Grzywna za nieprzekazanie w terminie przez organ skargi do sądu administracyjnego w czasie pandemii

Samo powołanie się na trudności organizacyjne z powodu pandemii koronawirusa nie zwalnia organu od odpowiedzialności za nieprzekazanie w terminie skargi do sądu. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że organ musi wskazać konkretne okoliczności, takie jak choroby pracowników czy niemożność bieżącego wykonywania obowiązków, aby uniknąć wymierzenia grzywny. Wniosek o udostępnienie informacji publicznej oraz brak reakcji organu na skargę skłoniły do wystąpienia do sądu. Mimo próśb o odstąpienie od grzywny, organ nie został zwolniony z odpowiedzialności. Sąd podkreślił, że pomimo trudności organizacyjnych, organ powinien uprawdopodobnić przyczyny opóźnienia w przekazaniu skargi do sądu.

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, grzywna, skarga do sądu, pandemia, organ administracyjny, trudności organizacyjne, przekazanie skargi, wymierzenie grzywny, postępowanie administracyjne

Samo powołanie się na trudności organizacyjne z powodu pandemii koronawirusa nie zwalnia organu od
odpowiedzialności za nieprzekazanie w terminie skargi do sądu. Chcąc uniknąć wymierzenia przez Sąd
grzywny, organ musi wskazać na konkretne okoliczności w okresie pomiędzy wniesieniem skargi a jej
przekazaniem do sądu np. choroby lub kwarantanny konkretnych pracowników i wynikająca z tego
niemożność bieżącego wykonywania obowiązków – uznał Naczelny Sąd Administracyjny.
Wniosek o udostępnienie informacji publicznej
F.B. wniósł do Rektora Uniwersytetu w K. wniosek o udostępnienie informacji publicznej a wobec braku reakcji
organu, skargę na jego bezczynność. Ponieważ organ nie przekazał jej w ustawowo określonym terminie, F.B.
wystąpił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie domagając się wymierzenia Rektorowi
Uniwersytetu w K. grzywny za nieprzekazanie skargi wraz z odpowiedzią i aktami sprawy. Z art. 21 pkt 1 ustawy
z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2176) wynika, że termin na przekazanie
sądowi skargi wraz z odpowiedzią i kompletem akt wynosi 15 dni od dnia otrzymania skargi, zaś Rektor Uniwersytetu
w K. przekazał skargę 2 tygodnie po upływie tego terminu.
W odpowiedzi na wniosek organ zwrócił się o odstąpienie od wymierzania grzywny. Jak wyjaśniono, skarga została
przekazana z opóźnieniem z powodu trudności organizacyjnych w funkcjonowaniu uczelni w okresie najwyższego
stanu pandemicznego w kraju. Organ podkreślił, że w tym okresie uczelnia funkcjonowała w sposób niestandardowy,
pracownicy pozostawali na pracy zdalnej, dlatego pomimo dołożenia wszelkich starań zachowanie ustawowego
terminu nie było możliwe.
Przesłanki wymierzenia grzywny za nieprzekazanie akt
WSA w Krakowie oddalił wniosek o wymierzenie grzywny. Zgodnie z art. 55 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej: PostAdmU), w razie
niezastosowania się przez organ do obowiązku przekazania w terminie skargi do sądu, sąd na wniosek skarżącego
może orzec o wymierzeniu organowi grzywny. Celem tego przepisu jest dyscyplinowanie organów do terminowego
wykonania obowiązków określonych w art. 54 § 2 PostAdmU lub w przepisach szczegółowych. Sąd stwierdził, że
wymierzenie grzywny nie jest jednak obligatoryjne. Dlatego nawet przy przekroczeniu terminu należy uwzględniać
specyfikę i charakter danej sprawy, a także rozmiary zwłoki w przekazaniu skargi (zob. postanowienie NSA
z 15.11.2011 r., I OZ 841/11,
).
Sąd uznał, że opóźnienie nie było znacznie oraz podkreślił, iż w momencie składania wniosku o wymierzenie
grzywny organ nie pozostawał już w stanie opóźnienia. Sąd wziął pod uwagę, że w sytuacji stanu epidemii i znacznej
liczby zachorowań znaczna część pracowników Uniwersytetu w K. wykonywała pracę w formie zdalnej. Przy
zmniejszonej obsadzie należało w pierwszej kolejności zapewnić bieżące funkcjonowanie uczelni w zakresie jej
podstawowych obowiązków związanych z kształceniem. W uzasadnieniu postanowienia uznano, że wskazane
okoliczności usprawiedliwiały przekazanie do Sądu skargi na bezczynność organu z 14-dniowym opóźnieniem.
NSA: Sam stan pandemii nie usprawiedliwia opóźnień w działaniu organów
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
WSA w Krakowie. W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że nałożenie grzywny za przekroczenie terminu z art.
54 § 2 PostAdmU wiąże się z funkcją represyjną, bowiem możliwość nałożenia grzywny na organ realizuje
konstytucyjne prawo do rozpoznania sprawy sądowej bez nieuzasadnionej zwłoki. Wymierzenie grzywny pełni także
funkcję prewencyjną, ponieważ służy zapobieganiu naruszeniom prawa w przyszłości, nie tylko przez ukarany organ,
ale i przez pozostałe organy (zob. uchwała NSA z 3.11.2009 r., II GPS 3/09,
).
NSA uznał, że motywacja organu i okres naruszenia obowiązku z art. 54 § 2 PostAdmU może mieć wpływ na ocenę,
czy nałożenie grzywny w określonej wysokości znajduje w danej sytuacji uzasadnienie (zob. postanowienie NSA
z 22.5.2014 r., I OZ 382/14,
). W okolicznościach tej sprawy lakoniczne wyjaśnienia organu odnoszące
się do przyczyn nieprzekazania w terminie skargi do sądu zostały uznane za niewystarczające. NSA
stwierdził, że trudności związane z epidemią i zmienionym trybem pracy urzędu mogą stanowić podstawę
odstąpienia od wymierzenia grzywny z art. 55 § 1 PostAdmU, jednak organ powinien te okoliczności co
najmniej uprawdopodobnić.

