Informacja o godzinach pracy apteki nie jest reklamą

Zgodnie z art. 94a ust. 1 zd. 2 PrFarm, informacja dotycząca lokalizacji i godzin pracy apteki nie jest uznawana za reklamę apteki, nawet przy szerokim rozumieniu pojęcia 'reklamy apteki'. NSA rozpoznał skargę kasacyjną w sprawie umorzenia postępowania wobec Spółki prowadzącej aptekę w związku z reklamą apteki ogólnodostępnej. Decyzje organów administracji oraz sądów miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu dotyczącego reklamy apteki.

Tematyka: reklama apteki, godziny pracy apteki, lokalizacja apteki, przepisy prawne, orzecznictwo NSA

Jak wynika z art. 94a ust. 1 zd. 2 PrFarm, przekaz odpowiadający informacji o „lokalizacji i godzinach pracy
apteki lub punktu aptecznego” nie jest reklamą apteki. I to nawet przy szerokim podejściu do rozumienia
pojęcia „reklamy apteki”.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie z 7.10.2020 r., VI SA/Wa 258/20,
. Spółka
prowadząca aptekę złożyła ją w sprawie skargi na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego (GIF) z 12.2019
r. w przedmiocie umorzenia postępowania w części dotyczącej nakazu zaprzestania prowadzenia reklamy apteki
ogólnodostępnej oraz nałożenie kary pieniężnej za prowadzenie reklamy. Omawianym wyrokiem NSA uchylił
zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Wielkopolskiego Wojewódzkiego
Inspektora Farmaceutycznego w Poznaniu (WIF), a także umorzył postępowanie w sprawie.
Ze stanu faktycznego sprawy wynika, że wcześniej GIF uchylił w całości decyzję WIF, którą umorzono postępowanie
administracyjne wobec Spółki w części dotyczącej nakazania zaprzestania prowadzenia przez Skarżącą
niedozwolonej reklamy apteki ogólnodostępnej. Ponadto nałożył na nią karę pieniężną i orzekł co do istoty sprawy.
W sprawie tej WIF wszczął wobec Skarżącej postępowanie administracyjne z urzędu w sprawie naruszenia przez nią
zakazu wynikającego z art. 94a ust. 1 ustawy z 6.9.2001 r. Prawo Farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1977 ze
zm.; dalej: PrFarm) oraz nałożenia kary pieniężnej za prowadzenie reklamy apteki na łamach gazet pt.: „C.” oraz „D.”.
Z poczynionych przez ten organ ustaleń wynikało, iż Apteka była promowana w gazetach i w miejscach
przeznaczonych na reklamy. Zamieszczano tam jej nazwę, logotyp oraz dane adresowe wraz z informacją
o godzinach otwarcia. Skarżąca podała, iż ogłoszenia umieszczano na jej zlecenie, na okres jednego miesiąca
i miały one charakter cykliczny. Trwały od października 2016 r. do dnia otrzymania przez nią zawiadomienia
o wszczęciu niniejszego postępowania. Wydawcy gazet potwierdzili, iż zlecenia realizowane były od 27.9.2016 r. do
28.5.2018 r., oraz w marcu 2018 r., kiedy to Skarżąca wycofała zlecenie na dalszą emisję.
Z uwagi na zaprzestanie stosowania przez Skarżącą niedozwolonej reklamy apteki WIF umorzył postępowanie w tej
części. Za stwierdzone naruszenie, za okres od 27.9.2016 r. do 28.5.2018 r., WIF nałożył na Skarżącą karę
pieniężną w kwocie 7.000 zł.
Odwołanie i skarga
Na skutek odwołania się Skarżącej od powyższej decyzji, z uwagi na brak wskazania przez organ I instancji jednej
z gazet, w której Skarżąca zamieszczała ogłoszenia, jak i okresów, w których do naruszenia doszło, GIF uchylił
decyzję WIF w całości. Ponieważ Skarżąca zaprzestała prowadzenia reklamy jeszcze przed zakończeniem
postępowania, GIF umorzył postępowanie administracyjne w części dotyczącej nakazania Skarżącej zaprzestania
prowadzenia niedozwolonej reklamy Apteki. Ponadto nałożył na Skarżącą karę pieniężną w wysokości 7.000 zł za
prowadzenie owej reklamy w gazecie „C.”, w ww. okresie oraz w marcu 2018 r.
W ocenie organu umieszczenie na zlecenie Skarżącej na łamach gazet, w miejscach przeznaczonych na reklamę
nazwy, logotypu oraz danych adresowych i informacji o godzinach otwarcia apteki dowodzi, że było to działanie
marketingowe. Jego cel stanowiło wyróżnienie apteki na lokalnym rynku, a tym samym zachęcenie klientów do
skorzystania z jej usług i dotarcie do szerszej grupy klientów/pacjentów.
WSA w Warszawie, oddalając skargę Skarżącej na powyższą decyzję wskazał, że opisane działania (nie będące
przedmiotem sporu) stanowią naruszenie zakazu reklamy aptek zawartego w art. 94a ust. 1 PrFarm.
Spółka złożyła skargę kasacyjną od powyższego wyroku.
Wyrok NSA
NSA uznał skargę za zasadną. Sąd zaznaczył, że w rozpatrywanej sprawie przyczyna ujawnienia okoliczności
w postaci umieszczenia na łamach gazet w miejscu przeznaczonym na reklamę nazwy, logotypu oraz danych
adresowych i informacji o godzinach otwarcia apteki nie jest sporna. Nie jest również sporne to, że treści zawarte na
łamach wymienionych tytułów prasowych, oraz wynikający z nich przekaz, pochodzą od strony skarżącej. Istotne jest
natomiast to, czy forma i treść tego przekazu oraz sposób jego komunikowania stanowią niedozwoloną reklamę
apteki oraz jej działalności. Takie założenie przyjął Sąd I instancji, uznając stanowisko organów administracji

