Podpisywanie załączników do pism wnoszonych przez platformę ePUAP
Platforma ePUAP umożliwia wniesienie pism do organów administracji publicznej, jednakże wymagane jest odrębne podpisanie załączników do pism, nawet jeśli pismo przewodnie zostało już podpisane podpisem zaufanym. Rozbieżności w orzecznictwie dotyczące interpretacji obowiązku podpisywania załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego wymagają rozstrzygnięcia przez poszerzony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Tematyka: ePUAP, podpisywanie załączników, Naczelny Sąd Administracyjny, podpis kwalifikowany, podpis zaufany, podpis osobisty, interpretacja przepisów
Platforma ePUAP umożliwia wniesienie pism do organów administracji publicznej, jednakże wymagane jest odrębne podpisanie załączników do pism, nawet jeśli pismo przewodnie zostało już podpisane podpisem zaufanym. Rozbieżności w orzecznictwie dotyczące interpretacji obowiązku podpisywania załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego wymagają rozstrzygnięcia przez poszerzony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Jeśli skarga wnoszona za pośrednictwem platformy ePUAP stanowi załącznik do formularza pisma ogólnego, podpisanego podpisem zaufanym, należy ją odrębnie podpisać podpisem kwalifikowanym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym – wynika z uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wniesienie pisma za pośrednictwem platformy ePUAP Pełnomocnik K.W., przesyłając skargę na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w O. za pośrednictwem platformy ePUAP, opatrzył kwalifikowanym podpisem elektronicznym wyłącznie pismo przewodnie a nie załączniki do tego pisma, w tym skargę. Przewodniczący Wydziału wezwał go do usunięcia braków formalnych m.in. przez podpisanie skargi, w terminie 7 dni pod rygorem jej odrzucenia. Ponieważ wezwania nie wykonano w terminie, skarga została odrzucona. Pytanie prawne Rozpoznający zażalenie K.W. NSA przedstawił do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów zagadnienie prawne dotyczące wykładni art. 46 § 2a i 2b ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej: PostAdmU) – Czy elektroniczne podpisanie pisma sporządzonego w formularzu dokumentu elektronicznego platformy ePUAP jest wystarczające dla uznania, że podpis ten obejmuje stanowiącą załącznik do tego pisma skargę oraz inne załączone dokumenty? Jak podkreślono, rozbieżności w orzecznictwie w zakresie interpretacji przedstawionego zagadnienia oraz skala odrzuceń skarg składanych jako załącznik do pisma ogólnego wnoszonego przez ePUAP z powodu niepodpisania, z uwagi na konstytucyjnie gwarantowane prawo obywateli do sądu, wymaga rozstrzygnięcia tego zagadnienia przez poszerzony skład z udziałem przedstawicieli wszystkich Izb NSA. Zgodnie z art. 46 § 2a PostAdmU, w przypadku gdy pismo strony jest wnoszone w formie dokumentu elektronicznego, powinno ponadto zawierać adres elektroniczny oraz zostać podpisane przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Na mocy art. 46 § 2b PostAdmU, zasady podpisywania przewidziane w art. 46 § 2a PostAdmU dotyczą także załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego. Na tle tego przepisu wykształciły się dwie linie orzecznicze. Dominuje stanowisko, że ustawodawca wyraźnie rozróżnił obowiązek opatrzenia podpisem zarówno pisma wnoszonego w formie dokumentu elektronicznego, jak i dołączanych do tego pisma załączników składanych w formie dokumentu elektronicznego. W rezultacie przyjmuje się, że opatrzenie pisma przewodniego zaufanym podpisem elektronicznym nie skutkuje podpisaniem skargi stanowiącej załącznik (zob. postanowienie NSA z 22.3.2021 r., III OZ 77/21, ; postanowienie NSA z 9.12.2020 r., I OZ 1032/20, ). Drugi pogląd opiera się na założeniu, że podpisanie wymaganym podpisem dokumentu elektronicznego wnoszonego przez platformę ePUAP, wewnątrz którego przekazywane są