Świadczenia opieki zdrowotnej a Brexit

Sejm zajmuje się ustawą o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy Prawo farmaceutyczne. Nowelizacja ma regulować możliwość korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz objęcie cudzoziemców ubezpieczeniem społecznym z tytułu legalnej pracy w Polsce.

Tematyka: Świadczenia opieki zdrowotnej, Brexit, Zjednoczone Królestwo, ubezpieczenie społeczne, cudzoziemcy

Sejm zajął się ustawą o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych oraz ustawy Prawo farmaceutyczne (druk sejmowy nr 1568). Nowelizacja regulować ma przede
wszystkim dwie kwestie. Pierwsza dotyczy wprowadzenia możliwości korzystania ze świadczeń opieki
zdrowotnej w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej na zasadach analogicznych jak
te, które obowiązywały przed wyjściem tego kraju z UE. Druga zaś dotyczy objęcia cudzoziemców
ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania legalnej pracy w Polsce.
• Nowelizacja dotyczy przepisów ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.; dalej: ŚOZŚrPubU) i przepisów ustawy z 6.12.2001 r.
Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1977 ze zm.; dalej: PrFarm).
• Celem noweli jest dostosowanie przepisów ŚOZŚrPubU do postanowień umowy o wystąpieniu Zjednoczonego
Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.Urz.
UE C z 2019 r. Nr 384, s. 1) oraz do postanowień protokołu w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego, dołączonego do tej umowy (Dz.Urz. UE L z 2021 r. Nr 149, s. 10).
Przepisy umowy o wystąpieniu i protokołu
Postanowienia umowy o wystąpieniu i protokołu do niej dołączonego stanowią, że w relacjach z Anglią i Irlandią
Północną zachowane zostaną uprawnienia do korzystania z rzeczowych świadczeń zdrowotnych w sytuacjach
transgranicznych, na zasadach analogicznych do obowiązujących w ramach unijnych przepisów o koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego. Ponadto, w protokole znalazły się zapisy dotyczące zasady równego
traktowania obywateli państw stron umowy o wystąpieniu w zakresie zabezpieczenia społecznego.
Zmiany w polskich przepisach związane z Brexitem
W dużej mierze zmiany w ŚOZŚrPubU dotyczą uwzględniania Anglii i Irlandii Północnej we wszystkich przepisach
odwołujących się do państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia
o Wolnym Handlu (EFTA). Umożliwi to korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej w Zjednoczonym Królestwie
Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej na zasadach analogicznych jak te, które obowiązywały przed wyjściem tego kraju
z UE. Obywatele tych państw natomiast będą mogli zostać objęci ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania
legalnej pracy w Polsce. Podkreślić jednak trzeba, że nowelizacja dostosowująca przepisy ŚOZŚrPubU do umowy
o wystąpieniu i protokołu nie obejmuje uznawania skierowań wystawianych przez lekarzy z innych państw
członkowskich Unii Europejskiej.
Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym cudzoziemców
Nowelizacja zawiera także nowy przepis (art. 3 ust 1a ŚOZŚrPubU), który umożliwi objęcie ubezpieczeniem
zdrowotnym cudzoziemców niemających obywatelstwa żadnego z państw UE lub EFTA, lub Zjednoczonego
Królestwa ani miejsca zamieszkania na terytorium tych państw, a jednocześnie spełniających warunki do objęcia
ubezpieczeniem społecznym, którzy w aktualnym stanie prawnym nie mogą być zgłoszeni do ubezpieczenia
zdrowotnego, z uwagi na nieposiadanie żadnego ze statusów pobytowych wskazanych w art. 3 ust. 1 pkt 2
ŚOZŚrPubU. Przepis ten objąć ma cudzoziemców, którzy są objęci ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem
społecznym rolników, z tytułów, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 ŚOZŚrPubU. W praktyce oznacza to, że
cudzoziemcy będą mogli podejmować na terenie Polski legalne zatrudnienie, wiążące się z obowiązkiem
ubezpieczenia społecznego, mimo nieposiadania zezwolenia na pobyt lub wizy w celu wykonywania pracy. Aktualnie
bowiem takie osoby nie mogą otrzymać statusu osób ubezpieczonych, chociaż z tytułu legalnego zatrudnienia
w Polsce, objęte są składkami na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz podatkiem dochodowym od osób
fizycznych. Nowy przepis ŚOZŚrPubU pozwoli także na objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym członków rodzin
cudzoziemców zamieszkujących w Polsce i legalnie wykonujących pracę.

Nowelizacja przystosowuje przepisy do umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z UE i protokołu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zmiany umożliwią korzystanie ze świadczeń zdrowotnych w UK na analogicznych zasadach jak przed Brexitem oraz objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym cudzoziemców bez obywatelstwa UE lub EFTA.