Prawidłowe ponaglenie warunkiem dopuszczalności skargi na bezczynność

Złożenie ponaglenia jest warunkiem koniecznym do skutecznego wniesienia skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Brak ponaglenia może skutkować odrzuceniem skargi przez sąd administracyjny. Należy zatem dokładnie zdefiniować i spełnić ten warunek, aby skarga została rozpatrzona przez sąd.

Tematyka: ponaglenie, skarga na bezczynność, postępowanie administracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, warunek dopuszczalności skargi

Złożenie ponaglenia umożliwia stronie skuteczne wniesienie skargi na bezczynność lub przewlekłe
prowadzenie postępowania. Jest to więc warunek dopuszczalności skargi a nie jej brak formalny, który może
zostać uzupełniony w toku postępowania przed sądem.
Skarga na bezczynność
„S.” Sp. z o.o. wniosła skargę na bezczynność Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. (dalej: PINB
w K.) w przedmiocie rozpoznania wniosku o legalizację samowoli budowlanej. Przewodniczący wydziału wezwał
skarżącą do usunięcia braku formalnego skargi poprzez złożenie dowodu, że przed jej wniesieniem wyczerpano tryb
określony w art. 37 § 1 KPA, czyli wniesiono ponaglenie do organu wyższego stopnia. W wyznaczonym terminie „S.”
Sp. z o.o. przesłała postanowienie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. (dalej: WINB w K.)
dotyczące znajdującego się w aktach administracyjnych pisma z 25.3.2021 r., jednak sąd uznał, że skarżąca nie
wykonała należycie wezwania i odrzucił skargę. W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że wbrew temu co
uznał WINB w K., pisma z 25.3.2021 r. nie można uznać za ponaglenie w tej sprawie. Dokonanie takiej kwalifikacji
uniemożliwia fakt, że pismo dotyczyło w istocie bezczynności WINB w K., a nie organu, do którego wpłynął wniosek
o legalizację samowoli budowlanej oraz wskazanie innego znaku sprawy. W ocenie sądu, rozpoznanie spornego
pisma przez WINB w K. jako ponaglenia na postępowanie PINB w K. nie wiąże sądu rozpoznającego skargę na
bezczynność.
Ponaglenie – warunek dopuszczalności skargi a nie jej wymóg formalny
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie podkreślając, że należy rozróżnić warunki
formalne pisma będącego skargą od kwestii dopuszczalności skargi. Z art. 53 § 2b ustawy z 30.8.2002 r. Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej: PostAdmU) wynika, że
skuteczne wniesienie skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania uzależnione jest od
złożenia ponaglenia do właściwego organu (zob. postanowienie NSA z 17.12.2020 r., I OZ 774/20,
).
Jednak wniesienie takiego ponaglenia nie jest warunkiem formalnym skargi na bezczynność lub przewlekłe
prowadzenie postępowania, te zostały bowiem określone w art. 46 PostAdmU i art. 57 § 1 PostAdmU, ale warunkiem
dopuszczalności tej skargi. Sąd może wezwać stronę do uzupełnienia wymogów formalnych skargi w wyznaczonym
terminie pod rygorem odrzucenia tego środka zaskarżenia. Jeśli zaś w aktach administracyjnych przekazanych do
sądu brak jest skutecznie złożonego do organu ponaglenia, sąd powinien zażądać od skarżącej wyjaśnień w tej
kwestii, a nie wezwać do usunięcia braków formalnych skargi w trybie art. 49 § 1 PostAdmU. W konsekwencji,
w razie ustalenia, że ponaglenie nie zostało skutecznie złożone przed wniesieniem skargi, sąd byłby zobowiązany do
wydania postanowienia o odrzuceniu skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 PostAdmU, a nie art. 58 § 1 pkt 3
PostAdmU.
Co decyduje o zakwalifikowaniu pisma jako ponaglenie?
NSA uznał działanie sądu I instancji za przejaw nadmiernego formalizmu, sprzecznego z istotą i celem ponaglenia.
W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że w aktach administracyjnych sprawy znajduje się ponaglenie, czyli
pismo z 25.3.2021 r. Wbrew temu, co twierdził sąd I instancji, jego analiza pozwala na przyjęcie, że pismo to stanowi
ponaglenie na bezczynność PINB w K., o którym mowa w art. 37 KPA i dotyczy tej, a nie innej sprawy.
NSA podkreślił, że o nadaniu pismu wniesionemu do organu właściwego biegu decyduje jego treść (zob.
postanowienie NSA z 8.10.2010 r., II FZ 532/10,
). Dlatego w przypadku mylnego oznaczenia pisma
należy ocenić czy zawiera ono elementy niezbędne do zakwalifikowania go do innego rodzaju, niż
wynikałoby to z jego nazwy. Każde pismo powinno być bowiem rozpoznane zgodnie z intencją strony
wyrażoną w jego treści (zob. postanowienie NSA z 28.9.2011 r., II OZ 833/11,
). W uzasadnieniu
postanowienia stwierdzono, że WINB w K. prawidłowo zakwalifikował pismo skarżącej, zgodnie z jego treścią, jako
ponaglenie na bezczynność PINB w K. w załatwieniu wniosku o legalizację obiektu budowlanego. NSA uznał też, że
oceny tej nie zmienia fakt błędnego wskazania znaku sprawy, które należy uznać za oczywistą omyłkę pisarską
skarżącej. W rezultacie należy przyjąć, że skarżąca przed wniesieniem skargi na bezczynność wyczerpała
przysługujące jej środki zaskarżenia i nie było podstaw do odrzucenia skargi.
Postanowienie NSA z 5.10.2021 r., II OZ 622/21,

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że ponaglenie nie jest jedynie wymogiem formalnym, ale warunkiem dopuszczalności skargi na bezczynność. Decydujący jest fakt złożenia ponaglenia przed wniesieniem skargi oraz jego treść, która powinna jednoznacznie wskazywać na postępowanie, które ma być skomentowane.