Zarządzenie o odwołaniu dyrektora szkoły jako akt o podwójnym skutku
Akt odwołania dyrektora szkoły może wywoływać skutki zarówno w sferze prawa pracy, jak i publicznoprawnej. Orzeczenie WSA w Poznaniu dotyczyło wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi na zarządzenie odwołującego dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego. Sprawa dotyczyła zagadnienia aktu administracyjnego o podwójnych skutkach.
Tematyka: akt odwołania, dyrektor szkoły, skarga administracyjna, sąd pracy, podwójny skutek, prawo pracy, prawo administracyjne
Akt odwołania dyrektora szkoły może wywoływać skutki zarówno w sferze prawa pracy, jak i publicznoprawnej. Orzeczenie WSA w Poznaniu dotyczyło wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi na zarządzenie odwołującego dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego. Sprawa dotyczyła zagadnienia aktu administracyjnego o podwójnych skutkach.
Nie można przyjąć, że akt odwołania dyrektora szkoły należy wyłącznie do czynności ze sfery prawa pracy, a w sprawach tego rodzaju właściwy jest wyłącznie sąd powszechny. Jest to bowiem akt o podwójnym charakterze wywołującym skutki zarówno w sferze prawa pracy, jak również w sferze publicznoprawnej. Stan faktyczny WSA w Poznaniu rozstrzygał sprawę z wniosku skarżącej o przywrócenie terminu do wniesienia skargi na zarządzenie Burmistrza Miasta i Gminy w przedmiocie odwołania ze stanowiska dyrektora. Sąd postanowił wniosek odrzucić. W omawianym orzeczeniu Sąd odniósł się do ważnego zagadnienia aktu administracyjnego o podwójnych skutkach. Sprawa dotyczy tego, że na mocy zarządzenia Burmistrz Miasta i Gminy odwołał skarżącą ze stanowiska dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego z oddziałami integracyjnymi. Wyżej wskazany akt doręczono osobiście skarżącej 20.7.2020 r. wraz z pouczeniem o przysługującym prawie wniesienia skargi na zarządzenie do WSA w Poznaniu za pośrednictwem organu, zgodnie z art. 101 ust. 1 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. 2021 r. poz. 1372, dalej: SamGminU) w zw. z art. 53 § 2a oraz art. 54 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej: PostAdmU). 20.11.2020 r. skarżąca złożyła wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi. Wraz z wnioskiem złożyła skargę na przedmiotowy akt. Skarżąca wyjaśniła, że w pouczeniu zarządzenia Burmistrza wskazano, iż na zarządzenie w przedmiocie odwołania jej ze stanowiska dyrektora przysługuje skarga do WSA, jednakże nie pouczono o terminie złożenia skargi. Powołując się na treść art. 112 KPA skarżąca wskazała, iż błędne pouczenie co do prawa wniesienia skargi do sądu administracyjnego nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia. W ocenie skarżącej błędne pouczenie co do sposobu wniesienia środka zaskarżenia uprawdopodabnia w stopniu wystarczającym brak jej winy w uchybieniu terminu do wniesienia skargi. Burmistrz Miasta i Gminy wskazał, iż w jego ocenie wniosek o przywrócenie terminu nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazał, iż wbrew twierdzeniom skarżącej, prawidłowo została pouczona o sposobie oraz terminie wniesienia środka zaskarżenia. Nadto wskazał, iż wnioskodawczyni, nie dochowała 7-dniowego terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu, gdyż o terminie do wniesienia skargi dowiedziała się we 9.2020 r. w trakcie rozprawy przed Sądem Rejonowym sprawie pracowniczej. Nadto Burmistrz wniósł o odrzucenie skargi na przedmiotowy akt, gdyż na mocy ugody sądowej zawartej przed sądem pracy roszczenia skarżącej o odszkodowanie oraz o przywrócenie do pracy zostały w całości zaspokojone. Stanowisko WSA – co do przywrócenia terminu Sąd uznał, że wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi jest niedopuszczalny, ponieważ nie uchybiono temu terminowi. Podstawowym warunkiem dopuszczalności wniosku o przywrócenie terminu do dokonania określonej czynności procesowej jest to, że dla tej czynności został w ustawie zakreślony określony termin (por. postanowienie NSA 7.9.2017, II GZ 644/17, ). Zarządzenie (o odwołaniu ze stanowiska) stanowi akt podjęty w sprawie z zakresu administracji publicznej w rozumieniu art. 101 ust. 1 SamGminU i art. 3 § 2 pkt 6 PostAdmU (przesądzone w orzecznictwie m.in. uchwała 7 sędziów NSA z 16.12.1996 r., OPS 6/96, ; wyrok NSA z 4.1.2017 r., I OSK 800/16, ). Zgodnie natomiast z art. 53 § 2a KPA w przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, skargę