Kto powinien płacić za oświetlenie osiedla?

Zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym zaopatrzenia w energię elektryczną, należy do zadań własnych gminy. Spór dotyczący finansowania oświetlenia terenów publicznych przez gminę czy spółdzielnię rozstrzygał Wojewódzki Sąd Administracyjny. Spółdzielnia argumentowała, że tereny znajdujące się na obszarze gminy to miejsca publiczne, zaś gmina powinna ponosić koszty oświetlenia. W wyroku sąd uznał, że gmina nie ma obowiązku finansowania oświetlenia terenów spółdzielni mieszkaniowej.

Tematyka: oświetlenie osiedla, spór gmina-spółdzielnia, finansowanie oświetlenia ulic, wyrok sądu, obowiązki samorządu

Zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym zaopatrzenia w energię elektryczną, należy do zadań
własnych gminy. Zalicza się do nich także m.in. finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych,
znajdujących się na terenie gminy.
Spór pomiędzy gminą a spółdzielnią
Sądowym rozstrzygnięciem zakończył się spór dotyczący zobowiązania samorządów w zakresie finansowania
oświetlenia wszystkich ulic i placów w danej gminie. Konflikt rozgorzał zimą 2021 r., kiedy to do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Bydgoszczy wpłynęła skarga dotycząca zaniechań prezydenta miasta, dotyczących
finansowania i oświetlania terenów zewnętrznych (miejsc publicznych), położonych w zasobach spółdzielni
mieszkaniowej, a znajdujących się na terenie gminy. Spółdzielnia mieszkaniowa, administrująca zlokalizowanymi tam
budynkami, powołała się na art. 7 ust. 2 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372
ze zm.; dalej: SamGminU), który wskazuje, że ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter
obowiązkowy. Idąc dalej, przywołała ustawę z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 716 ze zm.;
dalej: PrEnerg). W art. 18 ust. 1 pkt 3 lit. a i b PrEnerg stwierdza, że do zadań własnych gminy w zakresie
zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy finansowanie oświetlenia znajdujących się na
terenie gminy ulic oraz placów. Z kolei zgodnie z art. 3 pkt 22 PrEnerg finansowanie oświetlenia to finansowanie
kosztów energii elektrycznej, pobranej przez punkty świetlne, oraz koszty ich budowy i utrzymania.
Spółdzielnia argumentowała, że jej tereny znajdują się w obszarze gminy, jak również są one w rozumieniu PrEnerg
miejscami publicznymi, tzn. że są one dostępne dla nieograniczonej i nieoznaczonej liczby osób. Dodatkowo strona
skarżąca podkreśliła, że wszyscy mieszkańcy gminy płacą podatki, z których pokrywany jest m.in. koszt oświetlenia
miejsc publicznych, a więc również terenów zewnętrznych spółdzielni mieszkaniowych - bez względu na to, w jakich
zasobach mieszkają. Zgodnie z ustawą z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 1672 ze zm.) wpływy z podatku dochodowego od osób prawnych i osób fizycznych są w części
przekazywane gminom wyłącznie na finansowanie utrzymania oświetlenia ulicznego wszystkich dróg znajdujących
się na terenie gminy, z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych.
Zdaniem Spółdzielni istnieje związek pomiędzy jej prawnie gwarantowaną sytuacją a bezczynnością organu.
Oświetlenie miejsc publicznych nie jest wyrazem dobrej woli włodarzy gminy, troski o mieszkańców, lecz ustawowym
obowiązkiem.
WSA w Bydgoszczy nie dopatrzył się jednak błędu władz gminy i w wyroku z 18.5.2021 r., I SAB/Bd 4/21,

oddalił skargę. W ocenie organu autorzy ustawy nie mieli na celu zobligowania jednostki samorządu terytorialnego do
opłat za oświetlanie terenów, które fizycznie były zlokalizowane w obszarze gminy, jednak faktycznie należały do
innych podmiotów tj. spółdzielni mieszkaniowej. Ustawodawcy chodziło o zobowiązanie urzędu do pokrycia kosztów
związanych z oświetleniem przestrzeni wchodzącej w skład mienia gminnego. Organ dodał, że nakazanie gminie
finansowania oświetlenia terenów należących do spółdzielni mieszkaniowych czy wspólnot mieszkaniowych byłoby
przejawem nierównego traktowania obywateli, ponieważ mieszkańcy budynków mieszkalnych jednorodzinnych sami
ponoszą koszty finansowania oświetlenia swoich nieruchomości. Sąd podkreślił, że koszty utrzymania budynku
mieszkalnego wielorodzinnego i terenów przyległych, a także koszty ewentualnych remontów rozkładają się na
członków spółdzielni lub wspólnot mieszkaniowych, zatem nie są aż tak uciążliwe jak w przypadku właścicieli
budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Gdyby jeszcze dodatkowo mieszkańcy ci byli uprzywilejowani, otrzymując
pomoc gminy w zakresie ponoszenia kosztów oświetlenia ich nieruchomości, byłoby to niesprawiedliwe względem
mieszkańców i właścicieli domów jednorodzinnych.
Wyrok WSA
Spółdzielnia nie dała za wygraną i zaskarżyła werdykt WSA. Spór trafił do NSA, przed którym domagała się ona
kasacji orzeczenia niższej instancji. W wyroku z 10.12.2021 r., I GSK 1014/21,
, Sąd odrzucił wniosek
spółdzielni. W ustnym uzasadnieniu swojego stanowiska skład orzekający przywołał wcześniejszy wyrok NSA
z 14.10.2021 r., I GSK 834/21,
, w którym uznano, że przepis art. 18 ust. 1 pkt 3 lit. a i b PrEnerg, w związku
z art. 7 ust. 2 SamGminU stanowi lex specialis w stosunku do art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899 ze zm.). Co za tym idzie zaspokojenie zbiorowych potrzeb
wspólnoty, w tym kwestii zaopatrzenia w energię elektryczną, należą do zadań własnych gminy, przy czym do takich
zadań w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną należy m.in. finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg
publicznych, znajdujących się na terenie gminy. W uzasadnieniu przywołanego wyroku NSA wskazał, że formuła,
w jakiej ustawodawca wypowiedział się o obowiązku finansowania oświetlenia wskazuje, iż mamy do czynienia
z zadaniem obowiązkowym gminy, od wykonania którego gmina nie może odstąpić. Finansowanie oświetlenia

obejmuje, zgodnie z art. 3 pkt 22 PrEnerg, finansowanie kosztów energii elektrycznej pobranej przez punkty świetlne
oraz koszty ich budowy i utrzymania. Ustawowy obowiązek finansowania oświetlenia nie dotyczy wszystkich ulic
i placów położonych na terenie gminy, a jedynie tych, które należą do dróg publicznych.
Ponadto Sąd zauważył, że w omawianej sprawie spółdzielnia nie podała żadnych nazw ulic i placów, co do
oświetlenia których zgłaszała roszczenia. Tym samym, abstrahując od powyższej argumentacji przemawiającej na
korzyść władz gminy, ocena, czy samorząd wywiązuje się z nałożonych na niego obowiązków ustawowych, byłaby
niemożliwa.
Wyrok NSA z 10.12.2021 r., I GSK 1014/21,

Wyroki sądów potwierdzają, że finansowanie oświetlenia ulic i placów znajdujących się na terenie gminy należy do obowiązków samorządu. NSA odrzucił wniosek spółdzielni o kasację, podtrzymując decyzję WSA. Uzasadnienie opiera się na przepisach prawa energetycznego i samorządowego, wykazując brak obowiązku gminy finansowania oświetlenia terenów spółdzielni mieszkaniowej.