Obowiązek uiszczenia opłaty alkoholowej (małpkowej) przez kolejnego uczestnika obrotu alkoholem

Firma prowadząca obrót napojami alkoholowymi zobowiązana jest do uiszczenia opłaty małpkowej, gdy dostawca nie zapłacił. Spółka nabywa i sprzedaje napoje alkoholowe, w tym w opakowaniach jednostkowych o pojemności do 300 ml. Opłatę małpkową wprowadzono 1.1.2021 r. Ustawa wymaga, aby spółka uiściła opłatę, jeśli dostawca nie zapłacił.

Tematyka: opłata małpkowa, obrót alkoholem, opakowania jednostkowe, Ustawa o wychowaniu w trzeźwości, WSA Łódź, interpretacja prawna

Firma, która prowadzi zarówno hurtowy jak i detaliczny obrót napojami alkoholowymi, zobowiązana jest
uiścić opłatę małpkową, gdy jej dostawca opłaty tej nie zapłacił, choć był do tego zobowiązany.
Stan faktyczny
Spółka prowadzi obrót napojami alkoholowymi, w tym także w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej
napoju nieprzekraczającej 300 ml (tzw. małpki). Nabywa napoje alkoholowe od producenta (ewentualnie hurtownika),
tj. od podmiotu, który posiada zezwolenie na obrót hurtowy. Jako podmiot posiadający jednocześnie zezwolenie na
obrót hurtowy oraz na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych, spółka zaopatruje hurtowo nabywców, tj. podmioty
posiadające zezwolenie na sprzedaż detaliczną, ale też sama prowadzi incydentalną sprzedaż detaliczną (na rzecz
konsumentów) napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Napoje alkoholowe,
którymi obraca spółka są oznaczone co do gatunku. W konsekwencji spółka nabywając napoje alkoholowe od
dostawcy, nie ma możliwości jednoznacznie rozstrzygnąć, które napoje alkoholowe zostaną następnie sprzedane
hurtowo, a które detalicznie (bezpośrednio konsumentom).
W tym stanie rzeczy spółka uważa, że w każdym z powyższych przypadków opłatę dodatkową od sprzedaży do
spożycia poza miejscem sprzedaży napojów alkoholowych w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej
napoju nieprzekraczającej 300 ml (dalej: opłata małpkowa), powinien uiszczać dostawca spółki, a spółka nie ma ani
możliwości, ani obowiązku sprawdzania, czy dostawca ten obowiązek wypełnił.
Spółka złożyła wniosek o wydanie interpretacji potwierdzającej to stanowisko, ale Dyrektor KIS uznał, że jest ono
nieprawidłowe. Zdaniem organu, w przypadkach, w których spółka sprzedaje napoje alkoholowe sprzedawcom
detalicznym, jest zobowiązana uiścić opłatę małpkową, jeśli nie została ona zapłacona wcześniej.
Spółka zaskarżyła interpretację do sądu.
Stan prawny
Opłatę małpkową wprowadzono 1.1.2021 r. Uregulowania jest w art. 92 ust. 11–30 ustawy z 26.10.1982 r.
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119 ze zm.; dalej: AlkU).
Stanowisko WSA w Łodzi
Sąd uznał, że interpretacja wydana przez organ jest prawidłowa, wobec czego oddalił skargę spółki. Zdaniem sądu,
ustawa nakazuje rozróżnianie sytuacji prawnej spółki nie w zależności od tego, czy jego dostawca był zobowiązany
do zapłaty opłaty małpkowej czy nie, lecz od tego, czy ją faktycznie uiścił. Z treści art. 92 ust. 13 AlkU nie wynika, że
spółka jest zwolniona z opłaty, gdy jej dostawca jest do niej jedynie obowiązany. Z przepisu tego wynika natomiast
i to wprost, że spółka nie ma obowiązku regulować opłaty małpkowej jedynie wówczas, gdy została ona uiszczona
przez dostawcę. Powyższa wykładnia językowa jest wystarczająca dla odkodowania znaczenia analizowanych
przepisów, wobec czego nie ma potrzeby sięgania do innych rodzajów wykładni. Zaskarżona interpretacja
indywidualna zasługuje więc na akceptację i nie stoi temu na przeszkodzie jej lakoniczność.

Komentarz
Uzasadnienie omawianego wyroku jest także lakoniczne. Sąd nie uznał za konieczne pochylić się nad tym, w jaki
sposób spółka ma się dowiedzieć, czy opłata małpkowa została uiszczona przez jej dostawcę. Podniesiony przez
spółkę argument, że nie ma ona instrumentów do sprawdzania, czy jej dostawca uiścił tę należność
publicznoprawną, sąd potraktował jako argument mogący funkcjonować jedynie na płaszczyźnie de lege ferenda,
czyli jako postulat zmiany obowiązującego przepisu. I to wydaje nam się słabym punktem omawianego wyroku. Nie
ma bowiem wątpliwości, że przepis prawa nie może zobowiązywać do czynności, której wykonanie jest niemożliwe (
ultra posse nemo obligatur). Stanowisku zajętemu przez sąd i organowi interpretującemu powinno więc towarzyszyć
wskazanie, w jaki sposób spółka może zrealizować nakładany na nią obowiązek, skoro jest to wątpliwe. Zakładamy
przy tym, że opłata małpkowa, choć ekonomicznie wpływa na cenę napoju, nie jest jednak wprost wykazywana
w dokumentach sprzedaży napojów objętych tą opłatą. Kwestia wymaga więc pogłębienia i ciekawi jesteśmy
ewentualnego rozstrzygnięcia sprawy przez NSA.
Możemy tylko dodać, że sytuacja obciążania nabywcy należnością publicznoprawną, którą powinien był uiścić
wcześniej sprzedawca, a tego nie zrobił, występuje już w polskim systemie podatkowym na gruncie akcyzy (zob. art.
8 ust. 2 pkt 4 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722 ze zm.).

Wyrok WSA w Łodzi z 4.11.2021 r., I SA/Łd 644/21,

Sąd uznał, że spółka musi regulować opłatę małpkową, jeśli dostawca nie uiścił jej wcześniej. Uzasadnienie wyroku jest zwięzłe, nie porusza kwestii dostępnych narzędzi do sprawdzenia opłaty przez spółkę. Kwestia ta może być przedmiotem dalszej dyskusji.