można wnieść w każdym czasie. Zatem z powyższego jednoznacznie wynika, że skarga na zarządzenie Burmistrza Miasta i Gminy mogła zostać wniesiona w każdym czasie, gdyż ustawodawca nie przewidział terminu do jej wniesienia. Wniosek o przywrócenie terminu, który nie został uchybiony, traktować należy jako niedopuszczalny. Orzecznictwo sądów w tej kwestii nie pozostawia wątpliwości, że nie można przywrócić terminu, który nie został uchybiony, bowiem instytucja przywrócenia terminu ma zastosowanie w sytuacji, gdy strona nie dokonała czynności w terminie. Dopiero bowiem w sytuacji stwierdzenia, że w sprawie doszło do uchybienia terminowi, Sąd może merytorycznie rozpoznać wniosek strony o przywrócenie terminu do dokonania tej czynności, tj. przywrócić termin bądź wniosek oddalić. Natomiast, jak wynika z art. 88 PostAdmU, spóźniony lub z mocy ustawy niedopuszczalny wniosek o przywrócenie terminu (a za taki niewątpliwie należy uznać wniosek o przywrócenie terminu, który nie został uchybiony) podlega odrzuceniu. Stanowisko WSA – co do charakteru zarządzenia Skarżąca wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu wniosła skargę na zarządzenie Burmistrza Miasta i Gminy i mogła to uczynić w każdym czasie. Zatem skardze należy nadać bieg i nie ma przy tym znaczenia dla sprawy, że doszło do ugody sądowej zawartej przed sądem pracy, na mocy której pracodawca skarżącej zobowiązał się zapłacić na jej rzecz odszkodowanie, a skarżąca uznała się z zaspokojoną w pełni ze swoich roszczeń w tym w zakresie roszczenia o przywrócenie do pracy. Jak bowiem wynika z orzecznictwa NSA, nie można przyjąć, że akt odwołania dyrektora szkoły należy wyłącznie do czynności ze sfery prawa pracy, a w sprawach tego rodzaju właściwy jest wyłącznie sąd powszechny. Jest to bowiem akt o podwójnym charakterze wywołującym skutki zarówno w sferze prawa pracy, jak również w sferze publicznoprawnej (por. wyrok NSA z 4.1.2017 r., I OSK 800/16, ). Dyrektor szkoły może bowiem skorzystać z dwóch trybów postępowania w sprawie dotyczącej odwołania go z funkcji: zaskarżyć odwołanie w drodze sądowoadministracyjnej albo wystąpić do sądu pracy z roszczeniem o odszkodowanie za wadliwe zwolnienie go z funkcji. Sąd administracyjny stwierdza przy tym jedynie wadliwość decyzji podmiotu trzeciego (nie pracodawcy), nie określa natomiast cywilnoprawnych zasad odpowiedzialności za taką decyzję. Ponadto orzeczenie sądu administracyjnego nie przesądza o konkretnym roszczeniu majątkowym ani o jego rodzaju. Przy tym istotne jest to, że ewentualne unieważnienie uchwały o odwołaniu dyrektora szkoły w trybie sądowoadministracyjnym, nie reaktywuje zatrudnienia na tym stanowisku. Akceptacja koncepcji nieważności odwołania ze stanowiska dyrektora szkoły na podstawie orzeczenia sądu administracyjnego jako sankcji wywołującej skutek również w sferze prawa pracy prowadziłoby do skutków niemożliwych do zaakceptowania. Tego samego stanowiska kierowniczego w tym samym okresie nie powinny bowiem zajmować dwie osoby, ponieważ wszystkie czynności podejmowane przez kolejną osobę powołaną na to samo kierownicze stanowisko zatrudnienia byłoby wadliwe, a nawet obarczone ryzykiem nieważności (por. wyrok SN z 12.2.2015 r., I PK 155/14, ). Komentarz W omawianym postanowieniu WSA w Poznaniu wskazał na akt o tzw. podwójnym skutku. Chodzi np. o zarządzenie, mocą którego wójt (burmistrz, prezydent miasta) odwołuje daną osobę ze stanowiska (tu: dyrektora szkoły). Taki akt jest nie tylko aktem z zakresu administracji publicznej i wywołuje skutki w sferze tego prawa, ale także rodzi skutki w zakresie zatrudnienia – podlega zatem weryfikacji przez sąd pracy. Z orzeczenia wynika, że rozstrzygnięcia obu sądów w sprawach związanych z tym samym aktem nie są jednakże od siebie zależne. W praktyce może to jednakże budzić trudności, np. w razie orzekania przez sąd pracy o roszczeniach z KP w sytuacji, gdy skuteczność prawna aktu odwołania na gruncie prawa publicznego została zakwestionowana. Zakończenie sporu przed sądem pracy nie wpływa przy tym na postępowanie sądowoadministracyjne. Postanowienie WSA w Poznaniu z 18.1.2021 r., II SA/Po 855/20,
Orzeczenie WSA wskazało na akt o podwójnym skutku, który wywołuje konsekwencje zarówno w sferze prawa pracy, jak i publicznoprawnej. Spór przed sądem pracy nie wpływa jednak na postępowanie sądowoadministracyjne. Decyzje obu sądów w sprawach związanych z tym samym aktem nie są od siebie zależne.