Gospodarowanie odpadami komunalnymi od 1.1.2022 r.
Uściślenie obowiązków w zakresie selektywnego zbierania odpadów to jeden z postulatów wprowadzony ustawą z 11.8.2021 r. Nowelizacja reguluje m.in. opłaty za odbiór odpadów z nieruchomości niezamieszkałych i obowiązek właściwej segregacji odpadów. Wytwórcy odpadów komunalnych także ponoszą odpowiedzialność za selektywne zbieranie odpadów.
Tematyka: gospodarowanie odpadami komunalnymi, segregacja odpadów, opłaty za wywóz śmieci, selektywne zbieranie odpadów, odstępstwa dla gmin, odpowiedzialność wytwórców odpadów
Uściślenie obowiązków w zakresie selektywnego zbierania odpadów to jeden z postulatów wprowadzony ustawą z 11.8.2021 r. Nowelizacja reguluje m.in. opłaty za odbiór odpadów z nieruchomości niezamieszkałych i obowiązek właściwej segregacji odpadów. Wytwórcy odpadów komunalnych także ponoszą odpowiedzialność za selektywne zbieranie odpadów.
Uściślenie obowiązków w zakresie selektywnego zbierania odpadów to jeden z postulatów wprowadzony ustawą z 11.8.2021 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach (Dz.U. z 2021 r. poz. 1648), w konsekwencji którego podmioty wytwarzające odpady od 1.1.2022 r. mają zostać zmobilizowane do większego respektowania wymogów w tym zakresie. Nowelizacja dookreśla także wynikające z prawa unijnego odstępstwa od segregacji śmieci, a także reguluje wysokość opłat za ich odbiór z nieruchomości niezamieszkałych. • Zarówno właściciel nieruchomości, jak i wytwórca odpadów zobligowani są do ich właściwej segregacji. Opłatą zaś za gospodarowanie odpadami komunalnymi, zamiast właściciela danego obiektu, może zostać obciążona osoba posiadająca tytuł prawny do lokalu, faktycznie go zamieszkująca lub czyniąca z niego użytek. • Gminy tymczasem, mocą uznaniowej decyzji ministra ds. klimatu i po spełnieniu przesłanek ustawowych, będą mogły uzyskać odstępstwo od selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów komunalnych polegające na łącznym zbieraniu odpadów tworzyw sztucznych, metali, opakowań wielomateriałowych oraz szkła. • Podstawą wyliczenia opłaty za wywóz śmieci z nieruchomości niezamieszkałych nie będą już tylko zadeklarowane pojemniki lub worki, lecz ich liczba pomnożona przez ilość opróżnień w miesiącu. Obowiązek segregacji odpadów nałożony na wytwórcę odpadów Nie tylko właściciel nieruchomości (zamieszkałej i niezamieszkałej), ale również faktyczny wytwórca odpadów komunalnych odpowiedzialny będzie za ich selektywne zbieranie – nowa praktyka została ucieleśniona poprzez rozszerzenie katalogu przedmiotowego art. 1 pkt. 4 ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 888; dalej: CzystGmU) i jest ona następstwem wynikających do tej pory rozbieżności w rozumieniu pojęć zawartych w innych gałęziach prawa. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy (druk nr 1275), pojęcia implikowane do CzystGmU: „właściciela nieruchomości”, jak i „nieruchomości” nie obejmowały np. właścicieli lokali mieszkalnych w budynkach wielolokalowych czy osób faktycznie zamieszkujących te lokale. Od dnia wejścia w życie nowelizacji, również te podmioty jako wytwarzające odpady muszą ponosić m.in. stosowne opłaty. Wyrazem wzmocnienia obowiązków wytwórców jest także dodanie całego rozdziału 2a do CzystGmU poświęconego zagadnieniu selektywnego zbierania przez nich odpadów komunalnych. Wyeliminowanie odpowiedzialności zbiorowej Zgodnie z art. 2a ust. 1 CzystGmU, rada gminy może w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić o ponoszeniu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez właściciela lokalu lub inną osobę, której służy tytuł prawny do lokalu w budynku wielolokalowym lub osobę faktycznie zamieszkującą lub użytkującą ten lokal. Dzięki wprowadzonej regulacji, wyłączeniu ulega odpowiedzialność zbiorowa – rozliczanie z obowiązku selektywnego zbierania odpadów obejmować będzie odtąd mieszkańców faktycznie wytwarzających odpady w poszczególnych lokalach. Wdrożenie normy o takim indywidualnym charakterze ma przyczynić się do zwiększenia motywacji mieszkańców do właściwej segregacji śmieci oraz do pozyskiwania surowców wtórnych w większej ilości, a docelowo – do obniżenia opłat za gospodarowanie odpadami ze środków finansowych pozyskanych z ich sprzedaży. By gmina mogła powziąć uchwałę, frakcje