Rejestracja bezrobotnego także bez dokumentów

Wyrażenie zgody przez starostę na rejestrację bezrobotnego bez wymaganych dokumentów jest fakultatywne, o czym świadczy użyte sformułowanie „starosta może”. NSA rozpoznał skargę kasacyjną Wojewody od wyroku WSA w Warszawie z 14.1.2021 r., VIII SA/Wa 653/20, w sprawie ze skargi A.A. na decyzję Wojewody w przedmiocie uznania za osobę bezrobotną bez prawa do zasiłku i uchylił zaskarżony wyrok oraz oddalił skargę.

Tematyka: rejestracja bezrobotnego, dokumenty, starosta, NSA, skarga kasacyjna, bez zasiłku, warunki uzyskania zasiłku, zarejestrowanie, organy

Wyrażenie zgody przez starostę na rejestrację bezrobotnego bez wymaganych dokumentów jest
fakultatywne, o czym świadczy użyte sformułowanie „starosta może”.
Ustalenia faktyczne
NSA rozpoznał skargę kasacyjną Wojewody od wyroku WSA w Warszawie z 14.1.2021 r., VIII SA/Wa 653/20,
w sprawie ze skargi A.A. na decyzję Wojewody w przedmiocie uznania za osobę bezrobotną bez prawa do
zasiłku i uchylił zaskarżony wyrok oraz oddalił skargę.
Przywołanym wyrokiem WSA uchylił decyzje organu I i II instancji.
Starosta, działając na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 14 lit. a i lit. b, art. 2 ust. 1 pkt 2 oraz art. 71 ust. 1 i 2 ustawy
z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1100 ze zm.; dalej:
PromZatrU) decyzją orzekł o uznaniu A.A., od (...).7.2020 r., za osobę bezrobotną oraz odmówił przyznania prawa do
zasiłku.
W uzasadnieniu Starosta wskazał, że w dniu rejestracji, tj. (...).7.2020 r., Skarżący spełniał warunki z art. 2 ust. 1 pkt
2 PromZatrU, natomiast nie spełniał warunków, o których mowa w art. 71 ust. 1 i ust. 2 PromZatrU do uzyskania
prawa do zasiłku.
Od decyzji odwołanie złożył Skarżący. Wojewoda utrzymał decyzję organu I instancji w mocy.
Skargę do WSA w Warszawie wniósł Skarżący, zarzucając niezbadanie istoty sprawy i błędne zastosowanie
przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
WSA skargę uwzględnił. Sąd I instancji stwierdził, iż rozstrzygnięcie organów, że skoro Skarżący przedłożył
(...).7.2020 r. wszystkie wymagane dokumenty, to od tego dnia należy uznać go za osobę bezrobotną,
w konsekwencji też dzień ten determinował 18-miesięczny okres bezpośrednio poprzedzający dzień zarejestrowania
i ustalenie, czy łącznie przez co najmniej 365 dni Skarżący opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu
prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, jest przedwczesne.
Opóźnione wydanie zaświadczenia
Z wyjaśnień Skarżącego wynika, że pierwsza wizyta Skarżącego w PUP miała miejsce (...).6.2020 r. W tej dacie
Skarżący nie dysponował zaświadczeniem z ZUS o prowadzeniu działalności gospodarczej i uzyskiwanych
dochodach. W związku z tym następnego dnia Skarżący złożył wniosek o jego wydanie w siedzibie ZUS.
Oświadczenie otrzymał miesiąc później, tj. (...).7.2020 r. Powyższe okoliczności Skarżący udowodnił poprzez
przedłożenie pisma ZUS zatytułowanego „wyjaśnienie”. Wprawdzie nie wynika to z rzeczonego pisma, jednakże jak
wskazuje Skarżący, opóźnienie ZUS-u w wydaniu zaświadczenia było efektem braków kadrowych i trudnościami
związanymi z pandemią. Okoliczności te zostały zupełnie pominięte przez organ odwoławczy.
Sąd przywołał też § 3 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 26.11.2004 r. w sprawie rejestracji
bezrobotnych i poszukujących pracy (Dz.U. z 2004 r. Nr 262 poz. 2607; dalej: RejestrBezrR04), stwierdzając, że
organy nie uwzględniły tego przepisu w prowadzonych rozważaniach prawnych. Przepis ten jednoznacznie wskazuje
na obiektywne okoliczności lub przeszkody uniemożliwiające starającemu się o zarejestrowanie jako bezrobotny
przedłożenie wszystkich wymaganych dokumentów. Organowi pozostawia zaś możliwość uwzględniania szczególnej
sytuacji faktycznej, w jakiej znalazła się osoba ubiegająca się o przyznanie statusu osoby bezrobotnej. Koniecznym
jest, zdaniem Sądu, podjęcie przez organ działań zmierzających do oceny, czy w konkretnym stanie faktycznym
mamy do czynienia z takimi okolicznościami. W analizowanym przypadku bez odpowiedzi pozostawiono zaś pytanie,
czy sytuacja, w której ZUS wydaje wymagane zaświadczenie po miesiącu od dnia wpływu wniosku w powiązaniu
z postawą skarżącego, który niezwłocznie podjął wszelkie możliwe działania zmierzające do uregulowania swojej
sytuacji, spełnia przesłanki zastosowania trybu z § 3 ust. 5 RejestrBezrR04. Organy w ogóle nie odniosły się od takiej
możliwości i nie rozważyły zastosowania tego przepisu.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Wojewoda, zaskarżając go w całości i zarzucając m.in. naruszenie
przepisów prowadzącą do konkluzji, że prawo do zasiłku mogłoby przysługiwać bezrobotnemu wstecznie przed datą
zarejestrowania we właściwym powiatowym urzędzie pracy, podczas gdy z tego przepisu wprost wynika, że jest to
możliwe od daty zarejestrowania.