publicznej za prawidłowe. Strona Skarżąca podnosiła natomiast, że jej działania stanowiły wyłącznie dozwoloną
informację o lokalizacji i godzinach pracy apteki i nie są one reklamą.
Tak zarysowana istota sporu prawnego w rozpatrywanej sprawie uzasadniała odniesienie się do zarzutu naruszenia
art. 94a ust. 1 PrFarm.
NSA uznał zarzuty za usprawiedliwione – zarówno w zakresie odnoszącym się do prawidłowości rozumienia art. 94a
ust. 1 PrFarm, jak i – jeżeli nie zwłaszcza – prawidłowości jego zastosowania w stanie faktycznym rozpatrywanej
sprawy, którego ustalenia nie są sporne, albowiem kwestionowana jest wyłącznie prawna ocena faktów ustalonych
w sprawie. Jest nim umieszczenie we wskazanych lokalnych tytułach prasowych przywołanej powyżej treści
i zawartego w niej przekazu, który pochodzi od strony skarżącej.
Istotnie, na tle przywołanej regulacji prawnej jest prezentowany pogląd, że pojęcie reklamy aptek, której nie stanowi
informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego, ustawodawca potraktował stosunkowo
szeroko. NSA przyjmuje w swym orzecznictwie, że reklamą jest każde działanie, które ma na celu zachęcenie
potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług i to
niezależnie od form i metod tego działania oraz użytych środków.
Przedstawione podejście koresponduje również z poglądem prawnym SN prezentowanym w wyroku z 2.10.2007 r., II
CSK 289/07,
, zgodnie z którym przy rozróżnieniu informacji od reklamy trzeba mieć na uwadze, że
podstawowym wyznacznikiem przekazu reklamowego jest nie tylko mniej lub bardziej wyraźna zachęta do
kupna towaru, lecz także faktyczne intencje podmiotu dokonującego przekaz oraz jego odbiór przez
adresatów. Wypowiedź zatem jest reklamą, gdy nad warstwą informacyjną przeważa zachęta do nabycia towaru.
Taki cel przyświeca nadawcy wypowiedzi i tak odbiera ją przeciętny odbiorca, do którego została ona skierowana.
Wprowadzenie przez ustawodawcę zakazu reklamy aptek oraz ich działalności motywowane było potrzebą
ograniczenia perswazyjnej funkcji reklamy, a to z uwagi na potrzebę zapewnienia ochrony zdrowia ludzkiego. Może
ono bowiem doznać uszczerbku nie tylko wskutek braku dostatecznego dostępu do leków, lecz także wtedy, gdy
dostęp do leków jest zbyt łatwy i skutkuje ich nadużywanie. Reklama leków, które nie są zwykłym towarem
rynkowym, a obrót nimi jest i musi być reglamentowany przez państwo, jest niewątpliwie nadto obecna i sugestywna.
Reklama aptek, czyli miejsc, w których leki są oferowane do sprzedaży, także może być potencjalnie niebezpieczne
dla odbiorcy.
Afirmując przedstawione podejście interpretacyjne, nie można pomijać okoliczności stanu faktycznego danej sprawy,
a co za tym idzie – potrzeby dokonania koniecznej oceny odnośnie jego przydatności oraz adekwatności dla potrzeb
rozstrzygnięcia sporu. To stan faktyczny ma decydujące znaczenie dla wnioskowania, odnośnie zaktualizowania się
znamion deliktu, o którym mowa w art. 94a ust. 1 PrFarm. Z wymienionego przepisu prawa wynika przecież, że
reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności jest zabroniona. Informacja o lokalizacji i godzinach pracy
apteki lub punktu aptecznego nie jest elementem promocji.
NSA uznał, że analiza treści, grafiki, jak i formy tekstu, zamieszonego na łamach przywołanych powyżej lokalnych
tytułów prasowych na zlecenie strony skarżącej jednoznacznie przekonuje o tym, że tekst ten pozbawiony był
jakiegokolwiek elementu perswazji i ograniczał się do warstwy informacyjnej. Odnosiła się ona wyłącznie do
lokalizacji oraz godzin otwarcia apteki. Tego rodzaju przekaz z całą pewnością odpowiada więc informacji
o „lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego”, która, jak wynika to z art. 94a ust. 1 zd. 2 PrFarm, nie
jest reklamą apteki i to nawet w szerokim rozumieniu pojęcia „reklamy apteki”.

Komentarz
W orzecznictwie sądów administracyjnych, w tym w szczególności NSA, podejmowany jest ostatnio bardzo często
problem niedozwolonej reklamy aptek ogólnodostępnych. Ukształtowana już w zasadzie linia orzecznicza mocno
skupia się na konieczności odróżnienia informacji o działalności apteki od reklamy działalności apteki. O ile każda
reklama jest jednocześnie informacją, o tyle nie każda informacja jest reklamą. Ustawodawca zezwala na informację
o lokalizacji i godzinach pracy apteki. Konieczne jest więc ustalenie, czy w treści informacji nie ma elementów
perswazji, które mogłyby z niej uczynić niedozwoloną reklamę.

Wyrok NSA z 26.10.2021 r., II GSK 1320/21,

Analiza treści i formy przekazu na łamach gazet jednoznacznie wskazała, że informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki nie zawierała elementów perswazji typowych dla reklamy. NSA uznał, że przekaz ten nie stanowił reklamy apteki, zgodnie z przepisami prawa farmaceutycznego. Orzecznictwo NSA skupia się na odróżnieniu informacji o aptece od reklamy apteki, podkreślając dopuszczalność przekazu dotyczącego lokalizacji i godzin pracy.