odpadów komunalnych muszą być możliwe do przypisania konkretnym osobom w taki sposób, aby podmioty nieuprawnione nie mogły odczytać danych osobowych. W tym celu, w art. 4 ust. 6 CzystGmU postanowiono o możliwości indywidualnego oznakowania pojemników lub worków przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych, które pozwoliłyby zidentyfikować dane gospodarstwo domowe. Odstępstwa dla gmin w zakresie segregacji – wdrożenie ustawodawstwa unijnego Gminy w drodze dyskrecjonalnej decyzji ministra właściwego do spraw klimatu mogą zostać zwolnione z selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Przepis ten jest wynikiem zgłaszanych postulatów przez jednostki samorządu terytorialnego oraz implementacji art. 1 pkt. 11 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z 30.5.2018 r. zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów (Dz.Urz. UE L z 2018 r. Nr 150, s. 109). Zgodnie z dodanym art. 4b CzystGmU odstąpienie od selektywnego zbierania odpadów tworzyw sztucznych, metali, opakowań wielomateriałowych oraz szkła może zostać aplikowane, o ile zostaną spełnione łącznie co najmniej trzy z określonych w przepisie warunków. Istotnym kryterium jest to, by gmina, mimo wprowadzonej praktyki łącznego gromadzenia frakcji odpadów komunalnych była zdolna osiągnąć poziomy przygotowania ich do ponownego użycia i recyklingu lub innym procesom odzysku. Uzyskiwany materiał wyjściowy z tych procesów ma mieć ponadto jakość porównywalną do jakości uzyskiwanej przez selektywne zbieranie odpadów komunalnych. W razie, gdy gmina w danym roku nie osiągnie tego poziomu, zezwolenie podlegać będzie cofnięciu z urzędu, kończąc jednocześnie możliwość łącznego zbierania wybranych frakcji odpadów komunalnych. Zaznacza się również, że odstąpienie jest możliwe w przypadku, gdy selektywne zbieranie nie przynosi wyniku najlepszego dla środowiska, nie jest technicznie wykonalne, jak również pociągałoby za sobą nieproporcjonalnie wysokie koszty ekonomiczne. Decyzja zezwalająca wydawana będzie na czas nieoznaczony na wniosek wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zawierający analizy potwierdzające, że zostały spełnione ustawowe przesłanki zwolnienia oraz obszar gminy, którego dotyczyć ma zwolnienie. Stawki opłat uzależnione od częstotliwości opróżnień pojemników lub worków Zgodnie z uprzednim brzmieniem art. 6j ust. 3 CzystGmU opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi gromadzonymi na nieruchomościach, na których nie zamieszkiwali mieszkańcy stanowiła iloczyn zadeklarowanej liczby pojemników lub worków przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości oraz stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ustalonej w drodze uchwały gminy. W związku z faktem, że przepis nie przewidział sytuacji, w której odpady są obierane kilkukrotnie w ciągu jednego miesiąca, ustawodawca doprecyzował, że przez zadeklarowaną liczbę pojemników rozumie się iloczyn liczby pojemników przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz liczby ich opróżnień w miesiącu wynikającej z częstotliwości odbioru odpadów komunalnych. To w jaki sposób i w jakim zakresie świadczone będą usługi obejmujące odbieranie odpadów komunalnych i ich zagospodarowanie w zamian za uiszczaną przez właściciela opłatę, wynikać będzie, jak dotąd, z uchwały rady gminy bądź, co stanowi novum, harmonogramu odbioru odpadów komunalnych stworzonego dla danej nieruchomości. Częstotliwość odbioru odpadów, zarówno określona w akcie prawa miejscowego, jak i w harmonogramie będzie mogła być różnicowana w zależności od ilości wytwarzanych odpadów i ich rodzajów – w okresie jednak od kwietnia do października odbieranie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz bioodpadów stanowiących odpady komunalne odbywać się będzie nie rzadziej niż raz na tydzień z budynków wielolokalowych i nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie z budynków mieszkalnych jednorodzinnych (art. 6r ust. 3 i 3b CzystGmU).
Stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi uzależnione będą od częstotliwości opróżnień pojemników lub worków. Ustawa wprowadza także możliwość odstępstw dla gmin w zakresie segregacji odpadów oraz eliminuje odpowiedzialność zbiorową, nakładając ją na osoby faktycznie wytwarzające odpady.