Stanowisko NSA
NSA uznał za zasadny zarzut naruszenia przez Sąd I instancji § 3 ust. 5 RejestrBezrR04. Przepis ten bowiem
w dacie stawiania się A.A. w urzędzie nie obowiązywał – został on uchylony 11.12.2012 r. Zasadnie zatem Skarżący
kasacyjne wskazuje, że powyższy przepis nie mógł być stosowany przez organy w postępowaniu administracyjny,
a tym bardziej nie jest możliwe zastosowanie tego przepisu, przy ponownym rozpoznaniu sprawy.
Przesłanki, od których spełnienia uzależnione jest przyznanie bezrobotnemu prawa do zasiłku, określone zostały
w art. 71 PromZatrU. Z treści tego przepisu w sposób jednoznaczny wynika, że warunkiem uzyskania prawa do
zasiłku dla bezrobotnych jest łączne spełnienie 2 przesłanek: pierwszej – w postaci posiadania okresu zatrudnienia
i okresów zaliczanych wynoszących co najmniej 365 dni w okresie 18 miesięcy poprzedzających rejestrację oraz
drugiej – w postaci uzyskiwania w tym okresie, z uwzględnieniem okresów zaliczanych, wynagrodzenia w kwocie co
najmniej minimalnego wynagrodzenia objętego obowiązkiem opłacania składki na Fundusz Pracy, z zastrzeżeniem
art. 104a–105 PromZatrU.
Obowiązek wykazania wyżej wskazanych przesłanek spoczywa na bezrobotnym. W myśl bowiem obowiązującej
w ww. datach regulacji zawartej w § 5 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
z 14.4.2020 r. w sprawie rejestracji bezrobotnych i poszukujących pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 667; dalej:
RejestrBezrR) osoba ubiegająca się o zarejestrowanie jako bezrobotny albo poszukujący pracy w trybie określonym
odpowiednio w § 2 ust. 1 pkt 1 RejestrBezrR albo § 2 ust. 2 pkt 1 RejestrBezrR przedkłada do wglądu pracownikowi
powiatowego urzędu pracy, dokonującemu rejestracji, świadectwa pracy i inne dokumenty niezbędne do ustalenia jej
uprawnień, przysługujących na podstawie przepisów ustawy.
Nie jest kwestionowane w rozpoznawanej sprawie, że Skarżący (...).6.2020 r. zgłosił się do PUP aby zarejestrować
się jako bezrobotny, ale tego dnia nie doszło do rejestracji, ponieważ A.A. nie posiadał wymaganego zaświadczenia
z ZUS.
Wyjątki od konieczności złożenia kompletu dokumentów
Co prawda z § 3 ust. 5 RejestrBezrR wynika, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach starosta, mając na
uwadze obiektywne okoliczności lub przeszkody uniemożliwiające przedłożenie kompletu dokumentów oraz
przekazanie wymaganych danych, może wyrazić zgodę na rejestrację jako bezrobotnego albo poszukującego pracy
osoby nieposiadającej kompletu dokumentów lub która nie przekazała wymaganych danych. To jednak z akt sprawy,
skargi, a także ustalonego stanu faktycznego przez Sąd I instancji nie wynika aby Skarżący (...).7.2020 r. wskazywał
na jakiekolwiek przeszkody w uzyskaniu zaświadczenia z ZUS.
Skarżący wystąpił do ZUS o zaświadczenie, a w urzędzie pracy stawił się ponownie (...).7.2020 r. i dopiero tego dnia
przedłożył wymagane zaświadczenie z ZUS. Wcześniej nie podejmował próby rejestracji i nie informował
o trudnościach w uzyskaniu zaświadczenia. W tych okolicznościach sprawy brak było podstaw do wyrażenia zgody
na wcześniejszą rejestrację Skarżącego. Zauważyć też należy, że wyrażenie zgody przez starostę na rejestrację
bezrobotnego bez wymaganych dokumentów jest fakultatywne, o czym świadczy użyte sformułowanie „starosta
może”.
NSA wskazał, że zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 1 RejestrBezrR rejestracji osoby ubiegającej się o zarejestrowanie jako
bezrobotny albo poszukujący pracy dokonuje się z dniem, w którym osoba zgłosiła się do powiatowego urzędu pracy
– po poświadczeniu przez nią własnoręcznym podpisem przekazanych przez nią danych i złożeniu, w obecności
pracownika powiatowego urzędu pracy i pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń,
oświadczenia o prawdziwości przekazanych danych oraz o zapoznaniu się z warunkami zachowania statusu.
Skoro Skarżący również (...).7.2020 r. złożył wymagane poświadczenia, to nie mógł zostać zarejestrowany jako
bezrobotny przed (...).7.2020 r.
W konsekwencji, skoro strona nie udokumentowała wymaganego przepisami okresu uprawniającego do zasiłku
w trakcie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania się w PUP, to zasadnie organ I instancji odmówił
Skarżącemu prawa do zasiłku.

