomSpołU) wyposażyły pracowników socjalnych w nowe zadania oraz uprawnienia. Pracownicy socjalni uzyskali m.in. prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dodatek do wynagrodzenia oraz dostęp do pomocy psychologicznej, szkoleń podnoszących poziom bezpieczeństwa. Nowe przepisy Ustawa z 15.4.2021 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2021 r. poz. 803) weszła w życie 30.5.2021 r. Nowelizacja wprowadziła zmiany w ustawie z zmieniające zakres zadań pracowników socjalnych. Jednocześnie, pracownicy socjalni otrzymali szereg nowych uprawnień, które w perspektywie mają poprawić warunki wykonywania tego zawodu. Nie wszystkie jednak uprawnienia przysługują wszystkim pracownikom socjalnym – kryterium różnicującym jest zatrudnienie w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej. Nowe zadania pracowników socjalnych Aktualnie do zadań pracownika socjalnego, oprócz dotychczas wymienionych w art. 119 ust. 1 PomSpołU, należy: • przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych (art. 119 ust. 1 pkt 1a PomSpołU); • inicjowanie lub współuczestniczenie w działaniach profilaktycznych nakierowanych na zapobieganie lub łagodzenie problemów społecznych (art. 119 ust. 1 pkt 10 PomSpołU). Zmodyfikowano także niektóre zadania w ten sposób, że obecnie do zadań pracownika socjalnego należy: • dokonywanie analizy, diagnozy i oceny zjawisk indywidualnych i społecznych, a także formułowanie opinii w zakresie zapotrzebowania na świadczenia z pomocy społecznej oraz kwalifikowanie do uzyskania tych świadczeń (art. 119 ust. 1 pkt 2 PomSpołU); • udzielanie informacji, wskazówek, porad i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych osobom, rodzinom, grupom i społecznościom, które dzięki tej pomocy będą zdolne samodzielnie rozwiązywać problemy będące przyczyną ich trudnej sytuacji lub zaspokajać niezbędne potrzeby życiowe (art. 119 ust. 1 pkt 3 PomSpołU) – w tym zakresie rozszerzono zakres podmiotowy pracy nie tylko do osób, lecz także rodzin, grup i społeczności, natomiast zrezygnowano z obowiązku „skutecznego posługiwania się przepisami prawa w realizacji tych zadań”; • pomoc w uzyskaniu dla osób lub rodzin będących w trudnej sytuacji życiowej specjalistycznego poradnictwa, terapii lub innych form pomocy w zakresie możliwości rozwiązywania problemów przez właściwe instytucje państwowe, samorządowe i organizacje pozarządowe (art. 119 ust. 1 pkt 4 PomSpołU); • współpraca i współdziałanie z innymi specjalistami w celu przeciwdziałania i ograniczania problemów oraz skutków negatywnych zjawisk społecznych, łagodzenie konsekwencji ubóstwa (art. 119 ust. 1 pkt 7 PomSpołU) – w tym zakresie zrezygnowano z pojęcia „ograniczania patologii” na rzecz „ograniczania problemów”. Nowe uprawnienia niektórych pracowników socjalnych Omawiana nowelizacja poszerzyła zakres uprawnień niektórych pracowników socjalnych: • prawo pierwszeństwa przy wykonywaniu swoich zadań przysługuje pracownikowi socjalnemu nie tylko w urzędach, instytucjach i innych placówkach, lecz także w podmiotach wykonujących działalność leczniczą (art. 121 ust. 1 PomSpołU); • organy i instytucje administracji publicznej, podmioty wykonujące działalność leczniczą i organizacje pozarządowe są obowiązane do udzielania pracownikowi socjalnemu pomocy w wykonywaniu jego zadań (art. 121 ust. 2 PomSpołU). Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub powiatowym centrum pomocy rodzinie: • przysługuje pomoc psychologiczna (zapewniana przez gminę lub powiat) w przypadku wystąpienia sytuacji bezpośrednio zagrażających jego życiu lub zdrowiu w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi (art. 121 ust. 2a oraz 2b PomSpołU); • przysługuje uprawnienie do szkoleń podnoszących poziom bezpieczeństwa osobistego podczas wykonywania czynności zawodowych. Szkolenia przeprowadza pracodawca co najmniej raz na 2 lata (art. 121 ust. 2c PomSpołU). Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, do którego podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej lub przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki przysługuje wypłacany co miesiąc dodatek do wynagrodzenia w wysokości 400 zł (poprzednio – 250 zł), nieuwzględniany przy obliczaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Stopnie awansu zawodowego W dodanym przepisie art. 121b ust. 1 PomSpołU ustalono następujące stopnie awansu zawodowego dla pracowników socjalnych: • starszy pracownik socjalny; • specjalista pracy socjalnej; • starszy specjalista pracy socjalnej; • starszy specjalista pracy socjalnej – koordynator; • główny specjalista pracy socjalnej. Wyższy stopień awansu zawodowego można nadać po spełnieniu warunku odpowiedniego minimalnego poziomu wykształcenia oraz stażu pracy w zawodzie pracownika socjalnego. Warunki ustalono w przepisu art. 121b ust. 2 PomSpołU. W przypadku awansu na wyższy stopień zawodowy pracownikowi socjalnemu przysługuje podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego (art. 121b ust. 12 PomSpołU). Ocena okresowa pracownika socjalnego Pracownik socjalny podlega raz na 2 lata ocenie okresowej dokonywanej przez bezpośredniego przełożonego, w zakresie wywiązywania się przez niego z obowiązków wynikających z czynności i zadań na zajmowanym stanowisku oraz obowiązków określonych w art. 24 i art. 25 ust. 1 ustawy z 21.11.2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282; dalej: PracSamU). Przewidziano także tryb odwoławczy przysługujący pracownikowi socjalnemu od oceny okresowej, do organu nadzorującego jednostkę organizacyjną pomocy społecznej. Pracownikowi, który otrzymał dwie następujące po sobie pozytywne oceny okresowe, spełniającemu warunki dotyczące minimalnego poziomu wykształcenia, o którym mowa w art. 121b ust. 2 PomSpołU, jest nadawany wyższy stopień awansu zawodowego.
Nowe zadania i uprawnienia pracowników socjalnych stanowią istotną zmianę w polskim systemie pomocy społecznej. Dzięki wprowadzonym modyfikacjom, pracownicy socjalni mają teraz szersze możliwości działania oraz lepsze warunki pracy. Nowe przepisy regulują także ocenę okresową pracowników socjalnych oraz zapewniają możliwość awansu zawodowego. Wprowadzone zmiany mają na celu poprawę jakości świadczonych usług oraz zwiększenie bezpieczeństwa zawodowego pracowników socjalnych.