Braki kadrowe i duży wpływ spraw nie usprawiedliwiają zwłoki w rozpoznaniu sprawy administracyjnej

Obowiązek organu administracji publicznej polega na rozpatrzeniu sprawy bez zbędnej zwłoki, niezależnie od przyczyn niepodjęcia określonych działań. Przedstawiony jest przypadek cudzoziemca, który złożył wniosek o pozwolenie na pobyt i pracę, a organ przez długi czas pozostawał bierny, co wpłynęło negatywnie na jego sytuację życiową i społeczną.

Tematyka: bezczynność organu, rażące naruszenie prawa, WSA Wrocław, cudzoziemiec, postępowanie administracyjne

Obowiązkiem organu administracji publicznej jest rozpoznanie sprawy bez zbędnej zwłoki. Dla oceny
zasadności skargi na bezczynność nie mają znaczenia powody niepodjęcia określonego aktu lub dokonania
czynności, a w szczególności – czy bezczynność została spowodowana zawinionym, czy niezawinionym
opóźnieniem organu.
Opis stanu faktycznego
W styczniu 2020 roku Skarżący, będący cudzoziemcem, złożył wniosek o wydanie pozwolenia na pobyt czasowy
i pracę. Do maja 2021 roku, a więc do czasu złożenia skargi na bezczynność wojewody w postępowaniu
administracyjnym, organ nie poinformował go o żadnych czynnościach procesowych. Postępowanie nie zostało
zakończone. Przed złożeniem skargi wnioskodawca ponaglał organ, domagając się nadania biegu sprawie.
W skardze podkreślono, że bezczynność organu uniemożliwia cudzoziemcowi normalne funkcjonowanie. Brak
formalnego zalegalizowania pobytu odbija się nie tylko na sytuacji ekonomicznej oraz społecznej Skarżącego, ale
towarzyszy mu również ciągłe poczucie niepewności. Skarżący domagał się:
• stwierdzenia bezczynności organu z rażącym naruszeniem prawa;
• zobowiązania organu do wydania decyzji w terminie 7 dni od doręczenia wyroku;
• zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych;
• przyznania od organu na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w kwocie 2000 zł jako rekompensaty za bezczynność.
W odpowiedzi na skargę wojewoda wniósł o jej oddalenie. Wskazał na ogromną ilość podań cudzoziemców;
niedobory kadrowe oraz szereg wymagań formalnych, koniecznych do spełnienia i zweryfikowania z urzędu na etapie
rozpoznawania wniosków cudzoziemców.
W omawianym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 21.12.2021 r., IV SAB/Wr 953/21,
, Sąd:
• stwierdził, że wojewoda dopuścił się bezczynności w sprawie rozpoznania wniosku skarżącego;
• stwierdził, że bezczynności, o której mowa powyżej, miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa;
• zobowiązał wojewodę do załatwienia sprawy w terminie 30 dni od dnia otrzymania odpisu prawomocnego wyroku
wraz z aktami sprawy;
• przyznał od wojewody na rzecz skarżącego sumę pieniężną w wysokości 600 zł;
• skargę dalej idącą oddalił;
• zasądził od wojewody na rzecz skarżącego zwrot kosztów postępowania sądowego.
Opis stanu prawnego
Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, iż zgodnie z art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej: PostAdmU) kontrola działalności
administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na bezczynność. Dotyczą
one wydania decyzji administracyjnej lub postanowienia kończącego postępowanie, rozstrzygającego sprawę co do
istoty lub takiego, na które służy zażalenie.
Podstawą prawną orzekania w sprawie o bezczynność jest przepis art. 149 § 1 PostAdmU, zgodnie z którym sąd,
uwzględniając skargę na bezczynność:
• zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności;
• zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;
• stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania;
• stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce
z rażącym naruszeniem prawa;