Komentarz
Rejestracja osoby jako bezrobotnej może mieć miejsce od daty, w której osoba ta zgłosiła się do urzędu pracy. Dla
uzyskania prawa do zasiłku konieczne jest wykazanie spełnienia określonych warunków w okresie bezpośrednio
poprzedzającym rejestrację. W rozpoznawanej sprawie osoba bezrobotna, z uwagi na oczekiwanie na dokument
z ZUS, nie zdołała wykazać, że prawo do zasiłku jej przysługuje. Orzeczenie to jest przykładem bardzo formalnej
wykładni przepisów prawa, opierającej się na ich literalnym odczytaniu. NSA pominął w sprawie tę okoliczność, że
Skarżący najpewniej w ogóle nie był poinformowany podczas pierwszej wizyty w PUP, że jeżeli nie posiada
wszystkich dokumentów, to możliwe jest orzekanie w jego sprawie bez tych kompletnych dokumentów. Ten
fakultatywny tryb orzekania, na który wskazał NSA, najpewniej nie jest powszechnie znany i stosowany, a wynika
z funkcjonującej powszechnie w świadomości zasady, że wszystkie okoliczności faktyczne muszą być wykazane

stosownym dokumentem. Chcąc dopełnić tej formalności, bezrobotny oczekiwał na wydanie dokumentu przez ZUS,
nie będąc w ogóle świadomym, że w ten sposób dezaktualizuje się jego prawo do otrzymania zasiłku.

Wyrok NSA z 5.11.2021 r., I OSK 1119/21,

Rejestracja osoby jako bezrobotnej może mieć miejsce od daty, w której osoba ta zgłosiła się do urzędu pracy. Dla uzyskania prawa do zasiłku konieczne jest wykazanie spełnienia określonych warunków w okresie bezpośrednio poprzedzającym rejestrację. NSA pominął w sprawie tę okoliczność, że Skarżący najpewniej w ogóle nie był poinformowany podczas pierwszej wizyty w PUP, że jeżeli nie posiada wszystkich dokumentów, to możliwe jest orzekanie w jego sprawie bez tych kompletnych dokumentów.