inne dokumenty, np. załączniki, skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego, czyli zarówno treści formularza, jak i załączonych do niego plików. Wskazuje się przy tym na zasady korzystania ze środków komunikacji elektronicznej, a w szczególności na informacje zawarte w „dokumencie pomocy” zamieszczonym na stronie internetowej www.epuap.gov.pl. Dodatkowo podkreśla się, że formalistyczna wykładnia art. 46 § 2b PostAdmU przeczy celowi informatyzacji postępowania sądowoadministracyjnego oraz oficjalnym zasadom funkcjonowania i podpisywania pism w platformie ePUAP (zob. postanowienie NSA z 29.10.2020 r., I OZ 815/20, ; postanowienie NSA z 11.8.2020 r., I FZ 76/20, ). NSA – każdy załącznik musi zostać podpisany NSA podjął uchwałę, przy dwóch zdaniach odrębnych, uznając, że zgodnie z art. 57 § 1 w zw. z art. 46 § 1 pkt 4 oraz art. 12b § 1 i art. 46 § 2a i 2b PostAdmU, skargę stanowiącą załącznik do formularza pisma ogólnego, podpisanego podpisem zaufanym, przesłanego przez platformę ePUAP, należy uznać za podpisaną jedynie wówczas, gdy została ona odrębnie podpisana podpisem kwalifikowanym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że platforma ePUAP to nie system sądowy, a system państwowy, który służy do komunikacji obywateli z jednostkami administracji publicznej w celu załatwiania spraw. Jej podstawowym celem nie jest zagwarantowanie skutecznego podpisywania pism, ale ich doręczanie przez podmiot publiczny lub do podmiotu publicznego. NSA wyjaśnił, że skargę do sądu administracyjnego można wnieść poprzez umieszczenie jej treści bezpośrednio w formularzu pisma ogólnego i podpisanie go jednym z podpisów elektronicznych. Można też załączyć do podpisanego pisma ogólnego, odrębnego pliku zawierającego treść skargi, przy czym z poziomu ePUAP nie ma technicznej możliwości podpisania samego załącznika. Brak ten nie wyklucza jednak możliwości podpisania takiego dokumentu w innym miejscu, a następnie dołączenia do korespondencji. Do podpisywania podpisem zaufanym służy tzw. Podpisywarka, zamieszczona na platformie gov.pl, do podpisu kwalifikowanego – narzędzia komercyjne, zaś do podpisu osobistego – aplikacja „e- dowód”. W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że wykładnia art. 46 § 2a i 2b PostAdmU musi uwzględniać zasady komunikacji elektronicznej określone w przepisach PostAdmU. W świetle przepisów ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 346) w sytuacji, gdy formularz pisma ogólnego nie stanowi pisma strony w rozumieniu art. 45 PostAdmU, jest swego rodzaju „kopertą”, do której zapakowane mogą być np.: skarga, pełnomocnictwo, wniosek o przyznanie prawa pomocy. NSA wyjaśnił, że należy też wziąć pod uwagę charakter samej skargi, która z zasady jest pismem strony, a nie załącznikiem do innego pisma. Skoro sąd orzeka o formalnej poprawności skargi stosując przepisy PostAdmU, to w myśl tych przepisów pismem strony jest to pismo, które obejmuje wnioski i oświadczenia stron składane poza rozprawą. Funkcją podpisu pod skargą jest legitymizacja jej treści przez stronę postępowania, co dotyczy wszystkich elementów tego pisma, takich jak zakres zaskarżenia czy wnioski procesowe. Wymóg podpisania skargi stanowi jej element konstrukcyjny, o którym mowa w art. 57 § 1 PostAdmU (zob. postanowienie NSA z 16.3.2021 r., III OZ 124/21, ). W rezultacie interpretacja dopuszczająca wnoszenie skargi w formie niepodpisanego załącznika do formularza pisma ogólnego jest sprzeczna nie tylko z celowościową wykładnią przepisów PostAdmU, ale przede wszystkim z wykładnią językową tych przepisów. Uchwała NSA z 6.12.2021 r., I FPS 2/21,
Uchwała NSA jednoznacznie określa, że skarga będąca załącznikiem do pisma ogólnego wnoszonego przez ePUAP musi być odrębnie podpisana podpisem kwalifikowanym, zaufanym lub osobistym. Podpisywanie załączników jest konieczne dla zapewnienia formalnej poprawności skargi składanej elektronicznie.