• może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej
w art. 154 § 6 PostAdmU lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną do wysokości połowy kwoty
określonej w art. 154 § 6 PostAdmU.
W niniejszej sprawie skarga na bezczynność została poprzedzona ponagleniem w rozumieniu art. 53 § 2b
PostAdmU. Doszło zatem do obligatoryjnego wyczerpania dostępnych środków zaskarżenia. Z formalnoprawnego
punktu widzenia skargę oceniono więc jako dopuszczalną. Ponadto Sąd stwierdził, że z bezczynnością organu
administracji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w terminie określonym w prawie organ nie podejmuje
żadnych czynności w sprawie, lub gdy wprawdzie prowadzi postępowanie, jednakże, mimo istnienia ustawowego
obowiązku, nie kończy go wydaniem stosownego aktu lub nie podejmuje czynności.
Bezczynność organu administracyjnego można najogólniej określić jako taki stan rzeczy, w którym zawisła przed
organem sprawa nie została załatwiona. Terminy przewidzianych w przepisach prawa upłynęły, a organ nie podjął
żadnych działań. Należy przy tym podkreślić, że celem skargi na bezczynność jest doprowadzenie do wydania przez
organ aktu lub podjęcia czynności, jednakże bez przesądzenia o treści czy skutkach tych działań. Sąd nie wnika
zatem w merytoryczną i procesową poprawność aktu lub czynności. Bierze pod uwagę jedynie to, czy w danej
sprawie została dokonana czynność lub czy z innych powodów organowi można zarzucić stan bezczynności w wyżej
przytoczonym rozumieniu.
Podkreślono, że przyczyny, dla których określony akt nie został podjęty lub czynność nie została dokonana, nie mają
tu znaczenia. W szczególności to, czy bezczynność została spowodowana zawinionym albo też niezawinionym
opóźnieniem organu. Zgodnie z art. 35 § 1–3 ustawy z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.
Dz.U. z 2021 r. poz. 735 ze zm.; dalej: KPA) organy administracji publicznej zobowiązane są do załatwienia sprawy
bez zbędnej zwłoki. Załatwienie sprawy, wymagającej postępowania wyjaśniającego, powinno nastąpić nie później
niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia
wszczęcia postępowania. W postępowaniu odwoławczym termin ten wynosi miesiąc od dnia otrzymania odwołania.
O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej jest zobowiązany zawiadomić
strony. Podaje przyczyny zwłoki, wskazuje nowy termin załatwienia sprawy oraz poucza o prawie do wniesienia
ponaglenia.
Mając na uwadze powyższe przepisy oraz stan faktyczny, ustalony w realiach rozpoznawanej sprawy stwierdzono,
że doszło w niej do bezczynności organu. Wniosek skarżącego ze stycznia 2020 roku nie został załatwiony do maja
2021 roku. Świadczy to o niedochowaniu ustawowego terminu załatwienia sprawy. Rażące naruszenie prawa to jego
kwalifikowana postać, zarezerwowana dla szczególnych sytuacji, niedających się w żaden sposób usprawiedliwić.
Oceniając, czy doszło do rażącego naruszenia prawa, należy mieć na uwadze nie tylko proste ramy czasowe danego
postępowania, lecz także materialnoprawne czynności, wymagane do wykonania. Sąd rozpoznający sprawę zna
z urzędu obłożenie organów administracji publicznej, zajmujących się sprawami cudzoziemców. Nie jest to jednak
okoliczność usprawiedliwiająca uzasadnienie takiej zwłoki. Nie można pomijać ustawowych zawieszeń biegu tego
terminu, wynikających z tzw. specustaw covidowych. Termin 30 dni od dnia otrzymania odpisu prawomocnego
wyroku wraz z aktami sprawy ma być wystarczający dla jej zakończenia.
Odnośnie sumy pieniężnej wskazano, że ustawodawca uregulował jedynie górną granicę możliwej do przyznania
wartości (do połowy wartości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce
narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie
odrębnych przepisów). Jednocześnie brak jest przesłanek, które służyłyby do określenia wymiaru tej sumy
w konkretnej sprawie. Przy orzekaniu o przyznaniu na rzecz strony skarżącej sumy pieniężnej chodzi przede
wszystkim o zrekompensowanie, w pewnej mierze, uszczerbku (krzywdy, straty, itd.), jakiego doznała strona na
skutek bezczynności lub przewlekłego działania organu administracji. Suma ta nie ma jednak wymiaru
odszkodowawczego w rozumieniu prawa cywilnego. Z tych względów zdecydowano, że kwota 600 złotych będzie
wystarczająca i adekwatna. Kwotę 2000 zł, dochodzoną przez Skarżącego, uznano za zbyt wygórowaną.
Podkreślono, że przyznanie sumy pieniężnej jest dodatkowym środkiem o charakterze dyscyplinująco-represyjnym.
Powinien być on stosowany w szczególnie drastycznych przypadkach zwłoki organu w załatwieniu sprawy. Są to
takie sytuacje, w których można dojść do przekonania, że noszą one znamiona celowego unikania załatwienia
sprawy. Istnieje przy tym uzasadniona obawa, że bez dodatkowych sankcji organ nadal nie będzie respektować
obowiązków, wynikających z przepisów prawa.

Komentarz
Wielomiesięczne oczekiwania na załatwienie sprawy było standardem na długo przed pandemią, która ten problem
jedynie pogłębiła. Na nic zdały się zawieszenia biegu terminów, wprowadzane tzw. ustawami covidowymi.
Opóźnienia nadal są ogromne, a przybywa coraz więcej nowych spraw, przy braku rozwiązań ułatwiających ich
rozpoznawanie. Coraz częściej Wojewódzkie Sądy Administracyjne w rozpoznaniu sprawy stwierdzają bezczynność
z rażącym naruszeniem prawa. Przyznają od organu sumę pieniężną, zobowiązując do załatwienia sprawy
w konkretnym terminie. Komentowane orzeczenie wpisuje się w tą słuszną tendencję orzeczniczą. Problem

systemowy nadal jednak pozostaje nierozwiązany.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 21.12.2021 r., IV SAB/Wr 953/21,

Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego potwierdzono rażące naruszenie prawa przez organ administracji publicznej poprzez bezczynność. Suma pieniężna przyznana skarżącemu ma charakter dyscyplinujący i ma na celu zrekompensowanie szkody. Orzeczenie to odzwierciedla problem opóźnień w załatwianiu spraw administracyjnych, który nadal pozostaje nierozwiązany.