Bonifikaty na zakup nieruchomości przez kościoły i inne związki wyznaniowe
Projekt poselski wniesiony przez grupę posłów Lewicy proponuje zmiany w ustawie o gospodarce nieruchomościami dotyczące warunków przyznawania bonifikat na zakup nieruchomości przez kościoły i związki wyznaniowe. Zmiany mają na celu doprecyzowanie uprawnionych podmiotów, pojęcia działalności sakralnej oraz wprowadzenie środków kontroli wykorzystania nieruchomości objętych bonifikatą.
Tematyka: bonifikaty, nieruchomości, kościoły, związki wyznaniowe, działalność sakralna, ustawowe preferencje, równouprawnienie, kontrola wykorzystania nieruchomości
Projekt poselski wniesiony przez grupę posłów Lewicy proponuje zmiany w ustawie o gospodarce nieruchomościami dotyczące warunków przyznawania bonifikat na zakup nieruchomości przez kościoły i związki wyznaniowe. Zmiany mają na celu doprecyzowanie uprawnionych podmiotów, pojęcia działalności sakralnej oraz wprowadzenie środków kontroli wykorzystania nieruchomości objętych bonifikatą.
Projektem poselskim wniesionym 20.9.2021 r. przez grupę posłów Lewicy reprezentowaną przez posłankę Beatę Maciejewską zaproponowano zmiany w ustawie z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899 ze zm.; dalej: GospNierU) w zakresie warunków przyznawania bonifikat na zakup nieruchomości przez kościoły i inne związki wyznaniowe o uregulowanych stosunkach z państwem. • Celem zmian jest doprecyzowanie kręgu podmiotowego uprawnionych, pojęcia działalności sakralnej warunkującej otrzymanie przywilejów, a także wdrożenie skutecznych środków kontroli wykorzystania nieruchomości objętych bonifikatą. • Zaproponowana nowelizacja ma stać na straży respektowania konstytucyjnej zasady równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych. Obecny stan prawny Zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt. 6 GospNierU właściwy organ może udzielić bonifikaty od ustalonej ceny sprzedawanej nieruchomości na podstawie zarządzenia wojewody albo uchwały rady lub sejmiku – kościołom i związkom wyznaniowym. Zniżka może jednak zostać udzielona tylko tym podmiotom, które mają uregulowane stosunki z państwem oraz pod warunkiem przeznaczenia nieruchomości na cele ściśle sakralne. Definicja działalności sakralnej Występujący z inicjatywą ustawodawczą posłowie dostrzegając nieprecyzyjność pojęcia „cele działalności sakralnej”, zaproponowali jego rozszerzenie wskazując, że tylko obiekt „przeznaczony na miejsce prowadzenia kultu religijnego, tj. kościoła, kaplicy, innego domu modlitwy, domu pogrzebowego lub cmentarza wraz z niezbędnym zapleczem” może stanowić przedmiot gratyfikacji. Implementacja normy w takim kształcie miałaby jednocześnie zniwelować ryzyko nabywania nieruchomości poniżej ich wartości rynkowej przez kościoły i inne związki wyznaniowe na działalność niemieszczącą się de facto w ramach ustawowych preferencji. Mimo, że opusty cenowe stanowią wyjątek od zasady ogólnej i są obwarowane restrykcjami, praktyka uwidacznia nadmierne uprzywilejowywanie wybranych podmiotów, które otrzymując bonifikaty, nie wykorzystują nieruchomości faktycznie do krzewienia wolności sumienia oraz wyznania w wymiarze zbiorowym. Zrównanie w prawach pozycji kościołów i innych związków wyznaniowych Projektodawca nie znajdując uzasadnienia dla lepszego traktowania niektórych grup, zaproponował również sprecyzowanie kręgu uprawnionych podmiotów poprzez odzwierciedlenie w art. 68 ust. 1 pkt. 6 GospNierU nie tylko kościołów i innych związków wyznaniowych, które mają uregulowane stosunki z państwem na podstawie ustawy, ale także tych wpisanych do Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych. Druga kategoria podmiotów tj. wskazana w ewidencji prowadzonej przez ministra właściwego do spraw wyznań religijnych, celem pozyskania intratnej nieruchomości również musiałaby udokumentować jej wykorzystywanie na budowę, rozbudowę lub adaptację służącą celom sakralnym. Ponadto, organy uchwałodawcze (rada lub sejmik) podejmując uchwały stanowiące akty prawa miejscowego powinny zostać zobligowane do określenia przejrzystych i równych dla wszystkich zainteresowanych podmiotów warunków, w tym wielkości udzielanych bonifikat stawiając kres różnicowaniu pozycji uprawnionych w drodze indywidualnych i uznaniowych rozstrzygnięć. Obecne akty woli ciał kolegialnych są odnoszone do studium jednostkowego przypadku wykazując w konsekwencji bardzo zdywersyfikowane kwoty przyznawanych bonifikat. Wdrożenie zmian miałoby sprzyjać respektowaniu konstytucyjnej zasady równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych. Koncepcja wykorzystania nieruchomości podstawą do obligatoryjnej kontroli Uprawnieni składając wniosek o bonifikatę mieliby zostać zobowiązani do naświetlenia sposobu wykorzystania przecenianej nieruchomości – dałoby to organowi podstawę do udzielenia zgody oraz ułatwiłoby późniejsze przeprowadzanie kontroli mając określony jasny i precyzyjny zakres działania danego podmiotu. Aplikacja kontroli przez właściwy organ byłaby obowiązkowa i konieczna do przeprowadzenia nie wcześniej niż 3 lata i nie później niż 5 lat od dnia zawarcia umowy zakupu nieruchomości. W projektowanych przepisach przejściowych zaś wyłuszczono, że w odniesieniu do postępowań niezakończonych przed wejściem w życie ustawy, wnioskodawcy byliby zobowiązani uzupełnić wniosek o koncepcje wykorzystania nieruchomości w terminie 30 dni od wezwania przez właściwy podmiot pod rygorem odrzucenia wniosku. Tym samym już toczące się postępowania nie musiałyby podlegać umorzeniu.
Zaproponowane nowelizacje mają zagwarantować respektowanie zasady równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych oraz zapobiec nadużyciom przy nabywaniu nieruchomości poniżej wartości rynkowej. Wprowadzenie klarownych warunków przyznawania bonifikat ma zniwelować różnice pozycji uprawnionych podmiotów.