Dodatkowo wskazano, że ustawodawca do chwili uchylenia art. 15zzs ust. 11 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych
rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych
oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) przyjmował, że zaprzestanie czynności przez
sąd, organ lub podmiot, prowadzące odpowiednio postępowanie lub kontrolę, w okresie stanu zagrożenia
epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, nie może być podstawą wywodzenia środków
prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez
nieuzasadnionej zwłoki. Uchylenie tej regulacji oznacza, że od 16.5.2020 r. samo powołanie się na zaprzestanie
czynności z powodu koronawirusa nie stanowi automatycznej podstawy do przyjęcia braku odpowiedzialności organu
za istniejący stan bezczynności. Twierdzenia te można odnieść także do obowiązku przekazania skargi do sądu.
NSA stwierdził, że choć w pracy Uniwersytetu w K. mogły wystąpić okoliczności usprawiedliwiające nieprzekazanie
skargi w terminie, to organ tego nie uprawdopodobnił. Rektor Uniwersytetu w K. powinien bowiem wskazać
konkretne ograniczenia funkcjonowania w okresie pomiędzy wniesieniem skargi a jej przekazaniem do sądu
np. kwarantanna konkretnych pracowników i jej wpływ na działalność jednostki. Powołanie się na
funkcjonowanie uczelni w sposób niestandardowy i na pozostawanie nieokreślonej liczby pracowników na
pracy zdalnej nie pozwala na zweryfikowanie argumentów organu. NSA podkreślił, że przyjęcie, iż już samo
twierdzenie organu przesądza o niezasadności wniosku, byłoby sprzeczne z obowiązującą w postępowaniu
sądowoadministracyjnym zasadą równości stron.
Postanowienie NSA z 20.10.2021 r., III OZ 870/21,

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że samo powołanie się na trudności związane z pandemią nie stanowi automatycznej usprawiedliwienia dla organu. Wymierzenie grzywny za nieprzekazanie akt wiąże się z funkcją represyjną i prewencyjną. NSA podkreślił, że motywacja organu i okres naruszenia obowiązku mogą wpływać na decyzję o nałożeniu grzywny. Uchylenie regulacji dotyczącej zaprzestania czynności z powodu pandemii oznacza, że organ nie może automatycznie uniknąć odpowiedzialności za bezczynność.