Odstąpienie od poboru opłat parkingowych w związku z rozprzestrzenianiem się COVID-19

Tematyka: odstąpienie, pobór opłat parkingowych, COVID-19, organ wykonawczy gminy, postępowanie administracyjne, Zarządzenie Burmistrza Miasta Cieszyna, Wojewoda Śląski, przepisy porządkowe, Wojewódzki Sąd Administracyjny, kompetencja, organ wykonawczy, Naczelny Sąd Administracyjny

Organ wykonawczy gminy nie może, wydając przepisy porządkowe, odstąpić od poboru opłat za parkowanie
samochodów na terenach miejskich powołując się na rozprzestrzenianie COVID-19 i trudności
z dezynfekowaniem parkometrów, jeżeli nie wykaże stanu bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia
obywateli.
Postępowanie administracyjne
Zarządzeniem Burmistrza Miasta Cieszyna w 2020 r. czasowo odstąpiono od poboru opłat za parkowanie
samochodów na terenach miejskich poza drogami publicznymi określonych w uchwale Rady Miejskiej Cieszyna.
Wojewoda Śląski na podstawie art. 91 ust. 1 i 3 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r.
poz. 1372; dalej: SamGminU) stwierdził nieważność zarządzenia uznając, że nie stanowi ono przepisów
porządkowych, o których mowa w art. 40 ust. 3 i art. 41 ust. 2 SamGminU. Jak podkreślono, kompetencja do
stanowienia przepisów porządkowych nie może być wykorzystywana do bieżącego zarządzania na danym obszarze,
ale wyłącznie w celu przeciwdziałania w szczególnych sytuacjach realnym zagrożeniem dla określonych wartości.
Przepisy porządkowe stanowią regulację o charakterze wyjątkowym i ostatecznym, wydawane w przypadkach
realnego i nagłego zagrożenia dla chronionych dóbr, którego nie da wyeliminować w żaden inny sposób. Realne
zagrożenie oznacza sytuację nieprzewidzianą, bezpośrednio zagrażającą jakiemuś dobru, wymagającą
natychmiastowej reakcji i na tyle oczywistą, że podjęcie odpowiednich działań jest konieczne np. katastrofa
ekologiczna czy klęska żywiołowa. Choć obecna sytuacja pandemii zagraża bezpieczeństwu obywateli, to ochrona
zdrowia oraz życia może być realizowana poprzez zastosowanie innych, już obowiązujących regulacji prawnych,
w rezultacie wydanie przedmiotowego przepisu porządkowego nie jest niezbędne w rozmienieniu art. 40 ust. 3
SamGminU.
Przesłanki stanowienia przepisów porządkowych
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę Gminy Cieszyn. Jak wyjaśniono, ustawodawca
w SamGminU upoważnił organ wykonawczy gminy do stanowienia przepisów porządkowych w ściśle określonych
sytuacjach. Zgodnie z art. 40 ust. 3 SamGminU, w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych
przepisach powszechnie obowiązujących, rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne
dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego.
W myśl art. 41 ust. 2 SamGminU, w przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt lub
burmistrz w formie zarządzenia. W ustawie z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 679)
przewidziano kompetencję organów stanowiących samorządu terytorialnego do wyboru sposobu prowadzenia
gospodarki komunalnej oraz do stanowienia o wysokości cen i opłat, ustalenia cen i opłat za usługi komunalne
o charakterze użyteczności publicznej i korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności komunalnej. Wskazane
uprawnienia jednostek samorządu terytorialnego mogą być również powierzone organom wykonawczym tych
jednostek. Jednak żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego nie reguluje materii zawieszenia,
czasowego odstąpienia od stosowania przepisów prawa miejscowego. W ocenie Sądu nawet przy przyjęciu,
że w sprawie ma miejsce przypadek luki prawnej, Gmina nie wykazała, że stanowienie przepisów
porządkowych było niezbędne dla ochrony wartości podanych w przepisie art. 40 ust. 3 SamGminU oraz, że
chodziło o przypadek nie cierpiący zwłoki, o którym mowa w art. 41 ust. 2 SamGminU. W orzecznictwie TK
i sądowoadministracyjnym podkreślana jest, jako szczególnie istotna, bezpośredniość zagrożenia dla życia lub
zdrowia obywateli oraz porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, będąca powodem stanowienia przepisów
porządkowych. Zdaniem Sądu w przypadku pobierania opłat za postój pojazdów samochodowych nie można mówić
o zachowaniu wartości bezpośrednio zagrażającym życiu lub zdrowiu. Podnoszone przez Gminę argumenty, że
parkomaty stanowią nośnik wirusa, w żaden sposób nie dowodzą, iż na terenie Miasta Cieszyn wystąpiła
nadzwyczajna sytuacja, inna niż na terytorium całego kraju. Działanie parkomatów jest zbliżone do działania
bankomatów czy płatności gotówką np. w sklepach. Trudności związane z dezynfekcją urządzeń i przyjmowaniem
gotówki są wszędzie podobne i nie sposób twierdzić, że są to sytuacje niemożliwe do rozwiązania. W konsekwencji
Sąd podzielił ocenę organu nadzoru, że w tym przypadku nie występuje zagrożenie dóbr podlegających ochronie, dla
przeciwdziałania któremu niezbędne jest wydanie przepisów porządkowych, zmierzających do niepobierania opłat za
parkowanie.
Organ wykonawczy gminy jedynie wyjątkowo wydaje przepisy

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wskazano na wynikające z art. 40 ust. 3
w zw. z art. 41 ust. 2 SamGminU trzy przesłanki których łączne spełnienie uprawnia do stanowienia przepisów
porządkowych przez organ wykonawczy gminy, czyli:
• brak uregulowań w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących w danym zakresie;
• niezbędność ustanowienia przepisów porządkowych dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia
porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego;
• niecierpiące zwłoki ustanowienia przepisów porządkowych przez organ wykonawczy gminy.
NSA podkreślił, że kompetencja do stanowienia przepisów porządkowych, która co do zasady, należy do
rady gminy, została jedynie wyjątkowo przyznana organowi wykonawczemu gminy. Dlatego tylko w związku
z zaistnieniem bezpośredniego zagrożenia dóbr takich jak życie lub zdrowie obywateli oraz porządek, spokój
i bezpieczeństwo publiczne, oraz potrzebą podjęcia niecierpiącej zwłoki interwencji prawodawczej, organ
wykonawczy gminy, jako organ monokratyczny, którego możliwości działania, zwłaszcza jego efektywność
i szybkość, są zdecydowanie inne, niż w przypadku organu kolegialnego, może wykorzystać kompetencję do
stanowienia przepisów porządkowych po to, aby przeciwdziałać temu bezpośredniemu zagrożeniu poprzez
szybkie ustanowienie koniecznej regulacji.
Wyrok NSA z 25.8.2021 r., II GSK 457/21,

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną, podkreślając trzy przesłanki uprawniające do stanowienia przepisów porządkowych przez organ wykonawczy gminy. Kompetencja do stanowienia przepisów porządkowych została przyznana organowi wykonawczemu gminy tylko w przypadku bezpośredniego zagrożenia dóbr takich jak życie lub zdrowie obywateli oraz porządek, spokój i bezpieczeństwo publiczne.